نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناس ارشد دانشگاه علوم اسلامی رضوی رشته علوم قرآن و حدیث

2 دانشیار دانشگاه رضوی- رشته علوم قرآن و حدیث

چکیده

رابطه الهیات وعلوم تجربی موضوعی است که تاریخی به درازنای پیدایش هردوحوزه دارد. درین روند عده‌ای با جانبداری ازدین، ارزندگی دانش بشری را تنها در هماهنگی آن بادین می پندارند. ازسوی دیگر برخی با انحصار روشهای شناخت در علوم تجربی آزمون پذیر،آموزه‌های دینی را فاقد اعتبار خردپذیر میدانند. نوشتار حاضر با روش توصیفی- تحلیلی و با بهره از منابع کتابخانهای، برآن است تا در گام اول، رابطه میان علم ودین را براساس تعریف برگزیده از گستره آنها بازشناسد. و پس از آن به دیدگاه الهیات شیعی پیرامون بیماری‌های همه گیر و راهکارهای برون رفت ومحدودیت آن بپردازد. بر اساس یافته این نوشتار، تنگاره تعارض تنها میان معرفت دینی و معرفت علمی متصور خواهد بود نه ذات دین و علم. هم چنین بر اساس الهیات شیعی، نظام وقوع رخدادهای هستی بر قوانین ثابتی بنا نهاده شده که توسط اسباب مادی و معنوی به ثمر می نشینند. ازینرو روشهای مواجهه با پدیده‌ها از منظر آموزه‌های شیعی، به دو رده توصیه‌های خرد محور و راهکارهای معنوی افراز می گردد. نتیجه اینکه، مجموعه این روشها، بر نقش هم افزایی معرفت دینی با شناخت تجربی در بهبود زیست آدمی رهنمون هستند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

An analysis of the idea of confrontation between religion and science in the issue of Corona based on the teachings of the Qur'an and Hadith

نویسندگان [English]

  • Alborz Mohaghegh Garfami 1
  • Javad Irvani 2

1 MA Razavi University of Islamic Sciences Quran and Hadith Sciences

2 Associate Professor Razavi University of Islamic Sciences-Quran and Hadith Sciences

چکیده [English]

The relationship between theology and the experimental sciences is a subject that has a long history in both fields. In this process, some people who believe in religion consider the value of human knowledge only in the harmony of that religion. On the other hand, with the monopoly of cognitive methods in the experimental experimental sciences, some consider religious teachings to have no rational validity. The present article, with a descriptive-analytical method and using library resources, intends to recognize the relationship between science and religion based on a selected definition of their scope. And then to deal with the view of Shiite theology about epidemics and solutions and its limitations. According to the findings of this paper, the concept of conflict will be conceivable only between religious knowledge and scientific knowledge, not the essence of religion and science. Also, according to Shiite theology, the system of occurrence of the events of existence is based on fixed laws that are effected by material and spiritual causes. Therefore, the methods of dealing with phenomena from the perspective of Shiite teachings are divided into two categories: micro-based advice and spiritual solutions. As a result, the combination of these methods leads to the synergistic role of religious knowledge with empirical knowledge in improving human biology.

کلیدواژه‌ها [English]

