نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکترای علوم قرآن و حدیث دانشگاه تربیت مدرس

2 دانشیار علوم قرآن و حدیث دانشگاه تربیت مدرس

3 استاد علوم قرآن و حدیث دانشگاه تربیت مدرس

10.30465/srs.2020.5478

چکیده

هر انسانی نسخه ای منحصر به فرد است و در عالم وجود هیچ دو انسانی با ویژگی های کاملا یکسان یافت نمی شوند. اندیشمندان حوزه تربیت، تفاوت های فردی را با عنوان "اصل تفرد" بیان داشته اند و این اصل از جمله اصولی است که اکثرا به آن توجه داشته اند. در قرآن کریم آیاتی که به این موضوع اشاره داشته اند، گاهی جز مبانی تربیت و گاهی جز اصول تربیت است. این مقاله با روش توصیفی و تحلیل مفهوم، آیاتی را که به این مقوله اشاره داشته استخراج نموده و دیدگاه مفسران قرآن را مورد مطالعه و تحلیل قرار داده است. اندیشمندان حوزه تربیت اسلامی اشاره ای بسیار گذرا به برخی از آیات داشته اند در حالی که قرآن کریم به تفاوت های فردی میان انسانها که شامل تفاوت های جسمی و روحی و اجتماعی است، صحه گذاشته است و این تفاوت ها را طبقه بندی نموده است و آن را از ویژگی های نظام آفرینش و در برخی موارد آزمایش بندگان معرفی کرده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Studying the Principle of Individual Differences in Education from the Viewpoints of Qur'anic Commentators

نویسندگان [English]

  • Batoul Abdal 1
  • Kavoos Roohi 2
  • Seyed Mahdi Sajadi 3
  • Nehleh Gharavi 3

1 Ph.D. Student of Quranic Sciences and Hadith, Tarbiat Modares University

2 Associate Professor of Hadith and Quranic Studies, Tarbiat Modares University, Tehran, Iran

3 Professor of Hadith and Quranic Studies, Tarbiat Modares University

چکیده [English]

Every human being is a unique version and no two human beings with the same characteristics can be found in the universe.The scholars of the field of education have referred to individual differences as the "principle of moderation", and this is one of the principles that most have paid attention to. In the Holy Qur'an the verses referring to this are sometimes the basics of education and sometimes the principles of education. This article extracts the verses referring to this category by descriptive and conceptual analysis and analyzes the viewpoints of Quranic commentators. Islamic education scholars have made very brief references to some verses while the Holy Qur'an has endorsed and categorized individual differences between humans, which include physical, mental and social differences. He introduced the features of the system of creation and in some cases the tests of servants.
Keyword: PRINCIPLE OF PRACTICE, INDIVIDUAL DIFFERENCES, QUR'AN INTERPRETERS, ISLAMIC EDUCATION

کلیدواژه‌ها [English]

