پژوهش‌های علم و دین

شماره جاری

بر اساس شماره‌های نشریه

بر اساس نویسندگان

بر اساس موضوعات

نمایه نویسندگان

نمایه کلیدواژه ها

درباره نشریه

اهداف و چشم انداز

اعضای هیات تحریریه

اصول اخلاقی انتشار مقاله

بانک ها و نمایه نامه ها

پیوندهای مفید

پرسش‌های متداول

فرایند پذیرش مقالات

اطلاعات آماری نشریه

اخبار و اعلانات

تبارشناسی کیش گنوسی (مطالعه موردی: یهودیت)

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار ادیان و عرفان دانشگاه تهران

2 دانش آموخته کارشناسی ارشد ادیان و عرفان دانشگاه تهران

10.30465/srs.2020.5515

چکیده

گنوستیسیزم جریان فکری برجسته‌ای است که در سده دوم میلادی وارد جهان فکری یهودی- مسیحی شد و چالش‌های فکری مهمی را در حوزۀ الهیات یهودی- مسیحی پدید آورد. این چالش‌ها منجر به بررسی خاستگاه و ریشۀ اندیشه‌های گنوسی شد و نظریه‌های مختلفی را به دنبال داشت. یکی از این نظریه‌ها خاستگاه کیش گنوسی را یهودیت می‌داند. از یک سو استفادۀ گنوسی‌ها از مضامین و حتی واژگان و اصطلاحات عهد عتیق، نشان از عناصر یهودی در این تفکر دارد و از سویی دیگر، یهودی دانستن خاستگاه آیین گنوسی، با گرایش ضدیهودیِ شدید نظام‌های برجسته گنوسیِ سازگار نیست. بررسی آموزه‌های یهودی و مقایسه آن با ایده‌های محوری تفکر گنوسی مانند «معنا و حقیقت معرفت (گنوسیس)»، «مفهوم نجات غایی» و «وحدت خدا و عارف»، ادعای خاستگاه یهودیِ تفکر گنوسی را مخدوش می‌سازد و با توجه به فقدان هم‌گرائی در این مباحث مهم و بنیادین، یهودی دانستن کیش گنوسی منتفی است. این مقاله با رویکردی تحلیلی–انتقادی و با روش تحلیل محتوا به بررسی احتمال خاستگاه یهودی کیش گنوسی پرداخته‌ است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The genealogy of Gnostic cult (Case study: Judaism)

نویسندگان [English]

  • Mojtaba zurvani 1
  • Afsaneh Fallahnezhad Delivandani 2

1 University of Tehran

2 , University of Tehran

چکیده [English]

Gnosticism is a numerous movement of thought that entered the world of Jewish-Christian thought in the second century AD and created important intellectual challenges in the field of Jewish-Christian theology. These challenges led to an examination of the origins of Gnostic thought and followed various theories. One of these theories considers Judaism to be the origin of Judaism. On the one hand, the Gnostics use of themes and even the words and expressions of the Old Testament shows the Jewish elements in this thought and on the other hand, the Jewish recognition of the origin of the Gnostic religion is incompatible with the strong anti-Semitic tendencies of the prominent Gnostic systems. Examining Jewish teachings and comparing them to the central ideas of Gnostic thought, such as the "meaning of knowledge”, the "concept of ultimate salvation" and the "unity of God and mystic" distorts the claim of the Jewish origin of Gnostic thought and according to the lack of convergence in these important and fundamental issues, the claim of the Jewish origin of the Gnostic religion is ruled out. In this paper, we examine the possibility of the Jewish origin of Gnosticism through content analysis method and an analytical-critical approach.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Gnosis
  • Jewish Gnosticism
  • Salvation
  • Union
مراجع
اسمارت، نینیان (1394). تجربۀ دینی بشر، ترجمۀ مرتضی گودرزی، تهران: انتشارات سمت.
برنجی، سلیم (1367). قوم بر باد رفته، تهران: انتشارات دنیای کتاب.
شولم، گرشوم (1392). گرایش‌ها و مکاتب اصلی عرفان یهود، ترجمۀ علیرضا فهیم، قم: انتشارات دانشگاه ادیان و مذاهب.
 کتاب مقدس (1963). ترجمه از زبان‌های عبرانی و کلدانی و یونانی، بریتانیا: انجمن پخش کتب مقدسه.
مک‌گین، برنارد (1397). اتحاد عرفانی، دربارۀ عرفان مسیحی، ترجمۀ محمد صبائی، تهران: انتشارات ققنوس.
ولفسن، هری اوسترین (1389). فلسفۀ آباء کلیسا، ترجمۀ علی شهبازی، قم: انتشارات ادیان و مذاهب.
 
