نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار علوم سیاسی، پژوهشگاه علوم انسانی

2 دکتری‌علوم‌سیاسی‌و پژوهش‌گر اندیشۀ سیاسی

3 کارشناس‌ارشد سیاسی‌پژوهشگاه‌علوم انسانی

چکیده

چکیده
مدینۀ فارابی بر انطباق فلسفه و دین استوار است و بخش عملی دین همان است که کلیاتش در فلسفۀ عملی بیان شده است. مدینۀ ابن ‌سینا نیز مدینه‌ای است واقعی که به شریعت پیامبر (ص) تکیه دارد. حال مدینۀ ابن‌ رشد چه ویژگی‌ای دارد؟ بر چه استوار است و در آن شرع چه جای‌گاهی دارد؟ در واقع، اگر اساس مدینۀ فارابی بر تقارن است و اساس مدینۀ ابن‌ سینا بر شریعت، مدینۀ ابن‌ رشد بر چه اساس و بنیادی شکل گرفته است؟ در این مقاله با توجه به نظام فلسفی ابن‌ رشد سعی شده است تا به جای‌گاه شریعت در فلسفۀ سیاسی او پرداخته شود. این اندیشمند، با توجه به افق فکری خود یعنی تمدن اسلامی، در شرح جمهوری مدینۀ فاضلة افلاطون را در افق تمدن اسلامی مورد خوانش قرار می‌دهد و پیامبر (ص) را بنیان‌گذار آن معرفی می‌کند. او بین شریعت و قانون انسانی تضادی نمی‌بیند و ضمن این‌که شریعت را در تحقق فلسفه مؤثر می‌پندارد، فلسفه را نیز در چنین جامعه‌ای از فهم شرعی برخوردار می‌داند

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

شریعت در فلسفۀ سیاسی ابن‌ رشد

نویسندگان [English]

  • Farhad zivyar 1
  • Ebrahim Magidi 2
  • Amir Etemadi Bozorg 3

چکیده [English]

چکیده
مدینۀ فارابی بر انطباق فلسفه و دین استوار است و بخش عملی دین همان است که کلیاتش در فلسفۀ عملی بیان شده است. مدینۀ ابن ‌سینا نیز مدینه‌ای است واقعی که به شریعت پیامبر (ص) تکیه دارد. حال مدینۀ ابن‌ رشد چه ویژگی‌ای دارد؟ بر چه استوار است و در آن شرع چه جای‌گاهی دارد؟ در واقع، اگر اساس مدینۀ فارابی بر تقارن است و اساس مدینۀ ابن‌ سینا بر شریعت، مدینۀ ابن‌ رشد بر چه اساس و بنیادی شکل گرفته است؟ در این مقاله با توجه به نظام فلسفی ابن‌ رشد سعی شده است تا به جای‌گاه شریعت در فلسفۀ سیاسی او پرداخته شود. این اندیشمند، با توجه به افق فکری خود یعنی تمدن اسلامی، در شرح جمهوری مدینۀ فاضلة افلاطون را در افق تمدن اسلامی مورد خوانش قرار می‌دهد و پیامبر (ص) را بنیان‌گذار آن معرفی می‌کند. او بین شریعت و قانون انسانی تضادی نمی‌بیند و ضمن این‌که شریعت را در تحقق فلسفه مؤثر می‌پندارد، فلسفه را نیز در چنین جامعه‌ای از فهم شرعی برخوردار می‌داند

کلیدواژه‌ها [English]

