نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری رشته زبان و ادبیات عربی دانشگاه خلیج فارس، بوشهر

2 دانشیار گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه خلیج فارس، بوشهر

10.30465/srs.2020.5553

چکیده

تعامل بین ادبیات و سینما به عنوان دو گونۀ هنری، قابل بحث و بررسی است؛ هنر سینما، متن مکتوب را از ادبیات اقتباس کرده و آن را به متن دیداری و شنیداری مبدل می‌سازد. از طرف دیگر ادبیات نیز از تکنیک‌های سینما بدون بهره نبوده است؛ از جمله این تکنیک‌ها "نورپردازی" است. مقایسۀ صحنه‌های قرآنی با شگردهای خلق معنا در سینما از جمله شگرد "نورپردازی"، یکی از حوزه‌های مورد مطالعه در تحقیقات میان‌رشته‌ای ادبیات و سینما است. قرآن کریم به مثابۀ یک اثر ارزشمند ادبی دربردارندۀ حکایات و داستان‌هایی است که سرشار از صحنه‌ها و تصاویر ادبی است. این اثر ارزشمند گاهاً با استفاده از نور و نورپردازی در زمینه اقناع و جذب مخاطب و درک بهتر مفاهیم بهره برده است. هدف از پژوهش حاضر شناسایی جلوه‌های نورپردازی صحنه‌های پس از مرگ در قرآن کریم و نقش آن در اقناع مخاطب است.
در این پژوهش بر پایۀ روش توصیفی- تحلیلی در صدد بررسی نورپردازی صحنه‌های پس از مرگ در قرآن کریم هستیم تا از این رهگذر به میزان تاثیرگذاری نور بر ذهن مخاطب از طریق حس بصری و نیز میزان انتقال پیام این گونه صحنه‌ها در آیات قرآن کریم دست یابیم. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که قرآن کریم به انتقال پیام و ایجاد جذابیت در ذهن و باور تماشاگر و مخاطبان در مجرای نور پرداخته است. استفاده از نورپردازی صحنه‌های پس از مرگ در قرآن کریم افزایش میزان توجه، درک، بهبود و دریافت مفهوم پیام حاصل از نمایش صحنه را در ذهن و باور خواننده در پی دارد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Cinematic Lighting Techniques in the Holy Qur’an Verses (Posthumous Scenes in Focus)

نویسندگان [English]

  • Amene Forouzan Kamali 1
  • rasoul balavi 2

1 Ph.D. student, department of Arabic language and literature, Persian Gulf University, Bushehr

2 Associate Professor, department of Arabic language and literature, Persian Gulf University, Bushehr

چکیده [English]

The interaction between literature and cinema can be discussed as two artistic types: cinema adapts written texts from literature and transforms it into audiovisual texts, and literature has enjoyed cinema techniques, including "lighting". Comparing the Qur’anic scenes with the meaning-making techniques in cinema, including the "lighting" technique, is one of the areas studied in interdisciplinary research in literature and cinema. As a valuable literary work, the Holy Qur’an contains stories filled with literary scenes and images. This valuable work has sometimes benefited from the use of light and lighting to persuade and attract audiences and better understand the concepts. The present study aims to identify the lighting effects of the posthumous scenes in the Holy Qur’an and its role in persuading the audience.
Employing a descriptive-analytical research method, the research aims to study the lighting of the posthumous scenes in the Holy Qur'an to determine the extent of the influence of light on the audience’s mind through visual senses and the message transmission of such scenes in the verses of the Holy Qur’an. The findings indicate that the Holy Qur’an conveys the messages and creates attractions in the audience’s mind and beliefs in the light channel. Using lighting in the posthumous scenes in the Holy Qur’an results in increased attention, understanding, improvement, and perception of the message coming from the scene display in the audience’s mind and beliefs.