Alexander, P. S. (2006). The Mystical Texts: Songs of the Sabbath Sacrifice and Related Manuscripts, London: T & T Clark International.
Arbel, V. D. (2003). Beholders of Divine Secrets. Mysticism and Myth in the Hekhalot and Merkavah Literature, Albany: State University of New York Press.
Bentley, L. (1987). The Gnostic Scriptures, New York: Anchor Bible.
Brakke, D. (2015). Gnosticism: From Nag Hammadi to the Gospel of Judas, United States of America: The Great Courses.
Castillo, R. (2015). Gnosticism and Christianity, (still unpublished in any Jurnal, published at https://www.researchgate.net/publication/ 277004124).
Dan, J. (1995). Jewish Gnosticism?, Jewish Studies Quarterly, Vol. 2, No. 4, pp., 309-328.
Danielou, J. (1964). The Theology of Jewish Christianity, Translated and edited by John A. Baker, London: Westminster Press.
Drijvers, H. J. W. (1984). “The Origins of Gnosticism as a Religious and Historical Problem”, East of Antioch: Studies in Early Syriac Christianity, edited by Han J. W. Drijvers, London, Variorum Reprints, pp., 321–351.
Friedländer, M. (1898). Der vorchristliche jüdische Gnosticismus, Vandenhoeck & Ruprecht.
Gibben, Edward (1776), The Decline and Fall of the Roman Empire, Vol. 1, London: W. Strahan and T. Cadell.
Hanegraaff, W. J. (Ed.) (2006). Dictionary of Gnosis & Western Esotericism, Koninklijke Brill NV, Leiden, The Netherlands.
 
Hippolytus (2016). Refutation of All Heresies, Translated with an Introduction and Notes by M. David Litwa, SBL Press.
Irenaeus (1867). “Irenaeus: Against Heresies”, The Apostolic Fathers with Justin Martyr and Irenaeus, Vol. 1. Edited by Philip Schaff, Edinburgh.
Luttikhuizen, G. (2018). “Anti-Judaism in Gnostic Texts? : Studies in Ancient Christian Anti-Jewish Rhetoric and Beliefs”, The 'New Testament' As a Polemical Tool: Studies in Ancient Christian Anti-Jewish Rhetoric and Beliefs, ed. by Hagit Amirav, Riemer Roukema,Vandenhoeck & Ruprecht Gmbh & Co, pp., 177-188.
Luttikhuizen, G. P. (2009). “Monism And Dualism In Jewish-Mystical And Christian-Gnostic Ascent Texts”, Interaction between Judaism and Christianity in History, Religion, Art and Literature,Volume: 17,Leiden-Boston: Brill, pp., 83-101.

Luttikhuizen, G. P. (2007). “Monism and Dualism in Jewish Mystical and Gnostic Ascent Texts”, Dead Sea Scrolls and Other Early Jewish Studies in Honour of Florentino García Martínez, Volume: 122, Brill, pp., 749-775.

MacRae, G. W. (1970). “The Jewish Background of the Gnostic Sophia Myth”, Novum Testamentum, Vol. 12, Fasc. 2, pp. 86-101.
Merkur, Daniel (1993). Gnosis: An Esoteric Tradition of Mystical Visions and Unions, State University of New York Press.
Peters. F. E (1967). Greek philosophical terms, New York: New York university press.
Quispel, G. (1962). “Das Thomasevangelium und das Alte Testament”, Neotestamentica et Patristica, w. C. van Unnik (ed.), Brill, pp., 243-248.
Robinson, James M. (Ed.) (1990). The Nag Hammadi Library in English, New York, Harper Collins.
Rudolph, K. (1963). “Stand und Aufgaben in der Erforschung des Gnostizismus”, Tagungfur allgemeine Religionsgeschichte, Sonderheft der Wissenschaftliche Zeitschrift der Friedrich-Schiller-Universitat jena, pp., 89- 102.
Schäfer, P. (1986). Gershom Scholem Reconsidered: The Aim and Purpose of Early Jewish Mysticism, 12th Sacks Lecture, Oxford: Oxford Centre for Postgraduate Hebrew Studies.

Schäfer, P. (2010). “Hekhalot Literature and the Origins of Jewish Mysticism”, Rabbinic Texts and the History of Late-Roman Palestine, eds. Martin Goodman and Philip Alexander, Oxford: Oxford University Press, pp., 265-280.

Schäfer, P. (1988). Hekhalot-Studien, Germany, Tubingen: Mohr.
Schenke, H. M. (1965). “Die Gnosis”, Umwelt des Christentums I, ed. J. Leipoldt and W. Grundmann.
Scholem, G. (1965). Jewish Gnosticism, Merkabah Mysticism, and Talmudic Tradition, The Jewish Theological Seminary of America, New York.
Smith, Richard (1990). “The Modern Relevance of Gnosticism” in The Nag Hammadi Library in English, edited by James M. Rabinson, New York: Harper San Francisco.
Wilson, R. McL (1958). The Gnostic Problem: A Study of the Relations between Hellenistic Judaism and the Gnostic Heresy, London, Mowbray.
Wolfson, E. (1994). Through a Speculum that Shines. Vision and Imagination in Medieval Jewish Mysticism, Princeton University Press.
Yamauchi, E. M. (1973). Pre-Christian Gnosticism, Great Britain: The Chaucer Press.
پژوهش‌های علم و دین
دوره 11، شماره 1 - شماره پیاپی 21
شهریور 1399
صفحه 57-78
فایل ها
هم رسانی
ارجاع به این مقاله
آمار