نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسنده

• شیرزاد پیک‌حرفه

استادیار گروه فلسفه، دانشگاه امام خمینی

چکیده

چکیده
نظریۀ اقتصادی کلاسیک بیشتر تمایل داشت ادم اسمیت را اقتصاددانی بداند که نیم‌نگاهی به فلسفۀ اخلاق داشت، نه یک فیلسوف اخلاق جدی با دغدغه‌های سترگ اخلاقی. به همین دلیل، ثروت ملل ادم اسمیت غالباً اثری کاملاً جدا از اثر اخلاقی‌ او ـ‎نظریه‌ای دربارۀ عواطف اخلاقی‎ـ دانسته شد و بیش از آن قدر دید. این در حالی است که اسمیت اقتصاد و اخلاق را مکمل هم و این دو اثر را مرتبط به هم می‌دانست. او پیش از آنکه دربارۀ اقتصاد بنویسد، دربارۀ فلسفۀ اخلاق نوشت و بیش از آنکه اقتصاددان باشد، فیلسوف اخلاق بود. اسمیت، که غالباً پدرخواندۀ «سرمایه‌داری» دانسته ‎می‌شود، ضمن ارائۀ اصول کلی آن، بسیاری از آفاتش را پیش‌بینی کرد. از میان آفاتی که وی برای «سرمایه‌داری» برشمرد، می‌توان به «دست‌مزدهای حداقلی»، «بهره‌کشی از نیروی کار در مستعمره‌ها»، «ازخودبیگانگیِ ناشی از تقسیم کار»، «ازبین‎رفتنِ مهارت‌های فرد» و «کاهش استعدادهای انسانی کارگران» اشاره کرد. او کوشید با ارائۀ تمهیداتی اخلاقی مانند تأکید بر «همدلی»، «عدالت در افزایش سطح دستمزدِ کارگران» و «برخورداری از فرصت برابر برای رقابت در اقتصاد»، از پیدایش آن آفات جلوگیری کند؛ اما خوانش یک‌سویۀ نظریۀ اقتصادی کلاسیک از پازل هنجاری اسمیت و بی‌توجهی به تمهیدات اخلاقی او در ثروت ملل و نظریه‌ای دربارۀ عواطف اخلاقی، باعث شد بسیاری از پیش‌بینی‌های اسمیت دربارۀ آفات «سرمایه‌داری» به‎وقوع ‎پیوندند. این مقاله بر آن است با تکیه بر اندیشه‌های اخلاقی ادم اسمیت و بر اساس «الگوی اسلامی ـ ‌ایرانی پیشرفت»، خوانشی جدید از «سرمایه‌داری» ارائه کند که بتوان از آن به‌عنوان راهکاری برای تحقق «حماسۀ اقتصادی» و پیشبرد «تولید ملی» استفاده کرد.

کلیدواژه‌ها

• کلیدواژه‌ها: حماسۀ اقتصادی
• فلسفۀ اخلاق
• اقتصاد
• همدلی
• ادم اسمیت
• سرمایه‌داری

عنوان مقاله [English]

A Procedure for Realizing “Economic Epic:” A “Moral” Reinterpretation of Smith’s “Economic” Ideas based on “Islamic-Iranian Pattern of Development”

نویسنده [English]

• Shirzad Peik Herfeh

چکیده [English]

Classical economic theory tends to recognize Smith as an economist who took a glance to moral philosophy; not a serious moral philosopher with great moral concerns. That is why, The Wealth of Nations was regarded as an independent work from his moral work -The Theory of Moral Sentiments- and became more popular. However, Smith considered economics and ethics complementary. It must be made beyond question that, for Smith, The Theory of Moral Sentiments and The Wealth of Nations are complementary and not exclusive. He wrote on moral philosophy first and he was more a moral philosopher than an economist. Smith, who is usually regarded as the patron saint of “capitalism” predicted many of its negative consequences such as “wages below the level needed for maintenance,” “exploitation of workers in the colonies,” “alienation in consequence of the division of labor,” “destruction of one’s skills,” and “reduction of workers’ human talents.” He tried to prevent these negative consequences by focusing on some moral issues like “sympathy,” “justice in increasing the level of workers’ wages,” and “equal opportunity for competition in economy.” However, the unilateral interpretation of classical economic theory of Smith’s normative puzzle and neglecting his moral concerns in The Wealth of Nations and The theory of Moral Sentiments made many of his predictions about the negative consequences of “capitalism” come true. Based on Adam Smith’s moral ideas and “Islamic-Iranian Pattern of Development,” this paper tries to put forward a new interpretation of “capitalism” that could be used as a strategy for realizing “Economic Epic” and promoting “National Production.”

کلیدواژه‌ها [English]

• Keywords: Economic Epic
• moral philosophy
• Economics
• sympathy
• Adam Smith
• Capitalism