نوع مقاله : علمی-پژوهشی
نویسنده
دانشجوی دکتری فلسفة علم، دانشگاه صنعتی شریف
چکیده
چکیده
کاوش در چیستی و چگونگی رابطة علم و دین و مدل‌سازی این رابطه هدف اصلی این مقاله است. دیدگاه‌هایی که درصدد تبیین رابطة علم و دین برآمده‌اند (دیدگاه‌های تمایز، تعارض، تلاقی و تأیید، و دیدگاه مکملیت) هریک فقط به یک جنبه از این ارتباط پرداخته‌اند و همگی در این نقص سهیم‌اند که عمدتاً بر جنبه‌های عملی و کاربردی تعامل میان علم و دین تأکید می‌کنند و مدل نظری مشخصی را، در خصوص رویارویی گزاره‌های علمی و گزاره‌های الاهیاتی و نحوة رابطة آن‌ها با یک‌دیگر، ارائه نمی‌دهند. در مسیر ارائة چنین مدلی و با نگاهی دقیق به دو مقولة علم و دین و به تبع آن، رابطة میان آن‌ها، می‌توان چهار رویکرد متمایز، هرچند مرتبط با هم، را در این خصوص از یک‌دیگر تمییز داد: رویکردهای هستی‌شناسانه، معرفت‌شناسانه، معناشناسانه، و تکوینی. در این مقاله ضمن تبیین رابطة علم و دین در دو حوزة هستیشناسی و معرفت‌شناسی، دو مدل در خصوص تبیین این رابطه در دو حوزة مذکور ارائه می‌شود. برای مدل‌سازی و تبیین رابطة هستی‌شناختی علم و دین، از نمای مکانیکی مولکول DNA بهره می‌گیریم و سپس مدل را بر اساس سه مفهوم حقایق دینی، حقایق طبیعی، و نقاط انطباق ارائه می‌کنیم؛ مدلی که برای تبیین رابطة معرفت‌شناختی گزاره‌های علمی و گزاره‌های الاهیاتی ارائه می‌شود بر مبنای تفکیک میان هستة سخت نظریات علمی و الاهیات دینی از کمربند محافظ آن‌ها استوار است. پس از ارائة مدل‌های مذکور، سعی می‌کنیم تا انسجام منطقی آن‌ها را نشان دهیم.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
Modeling of Ontological and Epistemological Relations between Science and Religion
نویسنده [English]
- Mehdi Biabanaki
چکیده [English]
What is and how is relationship between science and religion, and modeling this relationship is main purpose of this paper. Approaches that sought to explain the relationship between science and religion (Differentiated perspective and conflict, cross and confirmation) only explore one aspect of this relationship and all of them are containing the basic weakness: they do not provide a theoretical model regarding encountering scientific and theological propositions. We can distinguish four areas in this subject: ontological, epistemological, semantic and genetic. This paper explains the relationship between science and religion in two areas: ontology and epistemology; and then provides two models regarding the explanation of this relationship in the two areas. About the ontological model, we use from mechanical view of the DNA molecule and then provide the model based on three concepts: religious truths, natural truths and points of coincidence. Epistemological model to explain the relationship between scientific propositions and theological propositions are presented based on separation the hard core of scientific theories and religious theology from their protective belt of them. After providing the above models, we try to show their logical consistency.
کلیدواژه‌ها [English]
- Keywords: science
- Religion
- modeling
- Ontology
- Epistemology
)