علی نقی باقرشاهی
دوره 4، شماره 7 ، خرداد 1392، صفحه 1-18
چکیده
چکیده آیین هندو دین اکثر مردم هندوستان بوده، ولی دربارۀ ماهیت و پیدایش این دین و واژۀ هندو برای این آیین، میان مستشرقان و محققان هندی اختلاف نظر وجود دارد. دین هندو از منابعی چون اوپانیشادها برخوردار است که سرچشمۀ اصلی مکتبهای فلسفی و عرفانی هندی است. در اوپانیشادها نجات انسان از طریق معرفت است؛ معرفت به حقیقت نهایی که همان آتمان ...
بیشتر
چکیده آیین هندو دین اکثر مردم هندوستان بوده، ولی دربارۀ ماهیت و پیدایش این دین و واژۀ هندو برای این آیین، میان مستشرقان و محققان هندی اختلاف نظر وجود دارد. دین هندو از منابعی چون اوپانیشادها برخوردار است که سرچشمۀ اصلی مکتبهای فلسفی و عرفانی هندی است. در اوپانیشادها نجات انسان از طریق معرفت است؛ معرفت به حقیقت نهایی که همان آتمان و برهمن هستند. آتمان و برهمن دو حقیقت جداگانهای نیستند، بلکه حقیقت واحدی هستند. شانکارا برای آتمان و برهمن دو جنبۀ تنزیهی و تشبیهی قائل است که اولی را نیرگونا مینامد که وصفناپذیر است و دومی را ساگونا مینامد و آن را قابلتوصیف میداند. از نظر او، نیرگونا حقیقت نهایی است، ولی رامانوجا نیرگونا و ساگونا را با هم حقیقت نهایی میداند. مکتب ودانتا بیشترین اهتمام را در تبیین این مفاهیم کرده و در میان مفسّران این مکتب، شانکارا و رامانوجا بیشترین سهم را در این مباحث داشتند. در این مقاله برخی از آرای متافیزیکی آنها مخصوصاً اختلاف نظر آنها دربارۀ حقیقت نهایی مورد بررسی قرارمیگیرد.
اعظم خطیبی؛ کرم سیاوشی
دوره 4، شماره 7 ، خرداد 1392، صفحه 19-38
چکیده
چکیده این پژوهش به توصیف علل انحراف و گروههای منحرف از دیدگاه قرآن کریم با رویکرد جامعهشناختی میپردازد تا از این طریق، راهکارهای کاربردی را در پیشگیری از رفتارهای منحرف بیابد. روش پژوهش توصیفی و نوع آن کاربردی است. نمونه پنج سورۀ نخست قرآن است و روش گردآوری دادهها، کتابخانهای است. نتایج نشان داد در سورههای بررسیشده، ...
بیشتر
چکیده این پژوهش به توصیف علل انحراف و گروههای منحرف از دیدگاه قرآن کریم با رویکرد جامعهشناختی میپردازد تا از این طریق، راهکارهای کاربردی را در پیشگیری از رفتارهای منحرف بیابد. روش پژوهش توصیفی و نوع آن کاربردی است. نمونه پنج سورۀ نخست قرآن است و روش گردآوری دادهها، کتابخانهای است. نتایج نشان داد در سورههای بررسیشده، 78/27% آیات به منحرفان اختصاص یافته است و قرآن کریم اعتقادات غیرتوحیدی و گزینش راههای زندگی غیرالهی را عامل انحرافات برمیشمارد. شناخت و کسب آگاهی از علل ریشهای انحرافات و تلاش برای داخلکردن دین در همۀ ابعاد زندگی اجتماعی در سطوح خرد و متوسط و کلان، میتواند از کجرفتاریها جلوگیری کند، زیرا پیامدهای رفتار منحرفان از منظر قرآن، شباهت بسیاری به پیامدهای رفتار منحرفان در عصر مدرن دارد که ضرورت رجوع به قرآن را توجیه مینماید.
علی رحمانی فیروزجاه؛ سعدیه سهرابی
دوره 4، شماره 7 ، خرداد 1392، صفحه 39-60
چکیده
چکیده امروزه، سبک زندگی، مصرف و کالاها از پارامترهای اجتماعی تأثیرگذار بر حوزۀ جامعهشناسی معرفت هستند که معرفت دینی و به دنبال آن، اهتمام دینی یا به عبارتی دینداری، که بر اساس تقسیمبندی شلر در حوزۀ جامعهشناسی معرفت قرارمیگیرد، از این حیث مستثنا نیست. در راستای بررسی این هدف، در مقالۀ حاضر رابطۀ بین سبک زندگی و دینداری ...
