نوع مقاله : علمی-پژوهشی
نویسندگان
1 دانشجوی دکتری دین پژوهی دانشگاه ادیان و مذاهب اسلامی ( نویسنده مسؤول)
2 دانشجوی دکتری دین پژوهی دانشگاه ادیان ومذاهب
3 استاد تمام دانشگاه ادیان و مذاهب، هیات علمی گروه دین پژوهی
چکیده
با انتشار نظریه تکاملی داروین (فرگشت)، ابتدا در دنیای مسیحیت سپس در جهان اسلام چالش بزرگی میان علم و دین به وجود آمد و در نتیجه اندیشمندان مسلمان ناگزیر از بیان رویکرد خود در این موضوع شدند. در این مقاله سعی شده است مهمترین موضعگیری های علمای مسلمان از اولین رویکرد ها که هم عصر داروین بوده تا نظرات معاصرین را جمع آوری نماید. به صورت کلی می توان این رویکردها را به سه دسته تقسیم نمود: الف) گروهی که نظریه تکامل را کاملا رد کرده اند، ب) گروهی که هر چند آن را به صورت مطلق نپذیرفته اند و نقدهای جدی به آن دارند اما راهی برای قبول آن باز نموده و یا برای آن استثناء قائل شده اند و ج) گروهی که آن را کاملا تأیید نموده اند. بررسی این آرا نشان می دهد که اولا موضع و بحث بر سر نظریه داروین کماکان جریان داشته و کنکاش علمی در این باره هنوز مسدود نگشته و ثانیا از میان سه دسته نظرات فوق الذکر، اندیشمندان مسلمان بیشتری رجحان به سوی دیدگاه دوم داشته اند و تلاش کرده‌اند راهی برای قبول این نظریه در کنار باورمندی به نصوص و باورهای دینی باز بگذارند و البته از پذیرش قطعی این نظریه اجتناب کنند.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
Historical flow of Muslim thinkers' views on Darwin's theory
نویسندگان [English]
- Mohammad Kazem Shah Abadi 1
- Sabraz Rouhollah Razavi 2
- Seyyed Hasan Eslami Ardakani 3
1 PHD Candidate of Religious studies, University of Religions and Denominations
2 PHD Candidate of Religious studies, University of Religions and Denominations,
3 Professor in Theology - philosophy of religion and new theological issues, full professor of the University of Religions and Denominations, Faculty of Religions
چکیده [English]
Darwin's theory of evolution caused a great challenge between science and religion firstly among the Christians and aftermath Muslims. As a result, Muslim thinkers were forced to express their approach on this controversial issue. In this article, an attempt has been made to collect the stands of Muslim thinkers from late 19th century to the contemporary era in order to observe the possible changes in their stands towards the Darwin’s theory of evolution. There have been different approaches towards the theory throughout less than a couple of centuries that can be divided into three categories:
• Those who completely rejected the theory of evolution finding it in a total contradiction with Islam
• Those who have not accepted it absolutely having serious criticisms of it, meanwhile believing that there is way to accept the theory with some exceptions
• Those who have fully accepted the theory and find no contradiction between the Darwin’s theory and Islam
Surveying these opinions and stands during the mentioned period shows that: Firstly, the debate on Darwin's theory is still going on and currently there is no absolute hegemony of one of the above mentioned stands on others. Secondly, as moving towards the contemporary era, more Muslim thinkers are preferring the second point of view, believing that there is a way to accept the theory with some exceptions of course.
Keyword
Darwin's theory of evolution, evolution, Muslim thinkers, science and religion, Islam and religion
کلیدواژه‌ها [English]
- Darwin'
- s theory of evolution
- evolution
- Muslim thinkers
- science and religion
- Islam and religion
- قرآن کریم
- اسدآبادی، جمال الدین، نیچریه یا مادی گری، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین، بی تا.
- اسلامی، سید حسن، اندیشه نامه علامه بلاغی، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، قم، 1386.
