پژوهش‌های علم و دین

شماره جاری

بر اساس شماره‌های نشریه

بر اساس نویسندگان

بر اساس موضوعات

نمایه نویسندگان

نمایه کلیدواژه ها

درباره نشریه

اهداف و چشم انداز

اعضای هیات تحریریه

اصول اخلاقی انتشار مقاله

بانک ها و نمایه نامه ها

پیوندهای مفید

پرسش‌های متداول

فرایند پذیرش مقالات

اطلاعات آماری نشریه

اخبار و اعلانات

نسبت علم و دین در فلسفة ایان باربور و نقد آن از منظر استاد مرتضی مطهری

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری فلسفة تعلیم و تربیت اسلامی، دانشگاه علامة طباطبایی و مدرس دانشگاه،

2 دانشیار و عضو هیئت‌علمی دانشگاه علامة طباطبایی، گروه علوم تربیتی

3 دانشیار و عضو هیئت‌علمی دانشگاه تربیت مدرس، گروه علوم تربیتی

4 استادیار و عضو هیئت‌علمی دانشگاه خوارزمی، گروه علوم تربیتی

چکیده

امروزه نسبت علم و دین، یکی از مسائل بحث­انگیز و مهم در جوامع غربی و اسلامی است. این پژوهش از نظر طرح جزء تحقیقات کیفی بوده و از نظر روش در چهارچوب روش توصیفی ـ تحلیلی صورت گرفته است. ایان باربور و استاد مطهری با دو نگرش متفاوت، در تشخیص مکمل بودن علم و دین تلاش کردند. باربور با تکیه ‌بر «فلسفة پویشی» به طرح چهار رویکرد «تعارض، تمایز، گفتگو و مکمل» پرداخته که از دید مطهری نقدهایی شامل: وحدت علم و دین در چارچوب فلسفة پویشی، رئالیسم انتقادی، هم‌عرض بودن خداوند و جهان هستی، تقدم معرفت تجربی بر معرفت دینی وارد است که در این مقاله با طرح سه پرسش «نسبت علم و دین در دیدگاه شهید مطهری»، «نسبت علم و دین در دیدگاه باربور» و «نقاط قوت و ضعف ایان باربور بر اساس نظریه استاد مطهری» مورد بررسی قرار گرفت. مطهری با واکاوی پیش­فرض­های ذهنی افراد در پی مکمل بودن رابطه علم و دین است و اعتقاد دارد که علم و دین به یکدیگر نیازمندند. آراء باربور در آخرین اظهارنظرش درباره رابطه علم و دین با تکیه ‌بر الهیات پویشی از تمایز علم و دین به مکمل بودن این دو تغییر یافت.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The relation between science and religion in the philosophy of Ian Barbour and its critique from the perspective of Professor Mortaza Motahhari

نویسندگان [English]

  • Amir Ghanbari Homaikooh 1
  • Irandokht Fayyaz 2
  • Mohsen Imani Naini 3
  • Akbar Salehi 4

1 Corresponding author: Doctor of Philosophy student of Islamic education. Allameh Tabatabaei University

2 Associate Professor and Faculty Member of Allameh Tabatabaei University. Department of Educational Sciences

3 Associate Professor and Faculty Member of Tarbiat Modarres University. Department of Educational Sciences

4 Associate Professor and Faculty Member of kharazmie University. Department of Educational Sciences

چکیده [English]