بیشتر
چکیده امروزه، سبک زندگی، مصرف و کالاها از پارامترهای اجتماعی تأثیرگذار بر حوزۀ جامعهشناسی معرفت هستند که معرفت دینی و به دنبال آن، اهتمام دینی یا به عبارتی دینداری، که بر اساس تقسیمبندی شلر در حوزۀ جامعهشناسی معرفت قرارمیگیرد، از این حیث مستثنا نیست. در راستای بررسی این هدف، در مقالۀ حاضر رابطۀ بین سبک زندگی و دینداری را از طریق روش پیمایش و ابزار پرسشنامه بررسی کردیم. در این تحقیق، حجم نمونه 400 نفر است که نخست از طریق آزمون تحلیل عاملی اکتشافی به شناخت اشکال و سنخهای سبک زندگی و دینداری در جامعۀ مورد مطالعه پرداختیم و سپس با استفاده از آزمونهای کی دو، کرامر، تحلیل واریانس، پیرسون و تحلیل مسیر، فرضیههای تحقیق را بررسی کردیم. نتایج حاصل نشانمیدهد: 1. بین نوع سبک زندگی و نوع دینداری رابطه وجود دارد. 2. بین نوع سبک زندگی و میزان دینداری رابطهای بهدستنیامد. و نتایج حاصل از تحقیق نشانمیدهد که سبکهای زندگی متفاوت، موجب تعدد رفتار دینی و شکلگیری الگوهای خاص در زمینۀ دینداری است.
سیدمسعود سیف
دوره 4، شماره 7 ، خرداد 1392، صفحه 61-78
چکیده
چکیده امروزه دکارت بهغلط یک فیلسوف سکولار شناخته میشود. ما در این مقاله برآنیم نشان دهیم که در نظام فلسفی او، خداوند از جایگاه والایی برخوردار است و مبنای آن نظام را تشکیلمیدهد. خداوند در نظام فلسفی دکارت نهتنها مبنای مابعدالطبیعه، بلکه مبنای علم و اخلاق است. در فلسفۀ دکارت، قدرت و علم الهی منشأ هر واقعیتی است؛ منشأ هرآنچه ...
بیشتر
چکیده امروزه دکارت بهغلط یک فیلسوف سکولار شناخته میشود. ما در این مقاله برآنیم نشان دهیم که در نظام فلسفی او، خداوند از جایگاه والایی برخوردار است و مبنای آن نظام را تشکیلمیدهد. خداوند در نظام فلسفی دکارت نهتنها مبنای مابعدالطبیعه، بلکه مبنای علم و اخلاق است. در فلسفۀ دکارت، قدرت و علم الهی منشأ هر واقعیتی است؛ منشأ هرآنچه وجود دارد و نیز منشأ شناخت بشری از هرآنچه وجود دارد. خداوند نهتنها منشأ خلقت طبیعت است، بلکه منشأ خیر اخلاقی نیز هست و نور طبیعی عقل، که خداوند آن را در نهاد ما قراردادهاست، نهتنها ما را قادر میسازد که ساختار ریاضی جهان را درک کنیم، بلکه به ما توان درک ارزشهای اخلاقی را میدهد.
محمد شکری؛ آسیه عطاپور
دوره 4، شماره 7 ، خرداد 1392، صفحه 79-98
چکیده
چکیده دکارت در برهان وجودیِ، تأمل پنجم، میکوشد تا مطابق مشی عقلباورانۀ خویش و بر اساس تصور فطریای که از کمال نامتناهی داریم، وجود عینی خداوند را آشکار سازد. به نظر او، فرض ذاتی که واجد جمیع کمالات است اما موجود نیست، فرضی است محال و متناقض. خداوند، آنچنان که تصور فطری ما از او حکایت میکند، کمال نامتناهی است و چنین ذاتی ...
بیشتر
چکیده دکارت در برهان وجودیِ، تأمل پنجم، میکوشد تا مطابق مشی عقلباورانۀ خویش و بر اساس تصور فطریای که از کمال نامتناهی داریم، وجود عینی خداوند را آشکار سازد. به نظر او، فرض ذاتی که واجد جمیع کمالات است اما موجود نیست، فرضی است محال و متناقض. خداوند، آنچنان که تصور فطری ما از او حکایت میکند، کمال نامتناهی است و چنین ذاتی ضرورتاً اقتضای وجود دارد. به نظر دکارت، هرچند در تمام موجودات تمایز ذاتی بین وجود و ماهیت در کار نیست و از ذات میتوان وجود اخذ کرد، نوع وجودی که به هر ذات متعلق است، میتواند متفاوت باشد؛ به این معنا که از ذوات متناهی فقط وجود امکانی، و از ذات کامل متعال و نامتناهی (خدا) ضرورتاً وجود واجب استنتاج میشود.
