نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

• حسین کلباسی اشتری ¹
• امیر حاجی‌زاده ²

¹ استاد گروه آموزشی فلسفه، دانشکدة ادبیات فارسی و زبان‌های خارجی، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران

² دانشجوی دکتری، گروه آموزشی فلسفه، دانشکدة ادبیات فارسی و زبان‌های خارجی، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران

چکیده

از زمان چاپ کتابِ جریان سازِ ساختار انقلابات علمی تامس کوهن، رویکردهای تاریخی و جامعه_­شناختی به علم به نوعی نسبیّت­باوری در قبال ارزیابی نظریات علمی دامن زده و همچنین موجب اعتقاد به گسست در تاریخ علم شده است. قیاس_­­ناپذیری هسته اصلی دعاوی کوهن در این زمینه است. از منظر کوهن مصداق/مرجع مفاهیمِ علمی در نظریات مختلف کاملا متفاوت هستند. از سوی دیگر، هر پارادایم پیش از فرایند صورتبندی مفهومی همچون یک چرخش شناختی حوزه ادراکی را دگرگون می کند. و نهایتا برخلاف نظرگاه رایج فیلسوفان علم رسمی (اثبات­گرایان و ابطال­گرایان) هیچ قاعدة صریحی جهت داوری نظریات وجود ندارد. در مقابل، کاسیرر با تاکید بر وجوه پایدار نظریات به عنوان صورت_­هایِ نامتغیرِ انتظام­بخش، نظریات علمی را قیاس­پذیر و تاریخ علم را پیوسته و تکوینی می‌بیند. در این مقاله تلاش می شود پاسخ‌های کاسیرر در مقابل کوهن صورتبندی ‌شود. در پایان مقاله نیز سعی می­کنیم اختلاف آنها را در پرتو نوع تاریخنگاری ایشان شرح دهیم.

کلیدواژه‌ها

• معقولیت علمی
• قیاس‌ناپذیری
• کوهن
• کاسیرر
• مفهوم
• تابع

عنوان مقاله [English]

The Relativity of Scientific Rationality in Kuhn and Cassirer

نویسندگان [English]

• Hossein Kalbasi Ashtari ¹
• Amir haji zade ²

¹ Department of Philosophy, Faculty of Farsi and Foreign Languages, Allameh Tabatabaei University, Tehran

² Department of Philosophy, Faculty of Farsi and Foreign Languages, Allameh Tabatabaei University, Tehran

چکیده [English]

Since the publication of Thomas Kuhn’s influential book, The Structure of the Scientific Revolutions, historical and sociological approaches to science have led to a kind of relativism towards the evaluation of theories as well as the belief in the break in the history of science. The main idea put by Kuhn's historiography is incommensurability. From Kuhn's point of view, the scientific concepts refers to completely different entities in different theories. On the other hand, each paradigm changes the perceptual domain before the conceptual process and formal articulation. Finally, unlike the conventional philosophy of science (Positivism and Falsifiability), he mentions there is no explicit rule for justification of theories. In contrast, Cassirer emphasis on elements in theory as the invariant regulative forms through which scientific thought progress continuously. In this paper, Cassirer's responses to Kuhn have been formulated. At the end, we attempt to show how diverse types of historiography made their difference.

کلیدواژه‌ها [English]

• Scientific Rationality
• incommensurability
• Kuhn
• Cassirer
• Concept
• Function