نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسنده

استاد گروه فلسفه دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران

چکیده

در باره نظریه علم دینی نظریات متعددی ارائه شده است که هر یک سعی کرده اند نقشه راهی برای آن ارائه دهند. اما آیا این نظریه ها موفق بوده اند؟ آیا توانسته اند تاثیرگذاری اجتماعی در میان فرهیختگان و دانشجویان داشته باشند؟ در این مقاله در نظر است با بررسی عوامل عدم توفیق بسیاری از آنها، الزامات یک نظریه علم دینی موثر و موفق را مطرح کنیم. این الزامات در این عناوین یازده گانه تحلیل می شود: ارائه نمونه های محقَّق از یک نظریه علم دینی، ارائه راهکار عملیاتی برای محقق شدن آن، فراهم آوردن مقبولیت لازم، داشتن پاسخ مناسب برای تعارض های مفروض بین علم و دین در آن علم، معین ساختن سطح دینی آن علم دینی، تمایز یافتن علم دینی در ادیان و مذاهب مختلف، داشتن انسجام درونی و کفایت تجربی، عدم ابطال یک علم دینی با نسخ برخی مطالب علمی، همخوانی با مجموعه باورهای منسجم دین، مزیت یافتن علم با دینی بودن، تحول پذیر بودن.
با توجه به الزامات فوق نظریه مختار نویسنده درباره علم دینی که بتواند موفق و موثر باشد ارائه خواهد شد و ارزیابی خواهد شد که چگونه الزامات مذکور در آن لحاظ شده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Requirements of An Effective and Successful Religious Science Theory and A Solution for Its Realization

نویسنده [English]

  • Hamidreza Ayatollahy

Professor,, Philosophy Department, Allameh Tabatabaii University, Tehran, Iran

چکیده [English]

Several theories have been presented about the religious science, each of which has tried to provide a roadmap for it. But have these theories been successful? Have they been able to have a social impact among educators and students? In this paper, by examining the factors of failure of many of them, we consider the requirements of an effective and successful religious science theory. These requirements are analyzed in these eleven ones: providing appropriate examples of a religious science theory, providing an operational solution for its realization, providing the necessary acceptability, having an appropriate response to the supposed conflicts between science and religion in that science, and specifying The religious level of that religious science, the distinction between religious science in different religions, having internal coherence and experiential adequacy, the lack of annulment of a religious science with the manuscripts of some scientific materials, consistency with the set of coherent beliefs of religion, the advantage of becoming religious science in relation to secular science, being transformative.
According to the above requirements, the author's theory of religious science that can be successful and effective will be presented and it will be studies how these requirements are considered in it.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Religious Science
  • Theory Success
  • Acceptability
  • Operational Solution
  • Religious Level
آیت اللهی، حمیدرضا (1393) نگرش هایی اسلامی در مطالعات زنان انتشارات فهم، تهران
احمدی، فاطمه؛ آیت اللهی، حمیدرضا (1392) «بررسی و ارزیابی دیدگاه پلانتینگا درباره داروینیسم»،  پژوهش های علم و دین، مجله علمی پژوهشی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، سال سوم، شماره دوم، پاییز و زمستان 1392
باقری، خسرو (1387) هویت علم دینی، انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، تهران
باقری، خسرو (1391) مناظره هایی درباب علم دینی، انتشارات پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی تهران
باقری، خسرو (1399) عاملیت انسان، رویکردی دینی و فلسفی، واکاوش، تهران
جمال الدین عطیه (1385) «اصول و حوزه های مقاصد شریعت»، پگاه حوزه، ش300
جوادی آملی، عبدالله (1386 الف) منزلت عقل در هندسه معرفت دینی، تنظیم احمد واعظی، مرکز نشر اسراء؛ قم
جوادی آملی، عبدالله (1386 ب) سرچشمه اندیشه، تنظیم عباس رحیمیان، ج4، مرکز نشر اسراء؛ قم
جوادی، محسن (1387) «علم دینی از دیدگاه پلنتینگا»، روش شناسی علوم انسانی، سال 14،شماره 57، زمستان 1387، صص. 7-28.
سوزنچی، حسین (1388) معنا، امکان و راهکارهای تحقق علم دینی، پژوهشگاه مطالعات فرهنگی و اجتماعی، تهران
علیپور، مهدی ؛ حسنی، سیدحمیدرضا (1389) پارادایم اجتهادی دانش دینی، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، قم.
فتحعلیخانی محمد (1377) «علم دینی»، حوزه و دانشگاه، شماره 16 و 17
گلشنی، مهدی (1385) از علم سکولار تا علم دینی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، تهران.
موحد ابطحی، سید محمدتقی (1391) «انحلال علم دینی در دیدگاه آیت الله جوادی آملی»، ذهن، تابستان 1391، شماره 50.
موحد ابطحی، سید محمدتقی (1395) تحلیلی بر اندیشه های علم دینی در جهان اسلام،  مرکز بین المللی ترجمه و نشر المصطفی، قم
نصر، سیدحسین (1379 الف) نیاز به علم مقدس، ترجمه حسن میانداری، موسسه فرهنگی طه، قم
نصر، سیدحسین (1379 ب) انسان و طبیعت (بحران معنوی انسان متجدد) ترجمه عبدالرحیم گواهی، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، تهران
نصیری منصور (1383) روش شناسی علم و الهیات، مرکز انتشارات موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی؛ قم
Murphy, Nancy & Ellis, George (1996) On the Moral Nature of the Universe, Fortress Press; New York.
Murphy, Nancy C. (1987) "Acceptability Criteria for Work in Theology and Science", Journal of Science and Religion, Vol. 22, No. 3, Sepember 1987, Pp. 279-298
Plantinga, Alvin (September 1991) When Faith and Reason Clash: Evolution and the Bible, University of Notre Dame
Ruse, Micheal (2000) Can a Darwinian be a Christian?, Cambridge; New York