رضا برنجکار؛ ام‌البنین خالقیان
دوره 5، شماره 10 ، آذر 1393، صفحه 1-25
چکیده
چکیده
از آن‌جا که در مکاتب و مدارس گوناگون، عقل و به‌کارگیری آن مورد اختلاف است، در این جستار، به معرفی دیدگاه مدرسة کوفه دربارة عقل و عقل‌گرایی بزرگان این مکتب پرداخته‌ایم. این تحقیق در دو بخش معرفی عقل و رویکردهای عقل‌گرایانة مکتب کوفه سامان یافته است. در بخش اول، مواردی هم‌چون جای‌گاه، حجیت، آثار، موانع، و قلمرو عقل بررسی شده ...
بیشتر
چکیده
از آن‌جا که در مکاتب و مدارس گوناگون، عقل و به‌کارگیری آن مورد اختلاف است، در این جستار، به معرفی دیدگاه مدرسة کوفه دربارة عقل و عقل‌گرایی بزرگان این مکتب پرداخته‌ایم. این تحقیق در دو بخش معرفی عقل و رویکردهای عقل‌گرایانة مکتب کوفه سامان یافته است. در بخش اول، مواردی هم‌چون جای‌گاه، حجیت، آثار، موانع، و قلمرو عقل بررسی شده است. در بخش دوم، شاخصهای عقل‌گرایی که تجلی عقل در میان ائمه و اصحابشان در مدرسة کوفه است، در سه قسمت ائمه، ائمه و اصحاب آنان، اصحاب ائمه تبیین گردیده است. مواردی هم‌چون مناظره، پرسش و بررسی مطالب دینی، اخذ فروع از اصول، بررسی منقولات خلاف عقل و ردیهنویسی از جملة این شاخصهاست.
این جستار به شیوة کتابخانهای و عمدتاً با احصا و استقرای روایات صورت گرفته است. گویای اهمیت عقل و اهتمام خاص به آن در عین خط قرمز داشتن و نیز گستردگی عملکرد عقل و شاخصهای عقل‌گرایی در تعامل با وحی و در پرتو امامتپذیری اصحاب در مکتب کوفه است.
مجید توسلی رکن‌آبادی؛ زهره سعیدی
دوره 5، شماره 10 ، آذر 1393، صفحه 25-47
چکیده
چکیده
مورمونیسم فرقه‌ای مسیحی است که در قرن نوزدهم در امریکا پا به عرصة ظهور گذاشت. رشد چشم‌گیر آن در امریکا و اروپا و انتظار جهانی شدن آن از منظر برخی جامعه‌شناسان شناخت آن را ضروری می‌سازد. لذا این مقاله به معرفی و توصیف ویژگی‌های آن فرقه همت می‌گمارد و به شیوه‌ای تاریخی به بیان زمینة ظهور، تولد و مرگ بنیان‌گذار، پیام مؤسس، فراز ...
بیشتر
چکیده
مورمونیسم فرقه‌ای مسیحی است که در قرن نوزدهم در امریکا پا به عرصة ظهور گذاشت. رشد چشم‌گیر آن در امریکا و اروپا و انتظار جهانی شدن آن از منظر برخی جامعه‌شناسان شناخت آن را ضروری می‌سازد. لذا این مقاله به معرفی و توصیف ویژگی‌های آن فرقه همت می‌گمارد و به شیوه‌ای تاریخی به بیان زمینة ظهور، تولد و مرگ بنیان‌گذار، پیام مؤسس، فراز و نشیب، علل گسترش، کتب مقدس و آموزه‌های آن میپردازد.
مقالة حاضر وجوه تشابه و تمایز مورمونیسم با جریان اصلی مسیحیت را بررسی خواهد کرد و سازگاری آن را با فرهنگ امریکایی تا حد کنار گذاشته شدن برخی آموزهها به تصویر میکشد. همچنین، نشان میدهد این فرقه چگونه با برجستهکردن امریکاییهای اسرائیلیتبار به دنبال ایجاد اورشلیم جدید در سرزمین مقدس امریکا، با هدف آمادهسازی جهان برای بازگشت مسیح بوده است.
عبدالرزاق حسامی‌فر
دوره 5، شماره 10 ، آذر 1393، صفحه 49-64
چکیده
چکیده
علم و دین که هر دو سابقه‌ای طولانی در حیات بشر دارند، در تاریخ بلند خود، در کنار یک‌دیگر بر زندگی او تأثیرگذار بوده‌اند و تقریباً هیچ ناسازگاری‌ای بینشان وجود نداشته. پیش‌رفت وسیع علوم که از قرن هفدهم آغاز شد، به‌تدریج دانش‌مندان را به اکتشافاتی رساند که متفاوت و گاه متعارض با آموزه‌های رسمی دین بود. این امر موجب پیدایش ...