  • : Shiite Theology
  • Experimental Sciences
  • Epidemic Diseases
  • Natural Laws
  • Rational and Spiritual Solutions
قرآن کریم،کتاب وحیانی مسلمین،ترجمه حسین انصاریان.
ابراهیمی پور، قاسم،( 1393)، «علوم انسانی اسلامی، تیپ بندی رویکردها و بررسی راه حل‌ها»، پژوهش نامه علم انسانی اسلامی، شماره 2، پاییز و زمستان،صص53-74.
ابن بابویه،  محمدبن علی، (بی تا)، التوحید، قم: جماعه المدرسین.
ابن بابویه، محمدبن علی، (1362)،  الخصال: قم، جامعه مدرسین.
ابن بابویه، محمدبن علی، (1404)،  من لایحضره الفقیه، ج1 و4، دوم، قم: جامعه مدرسین .
ابن بابویه، محمدبن علی، (1361)، معانی الاخبار، قم: دفترانتشارات اسلامی.
ابن سیده، علی بن اسماعیل، (1421)،  المحکم والمحیط الاعظم، ج5،  بیروت: دارالکتب العلمیه.
ابن فارس، احمد، (1404)،  معجم مقاییس اللغه، ج2 و6، قم: مکتب الإعلام الاسلامی.
ابن منظور، محمدبن مکرم، (1414)،  لسان العرب، ج11 و 13، بیروت: دارصادر.
احمدی، محمدامین، (1384)، انتظار بشر ازدین، قم: پژوهشگاه علوم وفرهنگ اسلامی.
ازهرى، محمد بن احمد، (1421)، تهذیب اللغة، ج14، اول، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
امینی،عبدالحسین، (1416)،  الغدیر فی الکتاب و السنه و الادب، ج6،  قم: مرکزالغدیر.
آقا علی، محمد و همکاران،( 1398)، «تازه‌های علمی کرونا ویروس در سازمان بهداشت جهانی»، مجله طب اورژانس ایران، دوره 6، شماره 1،صص1-9.
آمدی، عبدالواحد بن محمد،  (1410)،  تصنیف غررالحکم و درر الکلم، قم: دارالکتاب الاسلامی.
باربور، ایان، (1362)،  علم ودین، ترجمه بهاء الدین خرمشاهی، تهران: مرکزنشردانشگاهی.
بخاری، محمدبن اسماعیل، (1401)، صحیح بخاری، بیروت: دارالفکر.
بکار، عثمان،(1389)، طبقه بندی علوم از نظر حکمای مسلمان، ترجمه جواد قاسمی، مشهد: بنیاد پژوهشهای اسلامی.
پارسا نیا، حمید،(1389)، روش شناسی انتقادی حکمت صدرایی،  قم: کتاب فردا.
پترسون، مایکل ودیگران، (1376)،  عقل و اعتقاد دینی، ترجمه احمدنراقی وابراهیم سلطانی، تهران : طرح نو.
پوپر،کارل، (بی تا)، حدسها و ابطال‌ها، احمدآرام، تهران: شرکت سهامی انتشار.
پیروزمند،علیرضا، (1376)، رابطه منطقی دین وعلوم کاربردی، تهران: امیرکبیر.
تمدن جهرمی، محمد حسین،(1378)، «ابعاد رابطه دین و علم و چگونگی علم دینی»، نشریه روش شناسی علوم انسانی، شماره 20، پاییز.
توکلی، احمد و همکاران، (1398)، «کرونا ویروس جدید 2019: بیماری عفونی نوظهور در قرن21»، دو ماهنامه طب جنوب، سال بیست و دوم، شماره 6، بهمن و اسفند ، صص 432-450.
حدادعادل، غلامعلی، (1384)،  دانشنامه جهان اسلام، ج8 و 13، تهران: بنیاد دایره المعارف اسلامی.
حرانی، حسن بن علی،( 1404)، تحف العقول، قم: جامعه مدرسین.
حرعاملی،محمدبن حسن، (1424)، وسایل الشیعه الی تحصیل مسایل الشریعه، تحقیق عبدالرحیم ربانی شیرازی، ج3، 9 و 17، تهران: اسلامیه.
حویزی، عبدعلی بن جمعه، (1415)،  تفسیرنورالثقلین، ج3، چهارم، قم: اسماعیلیان.
خدایی قشلاقی، زهرا،(1396)، «بازتعریف علم نزد متفکران نوگرای مصری در قرن نوزدهم»، پژوهش‌های علم و  دین، سال هشتم، شماره دوم، پاییز و زمستان،صص 113-133.