Today, the relation of science and religion is one of the most controversial issues in Western and Islamic societies. This research is qualitative research component in terms of design and has been used in the framework of descriptive-analytical method. Ian Barbour and Professor Motahari, with two different attitudes, tried to recognize the complementarity of science and religion. On the basis of "sculpture philosophy," Barbour draws on four approaches to "conflict, distinction, dialogue and complementarity" which, according to Motahhari, includes critique of: the unity of science and religion within the framework of sculptural philosophy, critical realism, the equalization of God and the world, the preeminence of knowledge Empirical study of religious knowledge is presented in this paper by designing three questions: "The relation of science and religion in the viewpoint of martyr Motahhari", "The relationship between science and religion in the context of Barbour" and "The strengths and weaknesses of Ian Barbour based on the theory of Professor Motahari" it placed. Motahari examines the preconceptions of the minds of individuals in the pursuit of the complementarity of the relationship between science and religion and believes that science and religion need each other. Barbour's views in his latest commentary on the relationship between science and religion, relying on the theology, have changed the way in which the distinction between science and religion has become complementary to these two.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Barbour
  • Motahari
  • Relation
  • Science and Religion
  • Review
مراجع
احمدی، فاطمه و آیت­اللهی، حمیدرضا (1388). «بررسی مقایسه­ای روابط علم و دین در الهیات جدید مسیحی (با تأکید بر آرای مک­گراث، باربور و پیترز)»، مجله ادیان و عرفان، شماره 1
اشرفی، اکبر و فلاحی، سیف­الدین، علی (1391). «واقع­گرایی انتقادی: برون‌رفت از دوگانه پوزیتویسم و هرمنوتیک»، فصلنامه علوم سیاسی و روابط بین­الملل. دوره 5. شماره 18.
باربور، ایان (1362). علم و دین، ترجمه بهاءا­لدین خرمشاهی، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
باربور، ایان (1374). علم و دین، ترجمه بهاءالدین خرمشاهی، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
باربور، ایان (1379). علم و دین، ترجمه بهاءالدین خرمشاهی، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
باربور، ایان (1388). علم و دین، ترجمه بهاءا­لدین خرمشاهی، چاپ ششم، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
باربور، ایان (1392). دین و علم، ترجمه پیروز فطورچی، چاپ اول، تهران: انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
توانا، محمدعلی (1393). «پارادایم واقع­گرایی انتقادی در فراسوی اثبات­گرایی و هرمنوتیک: به‌سوی روش­شناسی میان‌رشته‌ای»، فصلنامه مطالعات میان‌رشته‌ای علوم انسانی. دوره هفتم، شماره 1.
خاکی قرا ملکی، محمدرضا (1387). «دین و علم مدرن»، پژوهشی پیرامون نسبت و چالش­های علم و دین در عرصه عینیت، دوهفته‌نامه پگاه حوزه، شماره 235.
دنیس، الکساندر (1391). «مدل­های مربوط به رابطه علم و دین»، ترجمه مریم دریانی اصل، فصلنامه دین، شماره 182.
رنجبر، منیژه (1387). «علم و دین»، فصلنامه رشد، آموزش معارف اسلامی، دوره بیست و یکم.
شماره 2.
رولستون سوم، هلمز (1386). «علم، دین و آینده»، ترجمه ابوالفضل حقیری قزوینی، فصلنامه ذهن، شماره 30.
زاهدی، محمدصادق و ثمره هاشمی، سید احمد (1392). «رابطة علم و دین در آرای مرتضی مطهری و مهدی بازرگان»، پژوهش­های علم و دین، پژوهش­های علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
شاه­محمدی، رستم (1389). «جمع میان حلول و تعالی در فلسفه پویشی وایتهد»، فلسفه دین. سال هفتم. شماره 8.
علی زمانی، عباس (1383). «علم و دین: توازی یا تعارض؟»، فصلنامه آینه معرفت. دوره 1، شماره 2.
فتحی­زاده، مرتضی و محمدی اصل، مهدی (1390). «باربور و یکپارچگی علم و دین، پژوهش­های علم و دین»، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی. سال دوم. شماره دوم.
محیطی اردکانی، محمدعلی (1392). «پیشینه رابطه علم و دین در اسلام و غرب»، معرفت. سال بیست و دوم. شماره 188.
مطهری، مرتضی (1335). اصول فلسفه و روش رئالیسم، جلدهای (5، 4، 3، 2، 1)، تهران: انتشارات صدرا.
مطهری، مرتضی (1345). انسان و سرنوشت، تهران: انتشارات صدرا.
مطهری، مرتضی (1354). امدادهای غیبی در زندگی بشر، قم: انتشارات صدرا.
مطهری، مرتضی (1356). ده گفتار، تهران: کتابخانه سایت نسیم مطهّر، انتشارات صدرا.
مطهری، مرتضی (1357 الف). علل گرایش به مادیگری، تهران: انتشارات صدرا.
مطهری، مرتضی (1357). جهان­بینی توحیدی، تهران: انتشارات صدرا.
مطهری، مرتضی (1373). مقالات فلسفی، تهران: بنیاد علمی و فرهنگی استاد شهید مرتضی مطهری.
مطهری، مرتضی (1374). تکامل اجتماعی انسان، تهران: انتشارات صدرا.
