نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسنده

دانش آموخته دکتری مبانی نظری اسلام دانشگاه معارف اسلامی

چکیده

عنوان انسان کامل از منظر مکتب ابن عربی، عنوانی کلی و جامع و دارای مصادیق متعدد است که شامل شماری از اولیاء الهی از جمله انبیاء عظام و نیز ائمه اطهار (علیهم السلام) می شود؛ و بدین رو از عنوان امامت و امام عام‌تر است. این پژوهش با روش توصیفی و تحلیل مفهوم، با توصیف دیدگاه ابن عربی در مورد انسان کامل و نیز دیدگاه علامه حلی در مورد امامت، به تطبیق و تحلیل این دو نگاه پرداخته است. از منظر این پژوهش، ابن عربی معتقد است انسان کامل، جامع کمالات، خلیفة الله، برنامه جامع، مظهر اتم اسماء و صفات الهیه، و اسم اعظم الهی است، اما نص بر خلافت ظاهری ضرورتی ندارد، و رسول الله نیز بر خلافت کسی تنصیص نکرد، و عصمت نیز هر چند برای خلیفه باطنی و معنوی ضرور است، اما برای خلیفه ظاهری ضرورت ندارد، اما علامه حلی معتقد است، علم و عصمت ازبایسته‌های امامت است، و این دو امری خفی هستند، و کشف آن برای مردمان ناممکن است، ناگزیر علم و عصمت مقتضی وجود نص هستند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

A comparative and analytical study of what a perfect human being is from the perspective of Ibn Arabi and Imamat from the perspective of Allameh Hilli

نویسنده [English]

  • Arash Rajabi

PhD in Theoretical Foundations of Islam, University of Islamic Studies

چکیده [English]

The title of perfect human being, from the perspective of Ibn Arabi school, is a general and comprehensive title with many examples, which includes a number of divine saints, including the great prophets, as well as the pure Imams (as); And therefore it is more common than the title of Imamate and Imam. This research has applied and analyzed these two views by descriptive method and concept analysis, by describing Ibn Arabi's view on the perfect human being and also Allameh Hilli's view on Imamate. From the point of view of this research, Ibn Arabi believes that the perfect man is the comprehensive of perfections, the Caliph of God, the comprehensive program, the manifestation of the atom of divine names and attributes, and the great divine name, but the text is not necessary for the apparent caliphate, and the Messenger of God He did not, and infallibility is necessary for the esoteric and spiritual caliph, but it is not necessary for the apparent caliph, but Allama Hali believes that knowledge and infallibility are necessary for the Imamate, and these two things are secret, and it is impossible for people to discover them. Inevitably, science and infallibility are necessary for the existence of a text.

کلیدواژه‌ها [English]

