نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناسی ارشد فلسفه و حکمت اسلامی دانشگاه بین المللی امام خمینی(ره)،قزوین، ایران

2 دانشیار گروه فلسفه و حکمت اسلامی دانشگاه بین المللی امام خمینی(ره)

3 استادیار گروه فلسفه و حکمت اسلامی دانشگاه بین المللی امام خمینی(ره)

10.30465/srs.2020.5516

چکیده

شاکله و بافت وجودی انسان بر اساس شاخص شخصیتی و مزاجی پدر و مادر تکوین می یابد و بسیاری از خصوصیات خَلقی و خُلقی وی از ماده وراثتی ایشان شکل می گیرد. این مساله به عنوان یکی از مهمترین مسائل علم النفس ، در آموزه های دینی و علمی اصلی مبرهن و مقبول است و انسان بر اساس ماده ژنتیک و مزاج طبیعی والدین خود مجبول است و تکوین می یابد. اما آیا انسان در مقابل این اصل دینی – علمی مجبور است و هیچ اختیاری از خود ندارد؟ آیا احکام تفاعل نفس و بدن و شدت این تأثیر و تأثر از انسان، آزادی را سلب کرده است ؟ در پاسخ به این سؤال قرائت های مختلفی در بطن مناقشه ژنتیک و عملکرد ژن ها صورت گرفته است که یکی از آنها تئوری افسانه ژن با دو چهره کاملا متمایز است . چهره نخست با فرض و تصور کردن این امر که تأثیرات ژنتیکی تغییر ناپذیرند، معتقد به جبرگرایی ژنتیک و نافی آزادی و اختیار انسان است. چهره دوم با تکیه بر مطالعات ژنتیکی و توسعه فناوری های مناسب ، جبرگرایی پرومته ای و تصرف در آینده را فریاد می زند که می تواند با تغییر در مکانیزم حیات ، قدرت مرگ و زندگی را بر نوع بشریت اعمال کند. در مقاله حاضر سعی شده است تا ضمن بررسی و نقد تئوری افسانه ژن و با اثبات امکان تغییر مزاج، آزادی و اختیار شخصی بشر در کنار اصل تأثیرگذاری مزاج و مسئله ژن محوری تبیین گردد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The possibility of changing the temperament and critique of the theory of genetic determinism

نویسندگان [English]

  • hosseynali goodarz 1
  • majid molla yousefi 2
  • Rohollah Adineh 3

1 islamic philosophy and wisdom . islamic science and research. imam khomeyni . Qazvin . Iran

2 Islamic Philosophy and Cognition, Faculty of Islamic Sciences and Researches, Imam Khomeini International University,

چکیده [English]

