نوع مقاله : علمی-پژوهشی
نویسنده
پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی
چکیده
این مقاله با نقد الگوهای تقابلی و استقلالی در رابطه علم و دین، الگوی بدیلی مبتنی بر رویکرد عقلانیت نقادِ غیرموجه‌گرا پیشنهاد می‌دهد. در این رویکرد از یک سو دین چارچوبی معنابخش برای فعالیت علمی فراهم می‌کند تا از این رهگذر مانع از نیهیلیسم روش‌شناختی در علم شود؛ و از سوی دیگر، علم نیز به الهیات در بازنگری نقادانۀ مفاهیم بنیادین خود کمک می‌رساند تا مانع از جزمی‌شدن باورهای دینی شود. این الگو نه تنها مانع ستیزهای غیرضروری می‌شود، بلکه بستری برای همکاری پویا و خلاق در مواجهه با مسائل بنیادین وجودی و اخلاقی ایجاد می‌کند. نتیجه آن است که علم و دین می‌توانند بدون فروکاست یا تقابل، در غنابخشی متقابل یکدیگر سهیم شوند.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
Beyond Conflict and Independence: A Critical Rationalist Approach to Science-Religion Dialogue
نویسنده [English]
- Alireza Mansouri
Assistant Professor
چکیده [English]
This paper critiques the prevailing conflict and independence models of science-religion relations and proposes an alternative approach grounded in the non-justificationist critical rationalism. In this approach, religion provides a meaningful framework for scientific inquiry, helping to avoid methodological nihilism. On the other hand, science collaborates with theology to critically re-examine its foundational concepts, thereby preventing religious dogmatism. The proposed model avoids unnecessary unnecessary antagonism and instead fosters dynamic collaboration, allowing both domains to jointly address existential and ethical challenges. Science and religion can thus enrich each other without collapsing into reductionism or conflation. Science and religion can thus enrich each other without collapsing into reductionism or conflation.
کلیدواژه‌ها [English]
- Science and religion
- fideism
- instrumentalism
- dogmatism
- justificationism
- critical rationalism
)