  • The perfect man
  • Imamat
  • .Caliphate
  • Ibn Arabi
  • Allamah Helli
قرآن کریم
کتاب مقدس (عهد قدیم، عهد جدید)
آشتیانی، سیدجلال الدین، (1370ش)، «شرح مقدمه قیصری بر فصوص الحکم»، تهران، انتشارات امیرکبیر.
ابن­ترکه، صائن­الدین علی، (1381ش)، «تمهید القواعد»، سیدجلال الدین آشتیانی، قم، بوستان کتاب.
ابن­عباد، صاحب، اسماعیل بن عباد، (1414ق)، «المحیط فی اللغة»، محمدحسن آل یاسین، بیروت، عالم الکتاب.
ابن­عربی، محیی­الدین، (1946م)، «فصوص الحکم»، ابوالعلاء العفیفی، قاهره، داراحیاء الکتب العربیة.
ابن­عربی، محیی­الدین، (بی تا)، «الفتوحات­المکیة فی الأسرار المالکیة و الملکیة» (اربع مجلدات)، بیروت، دار الصادر.
ابن­عربی، محیی­الدین، (1336ق)، «انشاء الدوائر»، مهدی محمد ناصر الدین، لیدن، مطبعة ایل.
ابن­فارس، احمد، (1404ق)، «معجم­مقائیس­اللغة»، عبدالسلام محمد هارون، قم، مکتب الإعلام الإسلامی.
احمد تفضلی، (1354ش)، «مینوی خرد»، تهران، انتشارات بنیاد فرهنگ ایران.
بدوی، عبدالرحمن، (1976م)، «الإنسان الکامل فی الإسلام»، (الإنسان الکامل فی الإسلام و أصالته النشوریة، لوی ماسینیون، ص103-143)، الکویت، وکالة المطبوعات.
تفتازانی، سعدالدین، (1409ق)، «شرح المقاصد»، دکتر عبدالرحمن عمیره، قم، الشریف الرضی.
تقی­زاده، سیدحسن، (1335ش)، «مانی و دین او»، تهران، انجمن ایرانشناسی، تهران.
جرجانی، میرسید شریف، (1325ق)، «شرح المواقف»، قم، الشریف الرضی.
الجندی، مؤیدالدین، (1423ق)، «شرح فصوص الحکم»، سیدجلال­الدین آشتیانی، قم، بوستان کتاب.
حلی، حسن بن یوسف، (1423ق)، «الألفین الفارق بین الصدق و المین»، قم، المؤسسة الإسلامیة.
حلی، حسن بن یوسف، (1982م)، «نهج الحق و کشف الصدق»، بیروت، دارالکتاب اللبنانی.
حلی، حسن بن یوسف، (1363ش)، «أنوار الملکوت فی شرح الیاقوت»، محمد نجمی زنجانی، قم، الشریف الرضی.
حلی، حسن بن یوسف، (1413ق)، «کشف المراد فی شرح تجرید الإعتقاد»، حسن حسن زاده آملی، قم، مؤسسة النشر الإسلامی.
حلی، حسن بن یوسف، (1365ش)، «الباب الحادی عشر مع شرحیه»، فاضل مقداد، ابوالفتح بن مخدوم حسینی، مهدی محقق، تهران، مؤسسه مطالعات اسلامی.
حلی، حسن­بن­یوسف، (1426ق)، «تسلیک النفس إلی حظیرة القدس»، فاطمه رمضانی، قم، مؤسسة­الإمام­الصادق (علیه السلام).
حلی، حسن­بن­یوسف، (1386ش)، «معارج الفهم فی شرح النظم»، قم، دلیل ما.
حلی، حسن­بن­یوسف، (1415ق)، «مناهج الیقین فی أصول الدین»، تهران، دارالأسوة.
حمصی­رازی، سدیدالدین، (1412ق)، «المنقذ من التقلید»، قم، مؤسسة النشر الإسلامی.
دادگی، فرنبغ، (1397ش)، «بندهش»، مهرداد بهار، تهران، انتشارات توس
دوستخواه، جلیل، (1371ش)، «اوستا»، تهران، مروارید.
زرین­کوب، عبدالحسین، (1387ش)، «ارزش میراث صوفیه»، تهران، امیر کبیر.
صفار، محمدبن­حسن، (1404ق)، «بصائرالدرجات فی فضائل آل­محمد (صلی­الله­علیهم)»، محسن کوچه باغی، قم، مکتبة آیة­الله­المرعشی­النجفی.
طوسی، خواجه نصیرالدین، (1405ق)، «تلخیص المحصل، المعروف بنقد المحصل»، بیروت، دارالأضواء.
فیض کاشانی، مولی محسن، (1406ق)، «الوافی»، سیدضیاء الدین علامه، اصفهان، کتابخانه امیرالمؤمنین (علیه السلام).
قونوی، صدرالدین، (1388ش)، «فکوک، یا کلید اسرار فصوص الحکم»، محمد خواجوی، تهران، انتشارات مولی.
قیصری، داود، (1375ش)، «شرح فصوص الحکم» همراه با تعلیقات امام خمینی و دیگران، سیدجلال الدین آشتیانی، تهران، انتشارات علمی فرهنگی.
قیصری، داود، (1382ش)، «شرح فصوص الحکم»، حسن حسن زاده آملی، قم، بوستان کتاب.
کلینی، محمدبن یعقوب، (1362ش)، «الکافی»، تهران، انتشارات اسلامیه.