مطهری، مرتضی (1381 الف). انسان و ایمان، مجموعه آثار، تهران: انتشارات صدرا.
مطهری، مرتضی (1381). اسلام و نیازهای زمان، جلد اول، چاپ نوزدهم، تهران: انتشارات صدرا.
مطهری، مرتضی (1384). عدل الهی، چاپ بیست و سوم، تهران: انتشارات صدرا.
مطهری، مرتضی (1385 الف). جهان­بینی توحیدی، تهران: انتشارات صدرا.
معین، محمد (1386). فرهنگ معین، ج 4، چاپ دوم، تهران: انتشارات زرّین.
Aquinas, Thomas (1948). Summa Theologica. New York, NY: Benziger Bros. P: 14.
Barbour, Ian G. (1966). Issues In Science and Religion. Englewood Cliffs, N, J: Prentice-Hall. Historical and Contemporary New York.: Hoper – Collins. PP: 31-452.
Barbour, Ian G. (1969). Teilhard's Process Metaphysics. Journal of Religion. P. 59.
Barbour, Ian G. (1974). Myths, Models and Paradigms. New York: Harper & Row. pp: 34-78.
Barbour, Ian G. (1990). Religion in Age Science. all published by Harper San Francisco. PP: 6-45
Barbour, Ian G. (1990). Religion in an Age of Science. Part 1: Religion and the Methods of Science. Chapter 3: Similarities and Differences. (ENTIRE BOOK) An excellent and readable summary of the role of religion in an age of Science Barbour's Gifford Lectures P: 32
Barbour, Ian G. (1990). Religion in Age Science. Part 1: Religion and the Methods of Science. Chap 2: Models and Paradigms. (ENTIRE BOOK) An excellent and readable. P. 15.
Barbour, Ian G. (1990). Religion in an Age of Science. Part 2: Religion and the Theories of Science. Chapter 6: Evolution and Continuing. (ENTIRE BOOK) An excellent and readable summary of the role of religion in an age of Science Barbour's Gifford Lectures. P: 3.
Barbour, Ian G. (1990). Religion in an Age of Science. Part 1: Religion and the Methods of Science. Chapter 2: Models and Paradigms. ENTIRE BOOK An excellent and readable summary of the role of religion in an age of Science Barbour's Gifford Lectures. P: 13.
Barbour, Ian G. (1997). Religion and Science. Historical and Contemporary Issues: Historical and Contemporary Issues, New York: Harper- Collins. PP: 89-298
Barbour, Ian G. (2000). When Science Meets Religion. Enemies, Strangers, or Partners, London, Spek, xiv PP: 145-146.
Barbour, Ian G. (2002). Nature, Human Nature and God. Published in Great Britaian by society for Promoting Christian Knowledge Holy trinity charch. P: 33.
Bateman, Terence (2008). The science- Religion Discourse: Models of Relation. PP: 1-8
Berg, Christian (2002). Theologie im technologischen Zeitalter: Das Werk Ian Barbours als Beitrag zur Verhaltnisbestimmung von Theologie zu Naturwissenschaft und Technik, Stuttgart, Germany: Kohlhammer. P: 70.
Bhaskar. R. (1975). A Realist teory of science. London & New York: verso. P: 67.
Charles W, O'Neal (2014). Science and Christianity in the Modern Age: An Exposition and Critique of Ian G. Barbour's "Ways of Relating Science and Religion". Presented to the Department of Religious Studies and the Robert D. Clark Honors College. P: 2-193
Haught, John(1995). Science and Religion: From Conflict to Conversation Mahwah, NJ: Paulist Press. p. 9.
Jefferies, Bill (2011). Critical realism: an empirical realist critique. Manchester Metropolitan University Business School. p: 6.
McGrath, Alister E. (1999). T. F. Torrance: An Intellectual Biography. Wright’s Jesus and the Victory of God. Newman (ed.), Downers Grove, IL: InterVarsity Press. P: 44-209
Russell, Robert J. et al (1988). Ian G. Barbour, Ways of Relating Science and Theology. A Common Quest for Understanding: University of Notre Dame Press. P: 21.
Stenmark, Mikael (2004). How to Relate Science and Religion: A Multidimensional Model Grand Rapids, MI: Wm. B. PP:251-257.
Streubert speziale H, Rinaldi carpenter D (2011). Qualitative Research in Nursing: Advancing the Humanistic Imperative, Fifth, An Lippincott Williams & wilkins co. P: 45.
Whitehead, Alfred North (1925). Science and the Modern World. New York: the Macmillan company. Chap. 1. p: 180.
Whitehead, Alfred North (1927). Process and Reality: An Essay in Cosmology. Milan, New York. p: 5-324
Whitehead, Alfred North (1929).  Process and Reality: An Essay in Cosmology. New York: Macmillan. p. vi. p: 3.
Whitehead, Alfred North (1929). The Aims of Education and Other Essays. William and Norgate Pub. p: 521.
Whitehead, Alfred North (1978). An Essay in Cosmology. New York: Macmillan Company, 1929. New York: Macmillan Company, 1929. New York: The Free Press. p: 18- 348.
پژوهش‌های علم و دین
دوره 9، شماره 2 - شماره پیاپی 18
بهمن 1397
صفحه 49-71
فایل ها
هم رسانی
ارجاع به این مقاله
آمار