کلیدواژه‌ها [English]

  • the Holy Quran
  • posthumous scenes
  • cinematic techniques
  • lighting
قرآن کریم، ترجمۀ مهدی فولادوند (1393). چاپ دوم، تهران: پیام عدالت.
ابن درید، محمد بن حسن (1988). جمهرة اللغة، چاپ اول، بیروت: دار العلم للملایین.
ابن منظور، محمد بن مکرم (1414). لسان العرب، بیروت: دار صادر، چاپ سوم.
ابوحیان، محمد بن یوسف (1420). البحر المحیط فی التفسیر، چاپ اول، بیروت: دار الفکر.
ازهرى، محمد بن احمد (1421). تهذیب اللغة، چاپ اول، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
براون، بلین (1391). نورپردازی سینما و ویدیو، مترجم: رضا نبوی، تهران: نشر افکار، چاپ اول.
بوردل، دیوید و کریستین تامسون (1393). هنر سینما، ترجمه فتاح محمدی، تهران: نشر مرکز، چاپ یازدهم.
حیاتی، زهرا (1394). «مطالعه تطبیقی رویدادهای داستان در روایت ادبی و سینمایی، مقایسه داستان آشغالدونی و فیلم دایره ینا»،  فصلنامه مطالعات میان‌رشته‌ای در علوم انسانی. 8 (1)، 71-98.
راغب، عبدالسلام احمد (1422)، وظیفة الصورة الفنیة فی القرآن الکریم، حلب: فصلت للدراسات والترجمة والنشر.
راغب اصفهانی، حسین بن محمد (1412). مفردات ألفاظ القرآن، چاپ اول، بیروت: دار القلم.
زمخشری، محمود (1407). الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل، چاپ سوم، بیروت: دار الکتاب العربی.
سید قطب (1980). التصویر الفنی فی القرآن الکریم، الطبعه السادسه، قاهره: دار الشروق.
سید قطب (1412). تفسیر فی ظلال القرآن، چاپ هفدهم، بیروت: دار الشروق.
صاحب، اسماعیل بن عباد (1414). المحیط فی اللغة، محقق و مصحح محمدحسین آل یاسین، چاپ اول، بیروت: عالم الکتاب.
طباطبایی، غلامرضا (1371). فصلی در نور و رنگ، تهران: سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسامی مرکز تحقیقات و مطالعات سینمایی، چاپ سوم.
طباطبایی، سید محمد حسین (1374). ترجمۀ تفسیر المیزان: موسوی همدانی، سید محمد باقر، قم: دفتر انتشارات اسلامى جامعه‏ى مدرسین حوزه علمیه قم، چاپ پنجم.
طبرسی، فضل بن حسن (1372). مجمع البیان فی تفسیر القرآن، تحقیق محمد جواد بلاغی، تهران: انتشارات ناصر خسرو، چاپ سوم.
طبری، ابو جعفر محمد بن جریر (1412). جامع البیان فی تقسیر القرآن. چاپ اول، بیروت: دار المعرفة.
طوسی، محمد بن حسن (بی‌تا). التبیان فی تفسیر القرآن. تحقیق احمد قصیر عاملی، چاپ اول، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
فراهیدی، خلیل بن احمد (1409). العین، چاپ دوم، قم: نشر هجرت.
گروتر، یورگ کورت (1393). زیبایی شناسی در معماری، تهران: کتاب آبان.
لوته، یاکوب (1388). مقدمه‌ای بر روایت در ادبیات و سینما، ترجمۀ امید نیک فرجام، تهران: مینوی خرد، چاپ دوم.
مالیکه ویچ، کریس (1370). نورپردازی در سینما، ترجمۀ احمد وخشوری، تهران: انتشارات برگ، چاپ اول.
محمدی حسن آبادی، فیروزه (1393). «رویکرد نشانه شناختی به مفهوم رنگ و کاربست آن در قرآن کریم»، پژوهش‌های زبان‌شناختی قرآن، 3 (1)، 77-92.
مکارم شیرازی، ناصر (1374). تفسیر نمونه، تهران: دار الکتب الاسلامیه، چاپ اول.
موسوی، سید میثم. آموزش نورپردازی در عکاسی، 5/6/1393،http://ketabesabz.com/book/18481
میبدی، احمد بن محمد (1371). کشف الأسرار و عدة الأبرار، چاپ پنجم، تهران: انتشارات امیرکبیر.
ویلیام تاکر، شون (1392). راهنمای نورپردازی، ترجمۀ شهرام نجاریان، تهران: سمت، چاپ سوم.