نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسنده

دانشیار جامعه شناسی، دانشگاه عالی دفاع ملی،

چکیده

مقاله بر موضع تاثیر علم بر عرفی شدن تمرکز دارد و تلاش دارد با بررسی چرایی تاثیر علم بر عرفی شدن چگونگی این تاثیر را نیز نشان دهد. در مسیر پاسخ گویی به سوال فوق به شکل مفصل نظرات حامیان تاثیر علم بر عرفی شدن مورد بررسی قرار گرفت و از نگاه آنان این موضوع به بحث گذاشته شد. در انتها و در پاسخ به این سوال که علل و مکانیسم عرفی‌شدن چه می‌باشد؟ این نتیجه حاصل شد که علت تأثیر علم بر عرفی ‌شدن تخالف و ناسازگاری «پیش‌ فرض‌ها و اعتقادات اساسی»، «پیامد ها»، «ویژگی ‌ها»، «تبیین‌ ها» و «روحیه» علمی با دین می باشد. در این وضع یعنی وجود ناسازگاری میان موارد بالا با دین علم از طریق کاهش نیاز به دین یا تغییر نگرش‌ ها و اعتقادات افراد موجب عرفی‌شدن جامعه می‌گردد. یعنی علم از یک سو نیاز افراد به دین را کاهش می دهد و از سوی دیگر موجب تغییر در نگرش ها و اعتقادات آنان می گردد و از این طریق عرفی شدن را نتیجه می دهد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Science and how it affects secularization

نویسنده [English]

  • Kazem Sam Daliri

Associate Professor of Sociology, Higher National Defense University

چکیده [English]

