سید‌مهدی بیابانکی
دوره 2، شماره 4 ، آذر 1390، صفحه 1-22
چکیده
چکیده
کاوش در چیستی و چگونگی رابطة علم و دین و مدل‌سازی این رابطه هدف اصلی این مقاله است. دیدگاه‌هایی که درصدد تبیین رابطة علم و دین برآمده‌اند (دیدگاه‌های تمایز، تعارض، تلاقی و تأیید، و دیدگاه مکملیت) هریک فقط به یک جنبه از این ارتباط پرداخته‌اند و همگی در این نقص سهیم‌اند که عمدتاً بر جنبه‌های عملی و کاربردی تعامل ...
بیشتر
چکیده
کاوش در چیستی و چگونگی رابطة علم و دین و مدل‌سازی این رابطه هدف اصلی این مقاله است. دیدگاه‌هایی که درصدد تبیین رابطة علم و دین برآمده‌اند (دیدگاه‌های تمایز، تعارض، تلاقی و تأیید، و دیدگاه مکملیت) هریک فقط به یک جنبه از این ارتباط پرداخته‌اند و همگی در این نقص سهیم‌اند که عمدتاً بر جنبه‌های عملی و کاربردی تعامل میان علم و دین تأکید می‌کنند و مدل نظری مشخصی را، در خصوص رویارویی گزاره‌های علمی و گزاره‌های الاهیاتی و نحوة رابطة آن‌ها با یک‌دیگر، ارائه نمی‌دهند. در مسیر ارائة چنین مدلی و با نگاهی دقیق به دو مقولة علم و دین و به تبع آن، رابطة میان آن‌ها، می‌توان چهار رویکرد متمایز، هرچند مرتبط با هم، را در این خصوص از یک‌دیگر تمییز داد: رویکردهای هستی‌شناسانه، معرفت‌شناسانه، معناشناسانه، و تکوینی. در این مقاله ضمن تبیین رابطة علم و دین در دو حوزة هستی‌شناسی و معرفت‌شناسی، دو مدل در خصوص تبیین این رابطه در دو حوزة مذکور ارائه می‌شود. برای مدل‌سازی و تبیین رابطة هستی‌شناختی علم و دین، از نمای مکانیکی مولکول DNA بهره می‌گیریم و سپس مدل را بر اساس سه مفهوم حقایق دینی، حقایق طبیعی، و نقاط انطباق ارائه می‌کنیم؛ مدلی که برای تبیین رابطة معرفت‌شناختی گزاره‌های علمی و گزاره‌های الاهیاتی ارائه می‌شود بر مبنای تفکیک میان هستة سخت نظریات علمی و الاهیات دینی از کمربند محافظ آن‌ها استوار است. پس از ارائة مدل‌های مذکور، سعی می‌کنیم تا انسجام منطقی آن‌ها را نشان دهیم.
شهناز رضوی؛ محمدهادی امین ناجی؛ زهره کامکار
دوره 2، شماره 4 ، آذر 1390، صفحه 23-38
چکیده
چکیده
در مقالة حاضر به جایگاه جنین در داخل رحم و نقش آن در رشد و تکامل جنین، اهمیت رشد جنین در ظلمات ثلاث رحم، ضرورت تاریکی و ظلمت در رشد جنین، مراحل تکوینی آن جهت جلوگیری از فساد نطفه و پرورش آن، و همچنین طول مدت بارداری از دیدگاه قرآن، حدیث، و علم جنین‌شناسی پرداخته شده است.
با شناخت ویژگی‌های مکانی و زمانی لازم جهت رشد و تکامل ...
بیشتر
چکیده
در مقالة حاضر به جایگاه جنین در داخل رحم و نقش آن در رشد و تکامل جنین، اهمیت رشد جنین در ظلمات ثلاث رحم، ضرورت تاریکی و ظلمت در رشد جنین، مراحل تکوینی آن جهت جلوگیری از فساد نطفه و پرورش آن، و همچنین طول مدت بارداری از دیدگاه قرآن، حدیث، و علم جنین‌شناسی پرداخته شده است.