  • PRINCIPLE OF PRACTICE
  • INDIVIDUAL DIFFERENCES
  • QUR'AN INTERPRETERS
  • ISLAMIC EDUCATION
قرآن کریم ترجمه فولادوند
ابن بابویه، محمد بن علی؛ 1385ش، علل الشرایع؛ قم: کتابفروشی داوری
ابن خلدون، عبدالرحمن؛ 1988م، مقدمه ابن خلدون؛ بیروت: دارالفکر
ابن سینا، ابوعلی؛ 1929 م، تدابیر المنازل اوالسیاسات الاهیه؛ به کوشش جعفر نقدی، بغداد: مجله المرشد
ابن عاشور، محمد بن طاهر؛ بی تا، التحریر و التنویر؛ بی جا: بی نا
ابن کثیر دمشقى، اسماعیل بن عمرو؛1419 ق، تفسیر القرآن العظیم (ابن کثیر)؛ بیروت: دار الکتب العلمیة، منشورات محمدعلى بیضون
اخوان الصفاء؛ 1405 ق، رسائل؛ قم: مرکز النشر (مکتب الاعلام الاسلامی)
الهی، الله قلی؛ 1373ش، «تفاوت های فردی»، مجله معرفت ، شماره 10
امینی، ابراهیم؛ 1372 ش، اسلام و تربیت؛ تهران: انجمن اولیاء و مربیان
باقری، خسرو؛ 1394ش، نگاهی نو به تربیت اسلامی؛ تهران: انتشارات مدرسه
بحرانی، سید هاشم؛ 1416 ق، البرهان فی تفسیر القرآن؛ تهران: بنیاد بعثت
بصیری، حمیدرضا و همکاران، 1394ش، «تفاوت های فردی ناشی از عوامل ژنتیکی از دیدگاه قرآن و روایات معصومین (ع)»،  مجله پژوهشنامه ثقلین، دوره دوم، شماره 2
بهشتی، محمد و همکاران؛ 1379ش، آرای دانشمندان مسلمان در تعلیم و تربیت و مبانی آن، جلد 2، تهران: سمت
بیضاوى، عبدالله بن عمر؛1418ق، أنوار التنزیل وأسرار التأویل؛ بیروت: دار احیاء التراث العربى
پرموزیک- چامورو، توماس؛ 1391ش ، تفاوت های فردی، ترجمه یحیی سید محمدی، تهران: نشر روان
جاحظ،عمرو بن بحر؛ 1955م ، العثمانیه؛ مصر: دارالکتاب العربی
جوادی آملی، عبدالله؛1386 ش، تفسیر  قرآن کریم تسنیم، ج 12 ، قم؛ مرکز نشر اسراء
 جوادی آملی، عبدالله؛ 1388 ش، تفسیر قرآن کریم تسنیم، چاپ اول، قم: مرکز نشر اسراء
جیمز، فرانسیس، کیت براون،1382ش، یادگیری مبتنی بر تفاوت های فردی؛ ترجمه مجید نعمتی و حیدر تورانی،  تهران: نشر قو
حجتی، محمدباقر؛ 1377ش، اسباب النزول (حجتی)، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی
حقی بروسوی، اسماعیل، بی تا، تفسیر روح البیان، بیروت: دارالفکر
دهخدا، علی اکبر،1373ش، لغت نامه دهخدا، ج 4، تهران: دانشگاه تهران
راغب اصفهانی، حسین بن محمد؛1412 ق‏، المفردات فی غریب القرآن‏؛ دمشق بیروت: دارالعلم الدار الشامیة، دمشق
رفیعی، بهروز،1381 ش، آرای دانشمندان مسلمان درتعلیم و تربیت و مبانی آن: امام محمد غزالی، قم: پژوهشکده حوزه و دانشگاه
زمخشرى، محمود؛ 1407 ق، الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل؛ بیروت: دار الکتاب العربی
زیبا کلام مفرد، فاطمه و همکاران، 1387ش، «بررسی دیدگاه ابن سینا در باب تعلیم و تربیت»، روانشناسی و علوم تربیتی، شماره 84
سعدی، مصلح الدین؛ 1374 ش، گلستان؛ تصحیح و توضیح غلامحسین یوسفی، چاپ چهارم، تهران: خوارزمی
سید رضی، محمد بن حسین؛ 1389ش، نهج البلاغه، ترجمه محمد دشتی، قم: انتشارت نبوغ