The article focuses on the position of the effect of science on secularization and tries to show why this effect of science on secularization by examining why. In order to answer the above question, the effect of the supporters of science on secularization was examined in detail and the issue was discussed from their point of view. Finally, in response to the question, what are the causes and mechanisms of secularization? It was concluded that the reason for the effect of science on the secularization of contradictions and incompatibility of "basic assumptions and beliefs", "consequences", "characteristics", "explanations" and "spirit" of science with religion. In this situation, it means that the existence of incompatibility between the above cases with the religion of science causes the secularization of society by reducing the need for religion or changing the attitudes and beliefs of individuals. That is, science, on the one hand, reduces people's need for religion and, on the other hand, causes a change in their attitudes and beliefs, and thus results in secularization.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Science
  • secularization
  • religion
  • world
  • soft sciences
  • hard sciences
آلدریج آلن (1390)، در: کلمن کارل و آلدریج آلن، دین، دیروز، امروز (رویکرد تاریخی-جامعه‌شناختی به دین)، محمد قلی‌پور و مریم ابراهیمی، تهران: ایران آزاد
استیس والتر ترنس (1381)، دین و نگرش نوین، احمدرضا جلیلی، تهران: نشر حکمت
الیاده میرچا (1375)، دین‌پژوهی، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی
اینگلهارت رونالد (1373)، تحول فرهنگی در جامعه پیشرفته صنعتی، مریم وتر، تهران: کویر
باربور ایان (1392)، دین و علم، پیروز فطورچی، تهران: سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی
برگر پیتر (1397)، سایبان مقدس؛ عناصر نظریه جامعه شناختی دین، ابوالفضل مرشدی، تهران: ثالث
بروس استیو (1398)، دین در دنیای مدرن؛ از کلیساهای جامع تا آیین‌های دینی، فیاض قرائی، قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی
بروس استیو (2002)، پارادایم سکولاریزاسیون (فصل اول کتاب «خدا مرده است»)، امیر غلامی، انتشارات بلک‌ول
بروک جان هدلی (1398)، «علم و سکولاریزاسیون»، در: علم و مذهب، واکنش‌ها و تأثیرات متقابل، ویراستار پیتر هریسون، ترجمه علی بازیاری شورابی، تهران: سبزان
بکفورد جیمز. ای (1389)، دین و نظریه اجتماعی؛ رهیافت سازنده‌گرایی اجتماعی، مسعود آریایی، تهران: دانشگاه امام صادق
پترسون و دیگران (1383)، عقل و اعتقادات دینی، احمد نراقی و ابراهیم سلطانی، تهران: طرح نو
ترنر برایان (1379)، ماکس وبر و اسلام، سعید وصالی، تهران: نشر مرکز
جکی استانلی ال (1397)، «علم و دین» در: فرهنگ و دین: برگزیده مقالات دایره‌المعارف دین، ویراسته میرچا الیاده، هیئت مترجمان، تهران: طرح نقد
رابرتز جان ایچ (1398)، «واکنش‌های مذهب نسبت به داروین»، در: علم و مذهب، واکنش‌ها و تأثیرات متقابل،‌‌ ویراستار پیتر هریسون، ترجمه علی بازیاری شورابی، تهران: سبزان
راسل برتراند (1378)، جهان بینی علمی، حسن منصور، تهران: آگه
شرودر رالف (1398)، «افسون‌زدایی‌ و ناخرسندان از آن»، در: دنیوی شدن در بوته نقد، گزینش و ترجمه، محمد زمردی، تهران: انتشارات ماهریس
الطویل توفیق (1383)، تایخ‌چه کشمکش عقل و دین، علی فتحی لقمان، شیراز: نوید شیراز
فورشت اینگر و رپستاد پل (1394)، درآمدی بر جامعه شناسی دین: چشم اندازهای کلاسیک و معاصر، مجید جعفریان، قم: انتشارات دانشگاه ادیان و مذاهب
فیوشت اینیر و رپستا پل (1397)، جامعه شناسی دین؛ رویکردهای کلاسیک و معاصر، اکبر احمدی، تهران: تمدن علمی
کومار کریشان (1381)، «مدرنیزاسیون و صنعتی‌شدن»، در: جامعه سنتی و جامعه مدرن؛ مدرنیته، مفاهیم انتقادی، ویراسته مالکوم واترز، منصور انصاری، تهران: نقش جهان
کیوپیت دان (1385)، دریای ایمان، حسن کامشاد، تهران: طرح نو
گلستانی صادق (1392)، «سکولاریزاسیون و عقلانیت»، معرفت فرهنگی و اجتماعی، سال چهارم، شماره چهارم  پیاپی 16
گلور دیوید و استرابریج شیلاف (1383)، «جامعه شناسی علم؛ رابرت ک. مرتون و ظهور جامعه شناسی علم»، در: جامعه‌شناسی معرفت و علم، شاژور بهیان و همکاران، تهران: سازمان‌ مطالعه ‌و تدوین‌ کتب‌ علوم ‌انسانی ‌دانشگاهها (سمت)
نیزیگاما ایزاک (1397)، درآمدی بر جامعه شناسی دین، علی‌رضا خدامی، تهران: نقد فرهنگ
همیلتون ملکم (1387)، جامعه شناسی دین، محسن ثلاثی، تهران: ثالث/تبیان
ویلسون برایان (1397)، «جدانگاری دین و دنیا»، در: فرهنگ و دین: برگزیده مقالات دایره‌المعارف دین، ویراسته میرچا الیاده، هیئت مترجمان، تهران: طرح نقد
ویلسون برایان آر (1377)، «عرفی‌شدن»، در: پاپکین و دیگران، دین: اینجا، اکنون، ترجمه مجید محمدی، تهران: نشر قطره
ویلسون برایان آر (1393)‌‌‌‌، ‌«سکولاریزاسیون»‌، در‌: سکولاریسم از ظهور تا سقوط (مجموعه مقالات)، مترجمان سید رحیم راستی تبار و همکاران،‌ قم: ‌پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی
Halverson Daniel (2018), Science, Religion, and Secularism Part XXII: Charles Taylor—The Bulwarks of Belief (A Secular Age, Part B), March 14, 2018, https://partiallyexaminedlife.com/
Harrison Peter (2017), Science and secularization, Institute for Advanced Studies in the Humanities, University of Queensland, St Lucia, QLD, Australia
Lemert Charles (1979), Science, Religion and Secularization, The Sociological Quarterly 20 :445-461
Martin David (2008), Does the advance of science mean secularisation? SJT 61(1): 51–63 (2008) Printed in the United Kingdom C Scottish Journal of Theology Ltd doi: 10.1017/S0036930607003833