نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار دانشگاه ایلام

2 استادیار دانشگاه علوم‌وتحقیقات اصفهان

3 دانشجوی‌دکتری علوم قرآن‌وحدیث، دانشگاه‌ایلام

4 دانشجوی‌دکتری‌مدیریت‌،علوم‌و‌تحقیقات‌اصفهان

چکیده

چکیده
نظریۀ «انگیزه‎های انسانی» مازلو یکی از شناخته‎شده‎ترین و تأثیرگذارترین نظریات روان‌شناسی از زمان پیدایش آن بوده ‎است. در این نظریه، نیازهای اساسی انسان به ترتیب اهمیت در قالب یک هرم گنجانده شده‎است و بر اساس آن، نخست می‎بایست نیازهای اولیه‎ای همچون نیازهای فیزیولوژیک، نیاز ایمنی و ... برآورده شوند تا بتوان به بالاترین سطح نیازها یعنی نیاز خودشکوفایی و تعالی متوجه گردید. به این ترتیب، یک نظم ناگزیر و سلسله‎‎مراتب معین بر نحوۀ تأمین نیازها حکم‎فرماست. پژوهش حاضر اصل «سلسله‎مراتبی بودن نیازهای انسان» را در نظریۀ مازلو از دیدگاه مکتب حیات‎بخش اسلام و بر اساس آیات قرآن کریم و با روش تحقیق کیفی تحلیل محتوا با رویکرد قیاسی، نقد و بررسی کرده ‎‎است. نتایج به‎دست‎آمده نشان می‎دهد که به منظور دستیابی به خودشکوفایی و تعالی مورد نظر قرآن، تأمین مرحله به مرحلۀ نیازها ضرورتی ندارد و حتی در برخی موارد لازم است که انسان با اختیار خود از برخی یا همۀ نیازها به یکباره چشم بپوشد. ازجمله موارد نقض قرآن بر این اصل، می‎توان به روزه‎‎داری، پرهیز از ریا، شهادت‎طلبی و آزمایش الهی اشاره کرد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

A Critique and Review of Maslow's Hierarchy of Human Needs Theory from the Point of View of the Holy Quran

نویسندگان [English]

  • Sohrab Morovati 1
  • Hamidreza Bahrami 2
  • Mina Yaghoobi 3
  • Farzad Gholami 4

چکیده [English]

Maslow’s human motivation theory has been considered as one of the most influential theories of psychology since its emergence. In this theory, basic human needs are ranked in a pyramid. Based on this hierarchy, basic needs, such as physiological needs, safety needs, etc., should be met first.
In this hierarchy, the need for self-actualization and transcendence are placed at the highest level. Thus, an inevitable order and hierarchy of needs govern the fulfillment of the needs. Using a qualitative comparative approach and content analysis method, this study tries to critically review Maslow’s hierarchy of needs theory from the point of view of Islam and The Holy Quran. The results of the study show that in order to achieve self-actualization and transcendence defined by The Quran, it is not necessary to fulfill all the prior needs. Even in some cases, it is necessary for humans to disregard some or all their prior needs. Some examples of contradiction mentioned in The Quran include fasting, avoiding hypocrisy, martyrdom, and divine trials.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Keyword: Hierarchy of Needs
  • Human Motivations
  • Maslow
  • Islamic Transcendence
  • martyrdom
  • Divine Trial
منابع
قرآن کریم.
ابن‎فارس، احمدبن‎فارس (1404). معجم مقاییس اللغه، قم: مکتب الاعلام الاسلامی.
اسدورو، لسترام (1386). روانشناسی، ترجمۀ جهانبخش صادقی، تهران: سمت.
انصاری رنانی، قاسم (1381). «نقدی بر نظریۀ سلسله‎مراتبی بودن نیازها در ایجاد انگیزش»، فصل‌نامۀ مطالعات مدیریت بهبود و تحمل، ش 33 و 34.
حسینی شاه‎عبدالعظیمی، حسین‎بن‎احمد (1363). تفسیر اثناعشری، تهران: میقات.
شولتز، دوان. پی؛ و سیدنی الن شولتز (1385). نظریههای شخصیت، ترجمۀ یحیی سیدمحمدی، تهران: مؤسسۀ نشر ویرایش.
طباطبایی، سید محمدحسین (1374). ترجمۀ تفسیر المیزان، ترجمۀ سید محمدباقر موسوی همدانی، قم: جامعۀ مدرسین قم.
طبرسی، فضل‎بن‎حسن (1360). مجمعالبیان فی تفسیر القرآن، جمعی از مترجمان، تهران: فراهانی.
طبرسی، فضل‎بن‎حسن (1377). تفسیر جوامع الجامع، تهران: دانشگاه تهران و مدیریت حوزۀ علمیۀ قم.
طوسی، محمدبن‎حسن (بی‎تا). التبیان فی تفسیر القرآن، تحقیق احمد قصیر عاملی، بیروت: دار إحیاء تراث العربی.
قرشی، سید علی‎اکبر (1371). قاموس قرآن، تهران: دار الکتب الاسلامیه.
کریمی، یوسف (1387). روان‌شناسی شخصیت، تهران: مؤسسۀ نشر ویرایش.
مازلو، آبراهام. اچ (1372). انگیزش و شخصیت، ترجمۀ احمد رضوانی، مشهد: آستان قدس رضوی.
مازلو، آبراهام. اچ (1389). «رویکرد آبراهام مزلو به دین و معنویت»، ترجمۀ مسعود فریامنش، فصلنامۀ اطلاعات حکمت و معرفت، ش 58.
مطهری، مرتضی (1377). آشنایی با قرآن، بی‎جا: صدرا.
مکارم شیرازی، ناصر (1374). تفسیر نمونه، تهران: دارالکتب الاسلامیه.
موسوی‎نسب، سید جعفر (1385). ابتلاء و آزمایش در قرآن، بی‎جا: ارزشمند.
میلر، جی. پی (1379). نظریه‌های برنامۀ درسی، ترجمۀ محمود مهرمحمدی، تهران: سمت.
ناظم‎زادۀ قمی، سید اصغر (1386). علی(ع) آینۀ عرفان، قم: بوستان کتاب.
 
Maslow, Abraham H. (1993). The Farther Reaches of Human Nature, Preface by Bretha G. Maslow, Introduction by Henry Geiger, Penguin.