نوع مقاله : علمی-پژوهشی
نویسندگان
1 استادیار گروه علوم قرآن و حدیث، جامعه المصطفی العالمیه
2 استادیار گروه فلسفه علوم انسانی، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه
3 دانشیار گروه فلسفه علوم انسانی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه
چکیده
بهرهمندی از متون دینی، بهعنوان منابع معرفتی، برای استنباط نظریههای علوم انسانی، از فرایندی روشمند برخوردار است. این روشمندی، گرچه از ویژگیهای خاص مطالعه در این منابع تبعیت میکند، اما در سطحی کلان، همراستا با جریان عام نظریهپردازی در علوم انسانی است. در این مقاله این مسئله مورد توجّه قرار می‌گیرد که با یک نگاه فراتحلیلی، پژوهشهای حوزه علوم انسانی، چه در مطلق علوم انسانی و چه در علوم انسانی دینی، از قلمروهایی برخوردارند. ویژگی این قلمروهای چهارگانه، معیارهایی را برای نظریهپردازی دینی در علوم انسانی در اختیار محققان میگذارد، که آگاهی از آنها برای ورود به این سنخ مطالعات دینی ضروری بوده، عدم توجه به آنها یکی از آسیبهای فلسفه علمی و روششناختی در این عرصه را رقم زده است. حاصلاین معیارها، در دو بخش معیارهای مختص هریک از قلمروهای تحقیق، و معیارهای مشترک میان همه قلمروها، دسته‌‌بندی می‌‌شود. روش تحقیق در این پژوهش در ساحت مطالعات دینی، اجتهادی و در عرصه علوم انسانی، تحلیل قیاسی است.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
Relationships between religious theorizing and the fields of research in humanities
نویسندگان [English]
- alireza mohammadifard 1
- hadi mousavi 2
- seyedhamidreza hasani 3
1 Assistant Professor of Quranic and Hadith Sciences, Al-Mustafa Open University, (Corresponding Author)
2 Assistant Professor of Philosophy of Human Sciences, Research Institute of Hawzah and University
3 Associate Professor of Philosophy of Humanities, Research Institute of Hawzah University
چکیده [English]
Benefiting from religious texts, as epistemic sources, for deriving theories of human sciences, has a methodical process. This methodology, although it follows the specific characteristics of the study in these sources, but on a macro level, it is in line with the general flow of theorizing in the humanities. In this article, it is pointed out that with a meta-analytic view, researches in the field of humanities, both in absolute humanities and in religious humanities, have territories. The characteristics of these four realms provide researchers with criteria for religious theorizing in the humanities, the knowledge of which is necessary to enter this field of religious studies, not paying attention to them is one of the harms of scientific and methodological philosophy in this field. . The results of these criteria are categorized into two parts: specific criteria for each research domain, and common criteria among all domains. The research method in this research is comparative analysis in the field of religious studies, ijtihad and in the field of humanities.
کلیدواژه‌ها [English]
- Religious studies
- theorizing
- humanities
- Religious humanities
- research fields
- ایمان، محمدتقی،(1394)، فلسفه روش تحقیق در علوم انسانی، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
- ـــــــــــــــ ،(1396)، هویّت معرفت علمی علوم انسانی در ایران، تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
- ـــــــــــــــ و کلاته‌ساداتی، احمد،(1392)، روش‌شناسی علوم انسانی نزد اندیشمندان مسلمان، قم، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
- بلیکی، نورمن،(1384)، طراحی پژوهشهای اجتماعی، مترجم: حسن چاوشیان، تهران: نشر نی.
- ـــــــــــــــ ،(1395)، پارادایم‌های تحقیق در علوم انسانی، مترجم: حسنی، سیدحمیدرضا، ایمان، محمدتقی و ماجدی، سیدمسعود، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
- استراوس، انسلم و کربین، جولیت،(1390)، مبانی پژوهش کیفی، فنون، و مراحل تولید نظریه زمینه‌ای، مترجم: ابراهیم افشار، تهران: نشر نی.
- اعرافی، علیرضا،(1393)، ضمیر ناخودآگاه در قرآن، قم: مؤسسه اشراق و عرفان.
- ایزوتسو، توشیهیکو،(1361)، خدا و انسان در قرآن، مترجم: احمد آرام، تهران: سهامی انتشار.