شعاری نژاد، علی اکبر؛ 1364ش، فرهنگ علوم رفتاری؛ تهران: امیرکبیر
شعاری نژاد، علی اکبر؛ 1388ش، فلسفه جدید تربیت؛ تهران: اطلاعات
طباطبائی، محمدحسین؛ 1417ق، المیزان فی تفسیر القرآن؛ چاپ پنجم، قم: دفتر انتشارات اسلامی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم
 طبرسی، فضل بن حسن؛ 1372 ش، مجمع البیان فی تفسیر القرآن؛ تهران: ناصر خسرو
طبری، ابوجعفر محمد بن جریر، 1412ق، جامع البیان فی تفسیر القرآن، بیروت: دارالمعرفه
طوسی، ابی جعفر محمد بن حسن؛1371ش، التبیان فی تفسیر القرآن؛ قم: موسسه النشر الاسلامی
طوسی، نصیرالدین؛ 1369 ش، اخلاق ناصری؛ تصحیح و توضیح مجتبی مینوی و علیرضا مرادی، تهران: خوارزمی
طیّب، سید عبدالحسین؛ 1378ش، أطیب البیان فی تفسیر القرآن؛ تهران: اسلام
غزالی، ابوحامد؛ 1364 ش، احیاء علوم الدین؛ ترجمه مؤید الدین خوارزمی به کوشش حسین خدیو جم، چاپ دوم، تهران: انتشارات علمی فرهنگی
فارابی، ابونصر؛ 1404 ق، الالفاظ المستعمله ؛ چاپ دوم، تهران :  انتشارات الزهراء
فارابی، ابونصر ؛ 1405 ق، السیاسه المدنیه؛ چاپ اول، تهران: انتشارات الزهراء
فارابی، ابونصر ؛ 1405ق، فصول منتزعه؛ چاپ دوم، تهران: انتشارات الزهراء
فخرالدین رازى، ابوعبدالله محمد بن عمر؛1420 ق، مفاتیح الغیب؛ بیروت: دار احیاء التراث العربى
فرهمینی فراهانی، محسن،1378ش، فرهنگ توصیفی علوم رفتاری، تهران: اسرار دانش
فضل الله، سید محمد حسین؛1419ق، تفسیر من وحی القرآن؛ بیروت: دار الملاک للطباعة و النشر
فیض کاشانى، ملا محسن، 1418ق، الأصفى فی تفسیرالقرآن، قم: دفتر تبلیغات اسلامى
 قمی، علی بن ابراهیم؛1367ش، تفسیر قمی، تحقیق سید طیب موسوی جزایری، قم: انتشارات دارالکتاب
گنابادى، سلطان محمد؛ 1408 ق، تفسیر بیان السعادة فی مقامات العبادة؛ چاپ دوم، بیروت: مؤسسة الأعلمی للمطبوعات‏
گنجی، حمزه؛ 1375ش، روانشناسی تفاوت های فردی؛ تهران: مؤسسه انتشارات بعثت
مجلسی، محمدباقر؛ 1403 ق، بحارالانوار، بیروت: مؤسسه الوفاء
مجلسى، محمد باقر ؛ 1404 ق، مرآة العقول فی شرح أخبار آل الرسول، چاپ دوم، تهران: دار الکتب الإسلامیة
مجیدی، اعظم؛ 1396ش، فرهنگ و اصطلاحات روانشناسی و علم النفس سه سویه، تهران: ایرانیان طب
مسکویه، احمد؛ 1371 ش، تهذیب الاخلاق و تطهیر الاعراق؛ قم: بیدار
مصباح یزدی، محمد تقی؛1391ش، فلسفه تعلیم و تربیت اسلامی؛ دوم، تهران: مدرسه
مصطفوی، حسن؛ 1368ش، التحقیق فى کلمات القرآن الکریم؛ تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی
مغنیه، محمد جواد؛ 1424 ق، تفسیر الکاشف؛ تهران: دار الکتب الإسلامیه
ملاحویش آل غازی، عبدالقادر؛1382ق، بیان المعانی؛ ج‏5، دمشق: مطبعه الترقی
مولوی، جلال الدین محمد؛ 1375 ش، مثنوی معنوی؛ تهران انتشارات ناهید
واحدی، علی بن احمد؛1411 ق، اسباب نزول القرآن (واحدی)؛ بیروت: دارالکتب العلمیه
منابع اینترنتی:
 https://www.yjc.ir/fa/news/6650873 تاریخ دسترسی 28/4/1399