نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار پژوهشکده علوم سیاسی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی

2 دانشجوی دکترای علوم سیاسی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی

چکیده

یک مسلمان (به‌طور خاص شیعه) برای زیست عملی خود مبتنی بر دین (فارغ از مباحث معرفتی و اعتقادی)، باید بر اساس «رساله عملیه» رفتار کند. این رسایل تعیین‌کننده وجوه 5 گانه افعال یک فرد مسلمان (واجب، مستحب، مباح، مکروه و حرام) است. امروزه ساحت زیست انسان فراتر از حوزه فردی بوده و عرصه زندگی اجتماعی و سیاسی بخش جداناپذیری از زندگی مسلمانان شده است؛ در این عرصه نیز یک مسلمان باید بر اساس دین عمل کند. از طرفی رساله‌های عملیه موجود عمدتاً به حوزه زندگی فردی پرداخته‌اند تا عرصه زندگی سیاسی و اجتماعی. سؤالی که اینجا مطرح می‌شود آن است که آیا در عرصه زندگی اجتماعی و به‌طور خاص عرصه زندگی سیاسی نیز می‌توان از رساله‌هایی صحبت کرد که مانند رساله‌های عملیه در حوزه فردی عمل کنند؛ یعنی تعیین‌کننده وجوه 5 گانه رفتار مسلمانان در عرصه سیاسی باشند. تبیین ماهیت این رسایل مبتنی بر ویژگی‌هایشان و ضرورت وجود آن‌ها، محورهای اصلی مقاله حاضر است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Practical Treatise extended political: quiddity and necessity

نویسندگان [English]

  • Farhad Ziviyar 1
  • Mohammad Reza Sang Sefidi 2

1 Assistant Professor / Department of political thought Institute of Humanities and Cultural Studies

2 PhD student in Political science-The tendency of political thought of Islam / Institute of Humanities and Cultural Studies

چکیده [English]

A Muslim (specifically Shia) For its practice based religion (Apart from the epistemic and beliefs), must act on the basis of the "practical treatise". This treatise determines the five types of verbs of a Muslim (obligatory, Mustahab, mobah, makroh and haram). Today, human life is beyond the Individual life, and the social and political life has become an impartible part of Muslim life. Especially in Iran, and with the victory of the Islamic Revolution, this area of ​​life has become more significant in society. The question that arises here is whether in the realm of social life, and in particular in the realm of political life, it is possible to speak of treatises that act like action treatises in the realm of individual life. That is, determining the five types of Muslim behavior in the political arena. Explaining the nature of this treatise based on their characteristics and their necessity is the main focus of this paper.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Religion
  • Politics
  • jurisprudence
  • practical treatise
  • Practical Treatise extended political
اعرافی، علی‌رضا و موسوی، نقی (1390). «گسترش موضوع فقه نسبت به رفتارهای جوانحی»، مجله کاوشی نو در فقه، شماره 70، زمستان 1390، صص 87-130
حسنی، ابوالحسن (1388). «تعریف فقه سیاسی و موضوع آن به‌منزله نخستین مسئله در فلسفه فقه سیاسی»، مجله قبسات، شماره 51، بهار 1388، صص 169-191
خمینی، سید روح‌الله (1356). نامه‌ای از امام موسی کاشف‌الغطاء، بی‌جا، بی‌‌نا.
خمینی، سید روح‌الله (1365). رساله توضیح المسائل، چاپ سوم، قم: روح.
خمینی، سید روح‌الله (1369). ال‍رس‍ائ‍ل‌: ت‍ش‍ت‍م‍ل‌ ع‍ل‍ی‌ م‍ب‍اح‍ث‌ الاض‍رار و الاس‍ت‍ص‍ح‍اب‌ و ال‍ت‍ع‍ادل‌ و ال‍ت‍رج‍ی‍ح‌ و الاج‍ت‍ه‍اد و ال‍ت‍ق‍ل‍ی‍د و ال‍ت‍ق‍ی‍ه‌، م‍ع‌ ت‍ذی‍ی‍لات‌ ل‍م‍ج‍ت‍ب‍ی‌ ال‍طه‍ران‍ی‌، ق‍م‌: م‍وس‍س‍ه‌ اس‍م‍اع‍ی‍ل‍ی‍ان‌‏‫‏‏.
خمینی، سید روح‌الله (1370). صحیفه نور، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
خمینی، سید روح‌الله (1378). ولایت‌فقیه‌، ت‍ه‍ران‌: م‍وس‍س‍ه‌ ت‍ن‍ظی‍م‌ و ن‍ش‍ر آث‍ار ام‍ام‌ خ‍م‍ی‍ن‍ی‌(س‌).
خمینی، سید روح‌الله (1385). صحیفه امام: مجموعه آثار امام خمینی (س): (بیانات، پیام‌ها، مصاحبه‌ها، احکام، اجازات شرعی و نامه‌ها)، تهران: موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (س).
خ‍م‍ی‍ن‍ی‌، سید روح‌الله (1386)‌. ش‍رح‌ چ‍ه‍ل‌ ح‍دی‍ث‌ (ارب‍ع‍ی‍ن‌ ح‍دی‍ث‌)، ‏‫ت‍ه‍ران‌‏‫: م‍وس‍س‍ه‌ ت‍ن‍ظی‍م‌ و ن‍ش‍ر آث‍ار ام‍ام‌ خ‍م‍ی‍ن‍ی‌(س‌)‏‫‏.
غزالی، ابوحامد محمد (1419 ق). احیاء علوم الدین، تحقیق و تنفیح عبدالله الخالدی، تهران: انتشارات دارالارقم.
غزالی، ابوحامد محمد (1964 م). میزان العمل، قاهره: دارالمعارف.
لگنهاوزن، محمد (1375). «گفتار دینی»، ترجمه­ی غلام‌حسین توکلی، مجله معرفت، شماره 19، زمستان 1375، صص 25-37
مطهرى، مرتضى (1372). تکامل اجتماعى انسان، تهران: انتشارات صدرا.
ملکوتی فر، ولی‌الله (1385). «رساله‌های عملیه در بوته نقد شهید صدر»، مجله تخصصی فقه و مبانی حقوق، شماره 3، بهار 1385، صص 93-104
مهریزی، مهدی (1390)، نخبه: (رساله عملیه فارسی) همراه با چهارده حاشیه از مراجع و فقهای بزرگ شیعه، تصحیح و تحقیق: مهدی مهریزی و محمدحسین درایتی، تهران: امیرکبیر، 1390
نجفی، موسی (1392). بنیاد فلسفه سیاسی در ایران عصر مشروطیت، تهران: موسسه مطالعات و تاریخ معاصر ایران.
نراقی، احمد (1366). عوائد الایام، چاپ دوم، قم: مکتبه بصیرتی.
یزدانی، عباس (1376). «مروری بر رساله‌های عملیه»، مجله فقه، شماره 13، پائیز 1376، صص 210-230
یزدانی، عباس (1377). «مروری بر رساله‌های عملیه (2)»، مجله فقه، شماره 15 و 16، بهار و تابستان 1377، صص 287-305
یوسفی فخر، سید حسین (1383). «نسبت فقه و سیاست از منظر امام خمینی (ره) و غزالی»، پژوهشنامه حکمت و فلسفه، شماره 10 و 11، تابستان و پاییز 1383، صص 191-218