بیشتر
چکیده
علم و دین که هر دو سابقه‌ای طولانی در حیات بشر دارند، در تاریخ بلند خود، در کنار یک‌دیگر بر زندگی او تأثیرگذار بوده‌اند و تقریباً هیچ ناسازگاری‌ای بینشان وجود نداشته. پیش‌رفت وسیع علوم که از قرن هفدهم آغاز شد، به‌تدریج دانش‌مندان را به اکتشافاتی رساند که متفاوت و گاه متعارض با آموزه‌های رسمی دین بود. این امر موجب پیدایش نزاع میان علم و دین شد، تاآنجا که عالمان دین و دانش‌مندان به تخطئة آرای یک‌دیگر پرداختند. این نزاع در قرن هفدهم وضعیت متفاوتی یافت، چرا که در این قرن هم دین و هم علم معنای جدیدی یافته بود. علم، تا پیش از این قرن، هویتی مستقل از فلسفه، اخلاق و الهیات نداشت و دین نیز که تا پیش از عصر روشنگری بر ایمان استوار بود در این عصر به سمت عقل سوق یافت و صدق و کذب گزارههای آن مطمح نظر قرار گرفت. با شکلگیری هویت مستقل علم و دین، نزاع میان آن دو یکی از مباحث مهم قرن نوزدهم شد؛ موضوعی که در این مقاله بررسی خواهد شد.
سید محمد حکاک
دوره 5، شماره 10 ، آذر 1393، صفحه 65-83
چکیده
چکیده
از جمله برهان‌های اقامه‌شده بر وجود خدا برهان صدیقین است. امتیاز این برهان بر سایر برهان‌ها آن است که در آن از هیچ یک از مخلوقات خدا برای اثبات وجود خدا استفاده نشده است.
تقریر ملاصدرا و تقریر علامه طباطبایی دو تقریر از این برهان است. در این مقاله نشان داده شده است که این دو تقریر، برخلاف تفاوت ظاهری و برخلاف تلقی مشهور، در ...
بیشتر
چکیده
از جمله برهان‌های اقامه‌شده بر وجود خدا برهان صدیقین است. امتیاز این برهان بر سایر برهان‌ها آن است که در آن از هیچ یک از مخلوقات خدا برای اثبات وجود خدا استفاده نشده است.
تقریر ملاصدرا و تقریر علامه طباطبایی دو تقریر از این برهان است. در این مقاله نشان داده شده است که این دو تقریر، برخلاف تفاوت ظاهری و برخلاف تلقی مشهور، در اصل تفاوتی ندارند و هر دو، بعد از قبول اصالت وجود، چیزی جز تأمل در حقیقت وجود، که وجودش به ضرورت ازلی موجود و بنابراین واجبالوجود است، نیستند. در ضمن، در مقاله نشان داده شده است که تقریر علامه طباطبایی مبتنی بر اصالت وجود است، نه اصالت واقعیت. همچنین، هیچ کدام از دو تقریر، در واقع، برهان نیست (چون در آن‌ها حد وسطی وجود ندارد). برهان صدیقین صرفاً بیانی است از بداهت وجود خدا.
وحید خاشعی؛ عطاءاله هرندی
دوره 5، شماره 10 ، آذر 1393، صفحه 85-110
چکیده
چکیده
یکی از مسائلِ مهم جهان امروز تغییرات سریع دولت و فرایندهای حکمرانی و مدیریت است. نقش سنّتی و تاریخی دولت‌ها تغییر یافته و، به تبع آن، ماهیت فرایندهای حکمرانی و مدیریت در سراسر جهان دگرگون شده است. آن‌چه بدان بیشتر توجه شدهْ حکمرانی خوب است. نارسایی‌های حکمرانی خوب سبب شد که مفهوم حکمرانی جامع مطرح شود. تحقیق حاضر به بیان ابعاد ...
بیشتر
چکیده
یکی از مسائلِ مهم جهان امروز تغییرات سریع دولت و فرایندهای حکمرانی و مدیریت است. نقش سنّتی و تاریخی دولت‌ها تغییر یافته و، به تبع آن، ماهیت فرایندهای حکمرانی و مدیریت در سراسر جهان دگرگون شده است. آن‌چه بدان بیشتر توجه شدهْ حکمرانی خوب است. نارسایی‌های حکمرانی خوب سبب شد که مفهوم حکمرانی جامع مطرح شود. تحقیق حاضر به بیان ابعاد و مؤلفههای حکمرانی جامع از دیدگاه حکومتی امام علی (ع) میپردازد و مدل حکمرانی متعالی مبتنی بر سیرة حکومتی امیرمؤمنان، علی (ع)، را تدوین مینماید. این مقاله در دو بخش ارائه شده است: ۱. بررسی و نقد مفاهیم، نظریهها، و الگوهای حکمرانی و نیز بازخوانی آن بر اساس اندیشههای اسلامی؛ ۲. معرفی اصول جایگزین یا مکمل الگوی حکمرانی جامعْ بر اساس آیات و روایات. این پژوهشْ بنیادی است و در آن با تلفیق روش اجتهادی و هرمنوتیک به تبیینی باثبات و درخور اعتبار دربارة مؤلفههای حکمرانی جامع از منظر آموزه‌های امام علی (ع) دست یافتهایم.