The human shawl and the existential texture of the human body develops on the basis of the personality and temperament of the parent, and many of his or her temperament are formed from their inherited substance. As one of the most important issues in the science of spirituality, this problem is accepted and accepted in the main religious and scientific teachings, and human beings are forced and evolved on the basis of the genetic material and natural temperament of their parents. But does man have to oppose this religious-scientific principle and has no authority at all? Are the decrees of self-esteem and the severity of this affect on man deprived of liberty? In response to this question, several readings have taken place within the context of genetic conflict and the function of genes, one of which is the theory of two-faced genealogy. The first figure, assuming that genetic influences are immutable, believes in genetic determinism and denies human freedom. The second figure, relying on genetic studies and the development of appropriate technologies, shouts Promethean determinism and the conquest of the future that can apply the power of death and life to humanity by changing the mechanism of life.. In the present article, we have tried to explain and criticize the theory of gene myth and to prove the possibility of altering the temperament, freedom and personal will of the human being along with the principle of affective temperament and the central gene problem.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Natural temperament
  • natural affairs
  • genetic determinism
  • Philosophers
قرآن کریم
ابن اثیر، مبارک بر محمد، ( 1367  ) النهایة فی غریب الحدیث و الأثر، قم، مرسسه مطبوعاتی اسماعیلیان، چاپ دوم
ابن الیاس شیرازی، منصور بن حمد، تشریح الأبدان، قم، نشر مجمع ذخایر اسلامی.
ابن منظور، محمد بن مکرم،(1414ق)  لسان العرب، ج4 ، بیروت، دار الفکر، چاپ سوم.
ابن هندو، علی بن حسین،( 1368 ) مفتاح الطب و منهاج الطلاب، تهران، مؤسسه مطالعات اسلامی و دانشگاه مک گیل.
ابن سینا، ( 1387) قانون، ترجمه عبد الرحمن شرفکندی، تهران، سروش، چاپ هشتم.
ابن سینا ، ( 1405 ق) الشفاء(طبیعیات)، قم، کتابخانه آیة اله مرعشی نجفی. چاپ دوم.
ابن سینا ، قانون در طب، ترجمه علیرضا مسعودی، کاشان، مرسل، 1386ش.
ابن سینا ، النجاة من الغرق فی بحر الظلالات، تهران،‌ دانشگاه تهران، 1387ش
ابن سینا ، من مؤلفات ابن سینا الطبیه(دفع المضار الکلیة عن الأبدان الإنسانیة)، دمشق، معهد التراث العلمی العربی، 1404ق.
اخوان الصفا، رسائل اخوان الصفاء و خلان الوفاء، بیروت، الدار الاسلامیه، 1412ق.
بغدادی، علی بن احمد، المختارات فی الطب، حیدرآباد، دائرة المعارف العثمانیه، 1362ش.
پیتر دی،ترن پنی، اصول ژنتیک پزشکی ، ترجمه محمد خلج کندری ، تهران، اندیشه رفیع، 1396
پیترز، تد، بازی در نقش خدا، ترجمه عبدالرضا سالار بهزادی، تهران، نشر نی، چاپ سوم، 1395ش.
جرجانی اسماعیل بن حسن، ذخیره خوارزمشاهی، کوشش سعیدی سیرجانی، تهران، انتشارات بنیاد فرهنگ ایران، 1365ش.
چغمینی، محمود بن محمد بن عمر، قانونچه در طب، ترجمه اسماعیل ناظم، تهران، نشر آبژ، 1389ش.
حسن زاده آملی، حسن، دروس معرفت نفس، چاپ دوم، قم، الف.لام.میم، 1383ش.
حسن زاده آملی، حسن ، هزار و یک کلمه، قم، بوستان کتاب چاپ سوم، 1381ش.
حسن زاده آملی، حسن ، هزار و یک کلمه، قم، مؤسسه بوستان کتاب، چاپ چهارم، 1386ش.
حسن زاده آملی، حسن ، سرح العیون فی شرح العیون، چاپ سوم ،قم، مؤسسه بوستان کتاب ، 1429 ق.
حسن زاده آملی، حسن ، عیون مسائل نفس، ترجمه ابراهیم احمدیان و مصطفی بابایی، قم، نشر بکا، 1386ش.
حسن زاده آملی، حسن ، ممدالهمم فی شرح فصوص الحکم، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، 1385ش
حسن زاده آملی، حسن ، طب و طبیب و تشریح، قم، الف.لام.میم، 1393ش.
حسن زاده آملی، حسن ،  نهج الولایه، قم، الف لام میم، 1386ش
حنین بن اسحاق، رساله حنین بن اسحاق، الی علی بن یحیی فی ذکر ما ترجم من کتب جالینوس، تهران، مؤسسه مطالعات اسلامی دانشگاه تهران، 1379ش.
دینانی، غلامحسین، قواعد کلی فلسفی در فلسفه اسلامی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی،‌تهران، چاپ پنجم، 1389ش.
رازی،محمد بن زکریا رسائل فلسفیه، دمشق، بدایات، 2005م.
رضایی، محمد علی، پژوهشی در اعجاز علمی قرآن ، قم، کتاب مبین، چاپ سوم، 1381
زهراوی، خلف بن عباس، التصریف لمن عجز عن التألیف، کویت، موسسة الکویت للتقدم العلمی، 2004م.
زبیدی ، محمد بن محمد، تاج العروس من جواهر القاموس ، بیروت، دارالفکر، 1414
سجادی سید جعفر، فرهنگ معارف اسلامی، تهران، دانشگاه تهران، 1373ش.
شاه ارزانی، میر محمد اکبر بن محمد، طب اکبری، قم، جلال الدین، 1387ش.
شاه ارزانی، میر محمد اکبر بن محمد ، مفرح القلوب، لاهور، نشر مطبعة الاسلامیه
شمس الدین آملی، محمود بن محمود، نفائس الفنون، فی عرائس العیون، تهران، اسلامیه، 1381ش.
شیخ اشراق ، مجموعه مصنفات شیخ اشراق، تهران، مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی، چاپ دوم، 1375ش
صانعی، صفدر، همیشه لاغر و سلامت باشید، تهران، حافظ نوین، چاپ دوم، 1386ش.
صدر المتألهین شیرازی ،محمد بن ابراهیم،  الحکمه المتعالیه، فی الاسفار العقلیه الاربعه، تهران، دار المعارف الاسلامیه، 1378ش.
طبرسی ، فضل بن حسن، مجمع البیان ، ترجمه نوری همدانی ،تهران، فراهانی.
طباطبائی، محمد حسین، المیزان، ترجمه محمد باقر موسوی،قم، جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، چاپ پنجم، 1374
عقیلی خراسانی، حسین بن محمد، خلاصة الحکمه، قم، نشر اسماعیلیان، 1385ش.
 مجوسی، علی بن عباس، کامل الصناعة الطبیه، قم، جلال الدین،‌1387ش.
محمدی ری شهری، محمد، میزان الحکمه ، قم، دارالحدیث ، چاپ سیزدهم، 1392
نورانی، مصطفی، دائرة المعارف بزرگ طب اسلامی، قم، ارمغان یوسف، 1384ش
ناظم، اسماعیل، طب و طبیعت، تهران، دانشگاه علوم پزشکی ایران، 1387ش.
ناظم، اسماعیل، طب و فلسفه علوم طبیعی، تهران، دانشگاه علوم پزشکی ایران، 1387ش.
هروی، محمد بن یوسف، بحرالجواهر(معجم الطب الطبیعی)، قم، جلال الدین، 1387ش.