نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه فلسفه اخلاق پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، قم، ایران

10.30465/srs.2020.5554

چکیده

یکی از مسائل مطرح در بحث رابطۀ میان علم و دین، امکان و ماهیت علم دینی است. یکی از نظریات مطرح در این زمینه که تا کنون مورد بحث و بررسی زیادی قرار گرفته است، نظریۀ علم دینی آیت الله جوادی آملی است. در مقالۀ حاضر میان دو رویکرد در مباحث آیت الله جوادی آملی دربارۀ علم دینی تفکیک و از آن‌ها با عنوان رویکرد منبع‌محور و رویکرد موضوع‌محور یاد شده است. رویکرد منبع‌محور مخصوص دیدگاه ایشان نیست و در میان طرفداران علم دینی کم و بیش رواج دارد. رویکرد خاص ایشان همان رویکرد موضوع‌محور است که در این مقاله از طریق تأملات مفهوم‌شناختی مورد تحلیل و بررسی قرار گرفته است. نتیجۀ به دست-آمده آن شد که این رویکرد به جهت فاصله‌گیری از مفاهیم رایج و تعمیم‌های مفهومی دربارۀ «دین»، «علم» و «علم الهی»، نمی‌تواند پاسخ‌گوی مسئلۀ رایج در بحث علم دینی باشد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Re-reading Ayatollah Javadi’s Theory of Religious Science and a Conceptual Examination of it

نویسنده [English]

  • Mohammad Ali Mobini

Islamic Sciences and Culture Academy, Qom, Iran

چکیده [English]

One of the issues in the discussion of the relationship between science and religion is the possibility and the nature of religion sciencse. Ayatollah Javadi Amoli's Theory of religious science is one of the most discussed theories today. In this paper, the two approaches in Ayatollah Javadi Amoli's debates are separated from each other and named as the source-based approach and the subject-based approach. The source-based approach is not specific to Javadi’s point of view and is more or less prevalent among Advocators of religious science. His particular approach is the subject-based approach, which has been examined in this paper through conceptual reflections. The result was that this approach, because of some conceptual generalizations about 'religion', 'science' and 'divine science' and departing from common concepts, cannot answer the common problem about religious science.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Religious Science
  • Divine Science
  • Religion
  • Science
  • Ayatollah Javadi Amoli
باقری، خسرو (1392). «حساب علم دینی در «هندسة معرفت دینی»؛ بررسی انگارة علامه جوادی آملی»، کتاب نقد، ش 69، ص 75-128.
جوادی آملی، عبدالله (1388). «تبیین برخی از مطالب منزلت عقل در هندسۀ معرفت دینی»، فصلنامۀ اسراء، سال اول، ش 2، ص 17-40.
جوادی آملی، عبدالله (1389). «سرمقاله»، فصلنامۀ اسراء، سال سوم، ش 2، پیاپی 6، ص 7-14.
جوادی آملی، عبدالله (1391). منزلت عقل در هندسه معرفت دینی، تحقیق و تنظیم: احمد واعظی، قم: مرکز نشر اسراء.
جوادی آملی، عبدالله (1392). «فلسفة الهی و محال‌بودن علم غیردینی»، کتاب نقد، ش 69، ص 23-43.
خاکی قراملکی، محمدرضا (1393). «ملاحظاتی انتقادی بر مبانی نظری علم دینی از منظر علامه جوادی آملی»، کتاب نقد، ش 70-71، ص 143-186.
فتحیه، عباس (1393). «بررسی رابطۀ علم و دین و معنای علم دینی در شش ساحت گونه­گون»، کتاب نقد، ش 70-71، ص 39-67.
فنایی اشکوری، محمد (1388). «جایگاه عقل و وحی در هندسه معرفت بشری، تحلیل و بررسی دیدگاه آیت‌الله جوادی آملی در کتاب منزلت عقل در هندسه معرفت دینی»، معرفت فلسفی، ش 24، ص 37-66.
کرمی، محمد؛ دانش‌شهرکی، حبیب الله (1395). «بررسی و نقد نظریه علم دینی آیت‌الله جوادی آملی»، پژوهش‌های فلسفی کلامی، ش 70، ص 97-116.
گلشنی، مهدی (1393). «تأملاتی پیرامون نظریۀ علم دینی حضرت آیت الله جوادی آملی»، کتاب نقد، ش 70-71، ص 341-368.
مصطفی‌پور، محمدرضا (1393). «تبیین نظریه: علم دینی از منظر آیت الله جوادی آملی»، کتاب نقد، ش 70-71، ص 13-38.
موحد ابطحی، سید محمد تقی (1393). «ارزیابی راهکارهای سه‌گانۀ تولید علم دینی از دیدگاه آیت الله جوادی آملی»، کتاب نقد، ش 70-71، ص 113-142.
میرباقری، سید محمدمهدی (1393). «علم دینی از منظر آیت‌الله جوادی آملی در ترازوی نقدی بنیادین»،  کتاب نقد، ش 70-71، ص 285-340.