- اسلامی، سید حسن، مطهری و فلسفه دین، به کوشش رضا اکبری، تهران، بنیاد علمی و فرهنگی علامه مرتضی مطهری، ۱۳۹۵٫
- تاریخ علم، دوره 16، شماره بهار و تابستان 1397
- جعفر سبحانی، داروینیسم یا تکامل انواع، نشر مؤسسه امام صادق ع، قم، .1386
- جوادی آملی، عبدالله، تسنیم، چاپ دوم، قم، نشراسراء
- خسروپناه، عبدالحسین، کلام جدید، مرکز مطالعات و پژوهش هاى فرهنگى حوزه ى علمیه، 1381، قم.
- رضائی، محمدعلی، پژوهشی در اعجاز قرآن، چاپ سوم، قم، نشر کتاب مبین،1381
- طباطبائی، سید محمدحسین، تفسیرالمیزان
- عادل زیادات، مواجهه با داروین، ترجمه امیرمحمد گمینی، نشر کرگدن، تهران، 1396.
- فرامرز قراملکی، احد، موضع علم و دین در خلقت انسان، مؤسسه فرهنگی آرایه، تهران، 1373.
- مشکینی، علی، تکامل در قرآن، نشر فرهنگ اسلامی، تهران، 1363.
- مصباح یزدی، محمدتقی، خلقت انسان در قرآن، شفق، قم، بی تا.
- مصباح یزدی، محمدتقی، معارف قرآنی، در راه حق، قم، 1327
- مطهری، مرتضی، مجموعه آثار، ج اول، انتشارات صدرا، چاپ ششم، زمستان 1374
- مطهری، مرتضی، مقالات فلسفی، انتشارات صدرا، چاپ هشتم، شهریور 1384
- معرفت، محمدهادی، التمهید، مؤسسه فرهنگی انتشاراتی التمهید، قم، 1386.
- مکارم شیرازی، ناصر، فیلسوف نماها، دارالکتب الاسلامیه، تهران، بی تا.
- المنصوری، مصطفی، تاریخ المذاهب الاشتراکیه
- Al-Būṭī, Muḥammad Saʿīd Ramaḍān. 2017. The Greatest Universal Sureties: The Creator’s Existence and The Creature’s Function. trans. by Nicholas Walter Mogiliansky Lock. Damascus: Dār al-Fikr.
- Malik, Shoaib. 2021. “Islam and evolution, Al-Ghazali and the modern evolutionary paradigm”, Muslims opinion on evolution, p119. Also: Nadvi, Muhammad Shahabuddin. 1998. Evolution or Creation? trans. by Maqbool Ahmed Siraj. Bangalore: Furqania Academy Trust.
- Bakar, Osman. 1984. “The Nature and Extent of Criticism of Evolutionary Theory.” In Osman Bakar, ed. Critique of Evolutionary Theory: A Collection of Essays. Kuala Lumpur: The Islamic Academy of Science and Nurin Enterprise.
- Nasr, Seyyed Hossein. 2006. “On the Question of Biological Origins.” Islam and Science.
- Iqbal, Muzaffar. 2003. “Biological Origins: Traditional and Contemporary Perspectives.” Islamic Herald. Accessed 1st of October 2019. Available at: http://saif_w.tripod.com/curious/evolution/muz/biological_origins.htm
- Malik, Shoaib. 2021. “Islam and evolution, Al-Ghazali and the modern evolutionary paradigm”, Muslims opinion on evolution, p121. Also watch: https://www.youtube.com/watch?v=anOJpVL3EkQ
- Qadhi, Yasir, and Nazir Khan. 2018. “Human Origins: Theological Conclusions and Empirical Limitations.” Yaqeen Institute. Accessed 19th of August 2020.
- Jalajel, David Solomon. 2009. Islam and Biological Evolution: Exploring Classical Sources and Methodologies. Western Cape: University of the Western Cape.
- Ahmad, Israr. 2013. The Process of Creation: A Qurʾānic Perspective. trans. by Absar Ahmad. Lahore: Shirkat Printing Press.
- Taslaman, Caner. 2020. Can a Muslim Be an Evolutionist? Istanbul: Istanbul Yayınevi.
)