محمدکاظم علمی؛ زهرا زهانی زهان
دوره 4، شماره 7 ، خرداد 1392، صفحه 99-115
چکیده
چکیده از بدیعترین اندیشههای یاسپرس، نظریۀ او دربارۀ «متعالی» یا به تعبیر خود او «ترانسندانس» است. پژوهش حاضر به بیان جایگاه این نظریه در اندیشۀ این فیلسوف اگزیستانس میپردازد. از نظر او، شناخت علمی و معرفت متافیزیکی محدود است، اما انسان میتواند به سوی امری فراتر از عقل که قوام هستی انسان بدان است، راهبری شود که این ...
بیشتر
چکیده از بدیعترین اندیشههای یاسپرس، نظریۀ او دربارۀ «متعالی» یا به تعبیر خود او «ترانسندانس» است. پژوهش حاضر به بیان جایگاه این نظریه در اندیشۀ این فیلسوف اگزیستانس میپردازد. از نظر او، شناخت علمی و معرفت متافیزیکی محدود است، اما انسان میتواند به سوی امری فراتر از عقل که قوام هستی انسان بدان است، راهبری شود که این همان «متعالی» است که آخرین وجه وجود است. این پژوهش بر آن است که متعالی از نظر یاسپرس را میتوان در دو جنبۀ اسمی و فعلی مورد بررسی قرارداد؛ جنبۀ اسمی و جنبۀ فعلی ترانسندانس دو ساحت متمایز «متعالی» است که هریک از این دو جنبه به نحوی مکمل جنبۀ دیگر است.
روحالله نجفی
دوره 4، شماره 7 ، خرداد 1392، صفحه 117-129
چکیده
چکیده تحقیق حاضر به بررسی سه نمونه از ادعاهای تعارض قرآن و علم میپردازد. ساکنانگاشتن زمین، ریزش تگرگ از کوههایی در آسمان و اختصاص علم به جنین به خداوند، در زمرۀ مصادیقی هستند که مدعیان تعارض قرآن و علم ـ از جمله «کامل نجّار» در کتاب قرائۀ منهجیه للاسلام ـ بدانها استشهاد جستهاند. مقالۀ حاضر بر آن است تا با بازکاوی ...
بیشتر
چکیده تحقیق حاضر به بررسی سه نمونه از ادعاهای تعارض قرآن و علم میپردازد. ساکنانگاشتن زمین، ریزش تگرگ از کوههایی در آسمان و اختصاص علم به جنین به خداوند، در زمرۀ مصادیقی هستند که مدعیان تعارض قرآن و علم ـ از جمله «کامل نجّار» در کتاب قرائۀ منهجیه للاسلام ـ بدانها استشهاد جستهاند. مقالۀ حاضر بر آن است تا با بازکاوی آیات مربوط بدین سه موضوع و عرضۀ مدالیل آنها به دانش تجربی، ناتمامبودن ادعای تعارض را مدلّل و آشکار سازد. بدینسان بیان خواهدشد که از عدم تصریح به حرکت زمین در قرآن، نمیتوان ساکنانگاری زمین را نتیجه گرفت و وصف «قرار» برای زمین نیز صرفاً دالّ بر سکون عرفی است. به همینسان، نفی «زوال» از «ارض» در قرآن، بیانگر حفظ زمین از حرکتی است که به دگرگونی و نابودی بینجامد (نه حفظ آن از مطلق حرکت). دربارۀ ریزش تگرگ از کوه هم بیان خواهدشد که مراد از تعبیر «جبال فیها مِن بَرد»، کوههایی از ابرهای یخگون هستند که در آسماناند و بر وفق دانش هواشناسی نیز ابرهای بسیار سرد و یخگون خاستگاه بارشهای گوناگوناند. دربارۀ علم به جنین هم، تعبیر «و یَعلمُ ما فِی الاَرحام»، صرفاً دانش همهجانبه و مطلق دربارۀ جنین را به خداوند منحصر میگرداند و این امر با شناخت برخی خصوصیات جنین از سوی انسانها منافاتی ندارد.