با شناخت ویژگی‌های مکانی و زمانی لازم جهت رشد و تکامل جنین انسان که جلوه ای از شگفتی های قرآن است ایمان و اعتقاد به صاحب جهان خلقت «خداوند باری تعالی»، پیامبر خاتم و معجزة جاودانهاش قرآن کریم، در جسم و جان خواننده بیشتر خواهد شد.
صفیه صوفیان؛ معصومه صوفیان
دوره 2، شماره 4 ، آذر 1390، صفحه 39-53
چکیده
چکیده
هدف از این مقاله معرفی مکانیسم هایی مولکولی است که بیولوژی بدن را به واسطة اعتقادات و ایمان تحت تأثیر قرار می دهد. تجربیات دانشمندان بیولوژی مولکولی در بررسی فرایندهایی که در آن سلول ها اطلاعات را دریافت می کنند، نشان داده است که سلول ها، از طریق پروتئین‌های موجود در غشای سلولی، سیگنال‌های خارجی نشئت‌گرفته از باورهای ...
بیشتر
چکیده
هدف از این مقاله معرفی مکانیسم هایی مولکولی است که بیولوژی بدن را به واسطة اعتقادات و ایمان تحت تأثیر قرار می دهد. تجربیات دانشمندان بیولوژی مولکولی در بررسی فرایندهایی که در آن سلول ها اطلاعات را دریافت می کنند، نشان داده است که سلول ها، از طریق پروتئین‌های موجود در غشای سلولی، سیگنال‌های خارجی نشئت‌گرفته از باورهای دینی را به صورت میدان های الکترومغناطیسی دریافت می‌کنند و باعث تغییر در بیان ژنها و درنتیجه کنترل بیولوژی بدن می شوند. این نتایج با تفکر قبلی، که بر آن بود ژنها رفتار را کنترل می کنند، متفاوت است. نیایش، دعا، و نماز بهمثابة میدان های انرژی میتوانند بیان ژن و فیزیولوژی سلول را تحت تأثیر قرار دهند. عقیده بر این است که همانند تأثیری که تئوری کوانتوم در فیزیک داشته است بیولوژی ایمان، که از آن با عنوان زیستشناسی جدید نام برده می شود، می تواند تأثیر بسیار مهمی در پارادایم علمی داشته باشد. آخرین تحقیقات، در زمینة بیولوژی سلولی و فیزیک کوانتوم، به پیشرفت مهمی در توضیح علمی برای اثربخشی باور دینی در درمان بیماری ها منجر شده است.
مرتضی فتحی‌زاده؛ مهدی محمدی اصل
دوره 2، شماره 4 ، آذر 1390، صفحه 55-79
چکیده
چکیده
ایان باربور، استاد فیزیک و صاحب کرسی ادیان، بی‌گمان یکی از شخصیت‌های برجسته و تأثیرگذار در بحث‌‌های جدید دربارة روابط علم و دین است و انتشار کتاب مسائلی چند در زمینة علم و دین به قلم او، در سال 1996، نقطة تحول و حتی سرآغاز گفتمان امروزی علم و دین به‌حساب می‌‌آید. او دیدگاه‌ها یا مدل‌های پیشنهادشده دربارة نسبت ...
بیشتر
چکیده
ایان باربور، استاد فیزیک و صاحب کرسی ادیان، بی‌گمان یکی از شخصیت‌های برجسته و تأثیرگذار در بحث‌‌های جدید دربارة روابط علم و دین است و انتشار کتاب مسائلی چند در زمینة علم و دین به قلم او، در سال 1996، نقطة تحول و حتی سرآغاز گفتمان امروزی علم و دین به‌حساب می‌‌آید. او دیدگاه‌ها یا مدل‌های پیشنهادشده دربارة نسبت میان علم و دین را در چهار گونة عمده دسته‌بندی میکند: تعارض، استقلال، گفت‌وگو، و یکپارچگی. تحلیلهای شخصی وی از این موضوع در راستای رویکرد گفت‌وگو با گرایش آشکار به دیدگاه یکپارچگی و وحدت است که در بستر اندیشة پویشی و واقعگرایی انتقادیاش پرورانده شده است.
