نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسنده

استادیار فرهنگیان مشهد

چکیده

چکیده
در این مقاله مبانی وفاق اجتماعی در قرآن و قانون اساسی و میزان انطباق آن‌ها بر یک‌دیگر مطالعه شده است. وفاق اجتماعی در هر جامعه‌ای متأثر از عوامل گوناگونی است، اما بدون شک مبانی اعتقادی و قوانین موضوعۀ هر جامعه نقش مهمی در چگونگی آن ایفا می‌کند. این مطالعه با تأکید بر آموزه‌های قرآن کریم و اصول قانون اساسی با روش تحلیل محتوای کیفی و با استفاده از روش طبقه‌بندی معنایی و به شکل جعبه‌ای و انباشتی با واحد تحلیل مضمون، و با استفاده از مدارک تحلیل (کل قرآن کریم و کل قانون اساسی) مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج مطالعه نشان می‌دهد آموزه‌های قرآن کریم از حیث اعتقادی و از دو بعد اجتماعی و سیاسی مبنای وفاق اجتماعی است که در قانون اساسی نیز تجلی دارد و اساس رفتارهای همگرایانه در جامعه را شکل می‌دهد و در قانون اساسی نیز وفاق در ابعاد ارزشی، شناختی، نقشی، منزلتی، و میثاقی تجلی دارد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Basics of Social Congruence in the Constitutional Law and Their Conformity to the Qur’an Teachings

نویسنده [English]

  • Seyyed Javad Hosseini

چکیده [English]

This paper studies basics of social congruence in the Constitutional Law and the Qur’an and their degree of conformity to each other. Various factors affect social congruence in every society, yet the role of the country’s doctrinal principles and positive law are very crucial. For analyzing the documents (which include full texts of the Holy Qur’an and the Constitutional Law), this study focuses on teachings of the Qur’an and the principles of the Constitutional Law, and adopts a qualitative content analysis methodology using semantic classification, box plots and cumulative analysis of theme, which is the unit of analysis. The findings demonstrate that the teachings of the Holy Qur’an form the foundations of social congruence in doctrinal terms and in social and political aspects – a quality which is present in the Constitutional Law and is the bases for cohesive social behaviors. Moreover, social congruence is presented through several aspects, including values, cognition, role and dignity.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Keywords: social congruence
  • the Holy Qur’an
  • constitutional law
منابع
قرآن کریم.
ابن بابویه، شیخ صدوق (بی‌تا). ثواب الاعمال و عقاب الاعمال، ترجمۀ علی‌اکبر غفاری، تهران: کتابفروشی صدوق.
ابن هشام (بی‌‌تا). سیرۀ ابن هشام، بیروت: دار کتاب العربی.
اورعی، غلامرضا (1372). بررسی چگونگی تبلور فرهنگ غرب در ایران، از طریق اجرای برنامه‌های فرهنگی، مشهد: جهاد دانشگاهی.
پایا، علی (1377). «نسبی‌گرایی معرفتی و خشونت‌ورزی در صحنۀ عمل اجتماعی»، کیان، س 8، ش 45.
پاینده، ابوالقاسم (1337). نهج‌الفصاحه، مجموعه کلمات قصار رسول اکرم (ص)، تهران: جاویدان.
تافلر، آلوین (1364). ورق‌های آینده، ترجمۀ عبدالحسین نیک‌گهر، تهران: البرز.
تبریزنیا، حسین (1371). علل ناپایداری احزاب سیاسی در ایران، تهران: بین‌الملل.
چلبی، مسعود (1371). جامعه‌شناسی آموزش و پرورش (جزوۀ درسی)، تهران: دانشگاه شهید بهشتی.
حسینی سیدجواد (1385). جامعه‌شناسی وفاق اجتماعی و اقلیت‌های قومی در ایران و جهان، مشهد: سخن‌گستر.
دایرةالمعارف تشیع (بی‌تا). تهران: سازمان دایرةالمعارف تشیع، ج 2.
الدمشقی، ابن زکریا یحیی بن شرف النووی (1999). ریاض الصالحین، تحقیق و تقدیم حسان عبدالمنان، اردن، عمان: مکتبه برهومه.
راوندی، مرتضی (1368). سیر قانون و دادگستری در ایران، تهران: چشمه.
رجایی، فرهنگ (1371). «فلسفۀ سیاسی»، اطلاعات سیاسی ‌ـ ‌اقتصادی، س 7، ش 61 - 62.
شاطریان، سهیلا (1374). ندای وحدت، تهران: مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی.
شهیدی، سیدجعفر (1373). زندگانی فاطمه زهرا (س)، تهران: سپهر.
شیخ، محمدعلی (1371). پژوهش در اندیشه‌های ابن خلدون، تهران: دانشگاه شهید بهشتی.
شیرازی، سیدحسن (بی‌تا). کلمه الامام الحسن، ترجمۀ علیرضا میرزامحمد، تهران: نور.
صادقی، ستار (1377). «فرهنگ عمومی و وفاق اجتماعی در استان چهارمحال بختیاری»، همایش عوامل و موانع وفاق اجتماعی، ادارۀ کل ارشاد و استانداری چهارمحال بختیاری.
صدر، محمدباقر (1402 ق). رسالتنا، تهران: مکتب النجاح.
الطائی نجاح، عطاءالله (1369). سیر اندیشۀ ملی‌گرایی، ترجمۀ عقیقی بخشایی، تهران: سازمان تبلیغات اسلامی.
طباطبایی، سیدمحمدحسین (1363). تفسیر المیزان، ترجمۀ سید محمدباقر موسوی همدانی، قم: اسلامی.
علی‌بابایی، غلامرضا (1369). فرهنگ علوم سیاسی، تهران: ویس.
قاضی، ابوالفضل (1368). حقوق اساسی و نهادهای سیاسی: مبانی و کلیات، تهران: دانشگاه تهران.
قمری، داریوش (1384). همبستگی ملی در ایران، تهران: مؤسسة مطالعات ملی تهران.
محمدشاه، سیدجلال‌الدین (1373). غرر و درر آمدی، شرح فارسی، تهران: دانشگاه تهران.
مطهری، مرتضی (1354). خدمات متقابل اسلام و ایران، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
نهج‌البلاغه (1375). به کوشش سیدرضی، اصلاح و بررسی صبحی صالح، بی‌جا: بی‌نا.
وبر، ماکس (1367). مفاهیم جامعه‌شناسی، ترجمۀ احمد صدارتی، تهران: مرکز.