نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسنده

دکتری فلسفه دین و استادیار موسسه امام خمینی (ره)

چکیده

یکی از مسائل مهم در عرصۀ دین‌پژوهی معضل تعارض علم و دین است. جوادی آملی یکی از برجسته‌ترین متفکران روحانیت شیعه است که به حل شبهه تعارض علم و دین پرداخته‌ است. پرسش اصلی این است که آیا شیو‌ه‌های رفع تعارض وی خاستگاه اسلامی دارد یا تکرار شیوه‌های متفکران غربی است و آیا این شیو‌ه‌ها در رفع تعارض موفق هستند؟ هدف از این مقاله ارائۀ شیوه‌های ایشان و بررسی اصالت آن‌ها و ارزیابی کارایی‌شان است. با مراجعه به آثار جوادی آملی و آثار برجسته متفکران غربی در زمینة علم و دین و بررسی آنها مشخص می‌شود که برخی از شیوه‌های جوادی آملی مبتنی بر فلسفه علم اسلامی و دسته دیگر مبتنی بر دیدگاه‌های دین‌شناسانه اسلامی است. ازاین‌رو، اصالت این شیوه‌ها اثبات گردیده و چون وی با ملاحظه ماهیت و ویژگی‌های علم و دین و با حفظ خصوصیات آن‌ها سازگاری‌شان را تبیین کرده، شیوه‌های وی در رفع تعارض کارایی دارد

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Investigating the Originality and Effectiveness of Javadi Amoli's Perspective on the resolving of the Conflict of Science and Religion

نویسنده [English]

  • Javad Goli

چکیده [English]

One of the important issues in the field of religion is the conflict of science and religion. Javadi Amoli is one of the most prominent scholarly thinkers of the Shiite clergy who has addressed the issue of conflict between science and religion. The main question is whether Amoli's methods of eliminating the conflict between science and religion originate from Islam Or has he repeat the ways of eliminating the conflict of science and religion of Western thinkers? And are his methods successful in resolving the conflict?
The purpose of this article is to present Amoli's methods and examine their Originality and their Effectiveness. Referring to the works of Javadi Amoli and the outstanding works of Western thinkers in the field of science and religion, it is evident that some of Amoli's methods are based on the Islamic Philosophy of Science and another on the basis of his Islamic theological views. Hence, the Originality of Amoli's methods has been proven And since he has explained  compatibility of science and religion with the consideration of the nature and characteristics of science and religion and preserves their characteristics, Amoli's methods of resolving conflicts are effective.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Javadi Amoli
  • science
  • Religion
  • Conflict Resolution
باربور، ایان (1362)، علم و دین، ترجمۀ بهاء‌الدین خرمشاهی، چ اول، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
باربور، ایان (1384)، «راه‌های ارتباط علم و الاهیات»، در: فیزیک، فلسفه و الاهیات، ترجمۀ همایون همتی، چ اول، قم: سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، ص 49-101.
 باربور، ایان (1392)، دین و علم، ترجمۀ پیروز فطورچی، چ اول، قم: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
پاپ پل دوم، ژان (1385)، «تکامل و خدای حی»، در: علم و الاهیات، ترجمۀ ابوالفضل حقیری، چ اول، تهران: موسسه فرهنگی دانش و اندیشه معاصر، ص 227-245.
پترسون، مایکل و دیگران (1376)، عقل و اعتقاد دینی، ترجمه احمد نراقی و ابراهیم سلطانی، چ چهارم، تهران: طرح نو.
پلانتینگا، آلوین (1380)، «علم آگوستینی یا دوئمی؟»، در: جستارهایی در فلسفه دین، ترجمۀ مرتضی فتحی‌زاده، چ اول، قم: انتشارات اشراق، ص 153-205.
پوپر، کارل ریموند (1381)، منطق اکتشافات علمی، ترجمۀ سید حسین کمالی، چ دوم، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
پیترز، تد (1385)، «علم و الاهیات به‌سوی همگرایی»، در: علم و الاهیات، ترجمۀ ابوالفضل حقیری، چ اول، تهران: موسسه فرهنگی دانش و اندیشه معاصر، ص 17-65.
جوادی آملی، عبدالله (1381)، صورت و سیرت انسان در قرآن، چ دوم، قم: اسراء.
جوادی آملی، عبدالله (1384)، معرفت‌شناسی در قرآن، چ سوم، قم: اسراء.
 جوادی آملی، عبدالله (1386 الف)، سرچشمۀ اندیشه، چ پنجم، قم: اسراء.
جوادی آملی، عبدالله (1386 ب)، شریعت در آینه معرفت، چ پنجم، قم: اسراء.
 جوادی آملی، عبدالله (1387)، نسبت دین و دنیا، چ پنجم، قم: اسراء.
جوادی آملی، عبدالله (1388 الف)، وحی و نبوت، چ اول، قم: اسراء.
جوادی آملی، عبدالله (1388 ب)، تسنیم، ج 1، چ هشتم، قم: اسراء.
 جوادی آملی، عبدالله (1388 ج)، تسنیم، ج 9، چ سوم، قم: اسراء.
جوادی آملی، عبدالله (1388 د)، تسنیم، ج 12، چ دوم، قم: اسراء.
جوادی آملی، عبدالله (1389 الف)، منزلت عقل در هندسه معرفت دینی، قم: اسراء.
جوادی آملی، عبدالله (1389 ب)، انتظار بشر از دین، چ ششم، قم: اسراء.
جوادی آملی، عبدالله (1389 ج)، تسنیم، ج 14، چ دوم، قم: اسراء.
جوادی آملی، عبدالله (1389 د)، تسنیم، ج 17، چ دوم، قم: اسراء.
 جوادی آملی، عبدالله (1389 ه)، تسنیم، ج 10، چ سوم، قم: اسراء.
 جوادی آملی، عبدالله (1390)، تسنیم، ج 25، چ اول، قم: اسراء.
جوادی آملی، عبدالله (1392)، تسنیم، ج 29، چ اول، قم: اسراء.
جوادی آملی، عبدالله (1394)، تسنیم، ج 37، چ اول، قم: اسراء.
سروش، عبدالکریم (1387)، «طوطی و زنبور»، www.Drsoroush.com
(دکتر) سها (1393)، نقد قرآن، چ دوم، www.Azadieiran2.wordpress.com.
کلینی، محمد بن یعقوب(1429)، الکافی، ج 1، چ اول، قم: دارالحدیث.
لیدیمن، جیمز (1390)، فلسفه علم، ترجمۀ حسین کرمی، چ اول، تهران: انتشارات حکمت.
مصباح یزدی، محمد تقی(1392)، رابطه علم و دین، چ اول، قم: انتشارات موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
مورفی، ننسی (1391)، چیستی سرشت انسان، ترجمۀ علی شهبازی و سید محسن اسلامی، چ اول، قم: انتشارات دانشگاه ادیان و مذاهب.
هات، جان اف (1382)، علم و دین: از تعارض تا گفت‌و‌گو، ترجمۀ بتول نجفی، چ اول، قم: کتاب طه.
 
Michael Ruse(2010), ‘Science, Atheism, and Naturalism’, in The Cambridge Companion to Science and Religion, Peter Harrison(ed.), Cambridge University Press.