علی خالق‌خواه
دوره 5، شماره 10 ، آذر 1393، صفحه 111-130
چکیده
چکیده
در این مقاله دیدگاه ایمان‌گرایانة غزالی و آثار و دلالت‌های این دیدگاه در تربیت دینی بررسی شده است. بدین منظور، نخست منطق ترجیح موضع ایمان‌گرایی بر سایر رویکردهای تربیت دینی تشریح شد. سپس، با تکیه بر پیشینة فکری غزالی در باب اشاعره، تصوف، و مخالفت او با فلسفه، تصریح شد که غزالی انسان‌ها را از یک‌دیگر متفاوت می‌داند و این تفاوتْ ...
بیشتر
چکیده
در این مقاله دیدگاه ایمان‌گرایانة غزالی و آثار و دلالت‌های این دیدگاه در تربیت دینی بررسی شده است. بدین منظور، نخست منطق ترجیح موضع ایمان‌گرایی بر سایر رویکردهای تربیت دینی تشریح شد. سپس، با تکیه بر پیشینة فکری غزالی در باب اشاعره، تصوف، و مخالفت او با فلسفه، تصریح شد که غزالی انسان‌ها را از یک‌دیگر متفاوت می‌داند و این تفاوتْ سبب میشود که هر فردی برای پذیرش باورْ توجیههای گوناگونی داشته باشد. بر اساس همین تفاوتها، برخی بر آناند که برای ایمان آوردن هیچ گونه استدلالی ضروری نیست. برخی عقلانیت و استدلال را برای باورمندی به کار میگیرند و بعضی نیز، از دیدگاه غزالی، ساحت برتر ایمان، یعنی عرفان، را برای دینداری برمیگزینند. هر یک از این ساحتها اگر مبتنی بر شریعت باشد، میتواند در انسانْ ایمان ایجاد کند و هر یک از این دیدگاهها، به تبع مبانی خود، میتواند اشارات مختلفی در تربیت دینی داشته باشد. در این مقاله، تربیت دینی بر اساس سه گروه بررسی و مشخص شد: عوام، خواص اهل برهان، خواص اهل عرفان. هر یک از گروههای مذکور ویژگیها، اهداف و اصولی دارند.
قدرت‌الله قربانی
دوره 5، شماره 10 ، آذر 1393، صفحه 131-151
چکیده
چکیده
جریان اسلامی‌سازی معرفت که از حدود دو قرن پیش آغاز شده طرف‌دارانی جدی در برخی ملل اسلامی و عربی دارد، از جمله اسماعیل راجی الفاروقی و هم‌فکران او توجه خاصی به این امر کرده‌اند. آن‌ها در مقام نظریه‌پردازی بر بازخوانی میراث علمی گذشته، شناسایی علل عقب‌ماندگی مسلمانان معاصر، تأسیس روش‌شناسی اسلامی ملهم از قرآن، ایجاد ادبیات ...
بیشتر
چکیده
جریان اسلامی‌سازی معرفت که از حدود دو قرن پیش آغاز شده طرف‌دارانی جدی در برخی ملل اسلامی و عربی دارد، از جمله اسماعیل راجی الفاروقی و هم‌فکران او توجه خاصی به این امر کرده‌اند. آن‌ها در مقام نظریه‌پردازی بر بازخوانی میراث علمی گذشته، شناسایی علل عقب‌ماندگی مسلمانان معاصر، تأسیس روش‌شناسی اسلامی ملهم از قرآن، ایجاد ادبیات انگلیسی ـ اسلامی و اصلاح نظام آموزشی کنونی جوامع اسلامی تأکید کرده‌اند، و در عمل، برخی مؤسسات و دانشگاههای اسلامی، انجمنهای علمی و اسلامی و موارد شبیه آن‌ها را تأسیس کرده‌اند و برای شناسایی استعدادهای کشورهای اسلامی کنفرانسهایی برگزار کرده‌اند و در مجموع توانستهاند ادبیات اسلامی‌سازی معرفت را به متفکران جهان اسلام معرفی کنند؛ اما نگرشهای قشری و گاه سلفیگری و انتظارات روششناختی نابهجای آنان از قرآن برای تمهید نظریههای علمیشان مانع از موفقیت این اندیشه شده است. در این مقاله، ضمن بررسی دیدگاهها و اقدامات فاروقی و هم‌فکران او دربارۀ اسلامی‌سازی معرفت، ابعاد مثبت و منفی آن بررسی و نقد شده است، تا ابعاد امکان استفاده از تجربیات آنان در اسلامی‌سازی علم در عصر حاضر آشکار شود.