قدرت‌الله قربانی
دوره 2، شماره 4 ، آذر 1390، صفحه 81-101
چکیده
چکیده
نحوۀ مناسبات علم و دین همواره از جملة پرسش‌های مهم قرون گذشته بوده و پاسخ‌های متفاوتی نیز به آن داده شده است. در این تحقیق تلاش می شود تا نشان دهد که، به‌رغم پیشرفت‌های خیره‌کنندۀ علم و نقش فزایندۀ آن در حیات بشری، نسبت طولی، و نه عرضی دین و علم و منشأ الهی و وحیانی دین باعث شده است که دین همواره از جمله نیازهای اساسی ...
بیشتر
چکیده
نحوۀ مناسبات علم و دین همواره از جملة پرسش‌های مهم قرون گذشته بوده و پاسخ‌های متفاوتی نیز به آن داده شده است. در این تحقیق تلاش می شود تا نشان دهد که، به‌رغم پیشرفت‌های خیره‌کنندۀ علم و نقش فزایندۀ آن در حیات بشری، نسبت طولی، و نه عرضی دین و علم و منشأ الهی و وحیانی دین باعث شده است که دین همواره از جمله نیازهای اساسی بشر باشد، و این دین بوده که پرسش‌های بنیادین انسان را پاسخ گفته است؛ لذا نمیتوان اندیشۀ محدودیت قلمرو و کارکردهای دین را معقول و قابل دفاع دانست. البته، وجود برخی تشابهات در ویژگی‌های علم و دین باعث شده است که همکاری آن دو بیشتر باشد، اما این امر بدان معنی نیست که یکی جای دیگری را بگیرد. در این باره می‌توان به برخی شباهتها در تجربه، تبیین، عینیت، مدلها، و پارادایمهای آن دو اشاره کرد؛ در عین حال که هریک کارکرد خاص خود را دارد و این کارکرد از دیگری ساخته نیست. در این زمینه می‌توان به نقش بنیادین دین در تأمین مبانی اساسی علم و شکلدهی به نظریهها و قوانین علم و نیز نقش پیشرفت‌های علمی در تبیین بیشتر باورهای دینی نگاه کرد.
سید‌جواد میری؛ علی علی اصغری صدری
دوره 2، شماره 4 ، آذر 1390، صفحه 103-122
چکیده
چکیده
مسئلۀ رابطۀ علم و دین از دغدغه‌های جدی بشر است. معمولاً این رابطه را در چهار مقولۀ تعارض، استقلال، گفت‌وگو، و وحدت دسته‌بندی می‌کنند. در این نوشته، ضمن معرفی اجمالی این چهار مقوله، در پی آنیم تا موضع شریعتی را در این باره معرفی کنیم. شریعتی با اتکا به موضوعاتی چون یونانی‌زدگی علم و دین در قرون وسطی، رابطۀ علم ...
بیشتر
چکیده
مسئلۀ رابطۀ علم و دین از دغدغه‌های جدی بشر است. معمولاً این رابطه را در چهار مقولۀ تعارض، استقلال، گفت‌وگو، و وحدت دسته‌بندی می‌کنند. در این نوشته، ضمن معرفی اجمالی این چهار مقوله، در پی آنیم تا موضع شریعتی را در این باره معرفی کنیم. شریعتی با اتکا به موضوعاتی چون یونانی‌زدگی علم و دین در قرون وسطی، رابطۀ علم و سرمایهداری، نفی انحصار علوم تجربی، مقایسۀ میزان اعتبار علوم تجربی و انسانی، و تأکیدهای دین بر کسب علمْ موضع تعارض را نفی میکند. او با نقد علم مدرن از جهت دستاوردهای اجتماعیاش و عدم توجهش به مقولۀ انسان و نیز با نقد شعار علم برای علم و بیتعهدی علم تلاش میکند تا مدلی برای همگرایی دین و علم ارائه کند. شریعتی معتقد است که علم باید مسئول باشد و خود را به یک آرمان متعالی پایبند کند. او همچنین در این مسیر از دستاوردها و سخنان دانشمندان پیشرو بهره میگیرد. شریعتی در مجموع تقریباً از همۀ مدل‌های موجود در مقولۀ وحدت علم و دین استفاده میکند.
