نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

• رضا برنجکار ¹
• ام‌البنین خالقیان ²

¹ استاد گروه فلسفه، دانشگاه تهران

² پژوهش‌گر پژوهشکدة ادیان و مذاهب

چکیده

چکیده
از آن‌جا که در مکاتب و مدارس گوناگون، عقل و به‌کارگیری آن مورد اختلاف است، در این جستار، به معرفی دیدگاه مدرسة کوفه دربارة عقل و عقل‌گرایی بزرگان این مکتب پرداخته‌ایم. این تحقیق در دو بخش معرفی عقل و رویکردهای عقل‌گرایانة مکتب کوفه سامان یافته است. در بخش اول، مواردی هم‌چون جای‌گاه، حجیت، آثار، موانع، و قلمرو عقل بررسی شده است. در بخش دوم، شاخص‌های عقل‌گرایی که تجلی عقل در میان ائمه و اصحابشان در مدرسة کوفه است، در سه قسمت ائمه، ائمه و اصحاب آنان، اصحاب ائمه تبیین گردیده است. مواردی هم‌چون مناظره، پرسش و بررسی مطالب دینی، اخذ فروع از اصول، بررسی منقولات خلاف عقل و ردیه‌نویسی از جملة این شاخص‌هاست.
این جستار به شیوة کتاب‌خانه‌ای و عمدتاً با احصا و استقرای روایات صورت گرفته است. گویای اهمیت عقل و اهتمام خاص به آن در عین خط قرمز داشتن و نیز گستردگی عملکرد عقل و شاخص‌های عقل‌گرایی در تعامل با وحی و در پرتو امامت‌پذیری اصحاب در مکتب کوفه است.

کلیدواژه‌ها

• کلیدواژه‌ها: عقل
• وحی
• مکتب کوفه
• اصحاب ائمه
• حجیت
• کلام

عنوان مقاله [English]

Reason and rationalism in the Kufa theologian school

نویسندگان [English]

• Reza Berenjkar ¹
• Um al-Banin Khalegian ²

چکیده [English]

There has been disagreement among different schools of thought over the concept of reason and its applications. Therefore, the study at hand presents the viewpoint of the Kufa school of thought about the concept of reason, and reports on the rationalism that was adopted by the outstanding figures of this school. This study is comprised of two sections discussing the concept of reason and the Kufa School’s rationalist approaches, respectively. In the first section, issues such as reason’s status, authoritativeness, consequences, impediments, and domain have been discussed. In the second part, the rationalism indices – the manifestations of reason in Imams and their companions in the Kufa school of thought – are presented in three subsections which regard the Imams, the Imams and their companions, and the Imam’s companions. Issues such as religious discussions, inquiries and examinations regarding the religious issues, obtaining the derivative principles from the fundamental principles, examination of anomalous transferred words, and composing refutations are among these indices.
This study, which has adopted the library research method and has been conducted mainly identification and extrapolation of the narrations, presents the importance and the great reliance of the Kufa school of thought on reason, and meanwhile, its consideration of the redlines. Moreover, it recounts the breadth of the reason’s performance and the rationalism indices in relation to the Revelation and in the light of the companions’ adherence to the Imams in the Kufa school of thought.

کلیدواژه‌ها [English]

• Keywords: Reason
• revelation
• Kufa school of thought
• Imams’ companions
• authoritativeness
• theology