- بهجتپور، عبدالکریم،(1393)، «روش کشف الگوی اسلامی مهندسی فرهنگی»، راهبرد فرهنگ، ش: 27، 91-118، پاییز.
- بیکمن، لئوناردو و راگ، دبرا،(1392)، روشهای کاربردی پژوهش اجتماعی، تهران: پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات.
- پوپر، کارل،(1383)، زندگی سراسر حل مسئله است، مترجم: شهریار خواجیان، تهران: نشر مرکز.
- جانکر، جان و پنینک، بارتجان، 1394، ماهیت روش‌شناسی تحقیق، مترجم: محمدتقی ایمان و عبدالرضا امانی‌فر، شیراز: دانشگاه شیراز.
- حسنی، سیدحمیدرضا،(1397)، درآمدی بر پارادایم اجتهادی دانش عملی، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
- شجاعی، محمدصادق،(1393)، ساختار شخصیت از دیدگاه اسلام در چارچوب رویکرد صفات، رساله دکتری، استادان راهنما: جان‌بزرگی، مسعود و عسگری، علی، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
- صدر، سیدمحمدباقر،(1393)، اسلام راهبر زندگی، مکتب اسلام، رسالت اسلام، ترجمه: سیدمهدی زندیه، بیجا: دار الصدر.
- ـــــــــــــــ ،(1421)، المدرسة القرآنیة(موسوعة شهید صدر، ج 19)، قم: مرکز الأبحاث و الدراسات التخصّصیّة للشهید الصدر.
- ـــــــــــــــ ،(1424). فلسفتنا(موسوعة الشهید الصدر، ج1). قم: مرکز الأبحاث والدراسات التخصّصیّة للشهید الصدر، چ1.
- ـــــــــــــــ ،(1421). رسالتنا(موسوعة الشهید الصدر، ج5). قم: مرکز الأبحاث والدراسات التخصّصیّة للشهید الصدر، چ1.
- صفوی، کورش،(1379)، درآمدی بر معناشناسی، تهران: سوره مهر.
- طباطبایی، سیدمحمدحسین،(1417)، المیزان فى تفسیر قرآن، قم: دفتر انتشارات اسلامى جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
- فی، برایان،(1383)، پارادایم‌شناسی علوم انسانی، مترجم: مرتضی مردیها، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
- قائمی نیا، علیرضا،(1393)، بیولوژی نص، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
- ـــــــــــــــ ،(1390)، معناشناسی شناختی قرآن، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
- کوهن، تامس،(1389)، ساختار انقلاب‌‌های علمی، مترجم: سعید زیباکلام، تهران: سمت.
- لینوننبرگ، فردریک سی و آیربای، بِورلی،(1390)، روشهای تحقیق و نگارش پایان نامه در علوم اجتماعی، علوم رفتاری و مدیریت. تهران : سازمان انتشارات جهاد دانشگاهی.
- محمد پور، احمد،(1397)، ضد روش: زمینه‌های فلسفی و رویه‌های عملی در روش‌شناسی کیفی، قم: لوگوس.
- میرزایی اهرنجانی، حسن،(1386)، مبانی فلسفی تئوری سازمان، تهران: سمت.
- نیومن، ویلیام لارنس،(1395)، روشهای پژوهش اجتماعی، مترجم: ابوالحسن فقیهی و عسل آغاز، تهران: ترمه.
- Babbie, Earl(2007) ، The Basics of Social Research. Thomson Wadsworth, USA.
- Coleman, James S(1990) ، Foundations of social theory. The Belknap Press of Harvard University Press. London.
- Giddens, A.(1984) ، The Constitution of Society: Outline of the Theory of Structuration. Cambridge: polity press.
- Hughes, John A(1990) ، The Philosophy of Social Research. Longman, London and New York, 2d Edition.
- L’Abate, Luciano(2012) ، Paradigms in Theory Construction. New York Dordrecht Heidelberg, London: Springer.
- Mackniff, Jean & Whithead, Jack(2006) ، All you need to know about action research. London: Sage, 1st edition.
Neuman, W. Lawrence(2014) ، Social Research Methods, Qualitative and Quantitative Approaches. Pearson Education Limited. 7th edition.
)