خوانساری، موسی بن محمد، (1373)، رساله فی قاعده نفی الضرر، تهران: المکتبه المحمدیه .
خویی، ابوالقاسم، (1417)، مصباح الاصول، مقرر: محمد سرور واعظ حسینی، ج3، پنجم،قم:  مکتبه الداوری.
دباغ، سروش، «کرونا، تقدیر الهی و پزشکی»، (تاریخ دسترسی: 13 مارس2020)،  شبکه تلگرامی مدرسه آزاد فکری،http://t.me/azadfekrischool./1717 .
راغب اصفهانی، حسین، (1412)،  مفردات فی الفاظ القرآن، لبنان: دارالقلم.
رضا،محمد رشید، (1414)،  تفسیرالقرآن الحکیم الشهیر بتفسیر المنار، ج4، لبنان: دار المعرفه.
روحانی، سید محمد، (1413)، منتقی الاصول، ج6، قم: دفتر آیه الله سید محمد حسینی روحانی.
زبیدى، محمد بن محمدمرتضی، (1414)،  تاج العروس‏، محقق علی شیرى، ج13 و 15، بیروت: دارالفکر.
سروش، عبد الکریم،(1370)، تفرج صنع، تهران: صراط.
سیوطی، عبدالرحمن بن ابی بکر، (1429)،  الجامع الصغیر فی احادیث البشیر النذیر، ج1،بیروت: دارالفکر.
شریف، میرسید، (1412)، التعریفات، چهارم، تهران:  ناصرخسرو.
طباطبایی، محمدحسین، (1390)، المیزان فی تفسیر القرآن، ترجمه سید محمد باقرموسوی، ج2، 4، 10، 12و 20، قم: دفتر انتشارات اسلامی .
طباطبایی،محمدحسین، (1379)، آموزش دین، تهران: جهان آرا.
طبرسی، حسن بن فضل(1377)، مکارم الاخلاق، قم، شریف رضی.
طبرسی، فضل بن حسن، (1406)،  مجمع البیان فی تفسیرالقرآن، ج5،اول، بیروت: دارالمعرفه.
طوسی، محمدبن حسن، (1414)، الامالی، قم، اول، دارالثقافه.
طوسی، محمدبن حسن، (بی تا)، التبیان فی تفسیر القرآن، ج3 و 6، اول، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
فارابی،( 1949)، احصاء العلوم، تصحیح ع. امین، قاهره: دارالفکر العربی.
فراهیدى، خلیل بن احمد، (1409)، کتاب العین، ج8، دوم،قم:  هجرت.
قطب، سید، (1408)، فی ظلال القرآن، ج4، پانزدهم، بیروت: دارالشروق.
کلینى، محمد بن یعقوب، (1429)، کافی،ج1 و 2، اول، قم: دار الحدیث.
لیثى واسطى، على بن محمد، (1376)،  عیون الحکم و المواعظ، اول،قم: دار الحدیث.
مجلسی، محمدباقر، (1403)، بحار الانوار الجامعه لدرر لخبار الائمه الاطهار، ج6، 59، 65، 75و 98، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
محدثی، حسن، «اسلام محمدی ما را به عقلانیّت فرا می‌خواند»،(13 اسفند 1398)،  روزنامه ابتکار، سال شانزدهم، شماره4494.
مصباح یزدی، محمدتقی، (1382)، آموزش عقاید، سیزدهم،تهران: امیرکبیر.
مصطفوى، حسن،(1430)، التحقیق فى کلمات القرآن الکریم، ج3، سوم، بیروت:  دار الکتب العلمیه.
مکارم شیرازی، ناصر، (1380)،  تفسیر نمونه، ج9، سی و دوم،قم: دارالکتب الاسلامیه.
موسوی خمینی، روح الله، (1410)، الرسائل، ج2، اول،قم:  اسماعیلیان.
نوری، حسین، (1408)، مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، ج11، قم: آل البیت.
هاره، روم، (بی تا)، علم شناسی فلسفی،ترجمه عبدالکریم سروش، تهران: مرکز مطالعات وتحقیقات.
هندی،علی بن حسام الدین، (1405)، کنزالعمّال فی سنن الاقوال والافعال، ج3، بیروت: موسسه الرساله.
هیک، جان، (1372)،  فلسفه دین، ترجمه بهرام راد، تهران: الهدی.
هیوم، رابرت، (1377)،  ادیان زنده جهان، عبدالرحیم گواهی، هفتم، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.