  • کلیدواژه‌ها: ابن‌ رشد
  • شریعت
  • فلسفۀ سیاسی
  • مدینۀ فاضله
  • فیلسوف
  • پیامبر
منابع
ابراهیمی دینانی، غلام‌حسین (1384). درخشش ابن‌ رشد در حکمت مشاء، تهران: طرح نو.
ابن باجه (1994). تدبیر المتوحد، تونس: دار سراس.
ابن‌ رشد (1358). فصل المقال فی ما بین الحکمة و الشریعة من الاتصال، ترجمۀ سیدجعفر سجادی، مرکز ایرانی مطالعۀ فرهنگ‌ها.
ابن‌ رشد (1967). ابوالولید: تلخیص الخطابه، تحقیق و شرح دکتر محمد سلیم سالم، القاهره: المجلس الاعلی للشئون الاسلامیه.
ابن‌ رشد (1970). بدایة المجتهد و نهایة المقتصد، تحقیق سالم محیسن، ج 2، القاهرة: مکتبه کلیات الازهریة.
ابن‌ رشد (1979). الکشف عن مناهج الاوله فی عقاید الملة، بیروت: دارالافاق.
ابن‌ رشد (1984). شرح کتاب السماء و العالم، مخطوط مبتور بالمکتبة الوطنیة بتونس رقم 18118، ذکره جمال الدین العلوی فی النسخه التی حققها من تلخیص السماء والعالم (لاابن‌ رشد، کلیة الاداب، فاس).
ابن‌ رشد (1988). بدایة المجتهد و نهایة المقتصد، ج 1، دارالمعرفة.
ابن‌ رشد (1994). مابعد الطبیعة، بیروت: دارالفکر اللبنانی.
ابن‌ رشد (1998). ابوالولیة، الضروری فی السیاسة، تعریب احمد شحلان (من العبریة)، بیروت: مرکز دراسات الوحده العربیه.
ابن‌ رشد (1998). الضروری فی السیاسة، مختصر کتاب السیاسة لافلاطون نقله عن العبریة الی العربیة الدکتور، تعریب احمد شحلان، بیروت: مرکز دراسات الوحده العربیه.
ابن‌ رشد (2002). تلخیص السیاسة لافلاطون (محاورة الجمهوریة، نقله الی العربیة حسن مجید العبیدی و فاطمة کاظم الذهبی، بیروت: دار الطلیعة.
ابن‌ رشد، ابولولید محمد (1384). تهافت التهافت، ترجمه و توضیح علی اصغر حلبی، تهران: جامی.
اوروی، دمینیک (1375). ابن‌ رشد، ترجمۀ فریدون فاطمی، تهران: مرکز.
جابری، محمد عابد (1382). «جنبش عقل‌گرایی در مغرب و اندلس»، ترجمۀ احسان قرنی، سروش اندیشه، س 2، پاییز و زمستان.
جابری، محمد عابد (1389). سقراط‌هایی از گونه‌ای دیگر، روشن‌فکران عرب (بر اساس دیدگاه و منابع اهل تسنن)، ترجمۀ سیدمحمد آل مهدی، تهران: فرهنگ جاوید.
جابری، محمد عابد (1389). نقد عقل عربی، تکوین عقل عربی، ترجمۀ سیدمحمد آل مهدی، تهران: نسل آفتاب.
جابری، محمد عابد (1391). خوانشی نوین از فلسفۀ مغرب و اندلس، ترجمۀ سیدمحمد آل مهدی، تهران: ثالث.
الجابری، محمد عابد (1998). «مقدمه»، لکتاب الضروری فی السیاسة، مختصر کتاب السیاسة لافلاطون، ابن‌ رشد، نقله عن العبریة الی العربیة الدکتور احمد شحلان، بیروت: مرکز دراسات الوحده العربیه.
الجابری، محمد عابد (2001). ابن‌ رشد سیره و فکره دراسه و نصوص، بیروت: مرکز دراسات الوحدة العربیة.
روزنتال، اروین آی. جی (1387). اندیشۀ سیاسی اسلام، ترجمۀ علی اردستانی، تهران: قومس.
سلمان، محمد (1390). اندیشۀ سیاسی ابن‌ رشد، قم: بوستان کتاب، دفتر تبلیغات اسلامی.
عبدالقادر عرفه (2006). المدینة و السیاسة دراسة فی الضروری فی السیاسة لابن‌ رشد، القاهره: مرکز الکتاب للنشر.
غزالی، ابوحامد محمد (1990). تهافت ‌الفلسفه، بیروت: دارالمشرق.
فیرحی، داود (1387). «روش‌شناسی اندیشۀ سیاسی در فلسفۀ غرب تمدن اسلامی»، در روش‌شناسی دانش سیاسی در تمدن اسلامی (مجموعه مقالات)، قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
محمد یوسف موسی (1382). دین و فلسفه از دیدگاه ابن‌ رشد و فیلسوفان قرون وسطی، ترجمۀ محمدحسین گنجی، اهواز: دانشگاه شهید چمران.
نادر شکراللهی (1390). عقل در دین‌شناسی ابن‌ رشد، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشۀ اسلامی.
 
Averros (1969). Averros commentary on Plotos Republic, edited with an Introduction to, Translation and notes By Ronsenthal, E. J, Cambridge, the University Press.