محمد بیدهندی؛ علی کرباسی زاده؛ محسن شیراوند
دوره 1، شماره 2 ، آذر 1389، ، صفحه 7-21
چکیده
خداوند هستی را با نظمی بی‌نظیر و وحدتی حیرت‌آور خلق کرده است. بخش کوچکی از این نظام، طبیعت و انسان است. طبیعت با تمام موجودات خویش در ارتباط با بخشی دیگر از هستی یعنی انسان می‌باشد. به گواهی آموزههای ادیان ابراهیمی (توحیدی) کل هستی و به تبع آن طبیعت تسبیح‌گوی خالق خویش می‌باشند. این صفت حاکی از مخلوقی زنده و دارای ادراک ...
بیشتر
خداوند هستی را با نظمی بی‌نظیر و وحدتی حیرت‌آور خلق کرده است. بخش کوچکی از این نظام، طبیعت و انسان است. طبیعت با تمام موجودات خویش در ارتباط با بخشی دیگر از هستی یعنی انسان می‌باشد. به گواهی آموزههای ادیان ابراهیمی (توحیدی) کل هستی و به تبع آن طبیعت تسبیح‌گوی خالق خویش می‌باشند. این صفت حاکی از مخلوقی زنده و دارای ادراک است که نوعی حقوق و تکالیف را متوجه آن می‌گرداند. خداوند طبیعت و همه مواهب آن را در اختیار انسان قرار داده تا او بتواند با بهره‌مندی از آن به کمال نهایی که همانا قرب الهی است نائل گردد. این رابطة تعاملی، رابطة بین دو موجود زنده با یکدیگر است نه رابطه‌ای که بخشی از هستی (انسان) به بهره کشی از بخشی دیگر (طبیعت) بپردازد. حلقة اتصال بین انسان و طبیعت پرداختن به مسئلة بنیادین هدف غایی خلقت انسان است. در این مقاله ضمن تحلیل آموزههای موجود در ادیان توحیدی در حوزة مرتبط با موضوع این پژوهش، به این سؤال که نقش انسان در ایجاد فساد و شر اعم از طبیعی یا مابعد الطبیعی تا چه میزان است پاسخ داده شده است.
روش تحقیق در این پژوهش نگرش تحلیلی و فلسفی به پدیده‌های عالم با استفاده از پردازش آموزههای ادیان توحیدی می‌باشد.
از جمله نتایج این پژوهش می‌توان پرداختن به مسئله بحران زیست محیطی با نگاهی نو و دین محور و ارائه راه حل‌های مبنایی دینی در این خصوص و نیز وجود شر در هستی در صورت تقابل انسان با محیط زیست را نام برد.
حسن باقریان؛ علیرضا دل افکار؛ سید علی علم الهدی
چکیده
ناکارآمدی هندسه اقلیدسی در مدل سازی طبیعت، ماندلبروت را برآن داشت که هندسه هستی را هندسه ای با ساختارهای خودمتشابه معرفی نماید. او این ساختارها را که در درجات مختلف هستی خودنمایی می کنند، فرکتال نامید. فرکتالیتی یا هم برخگی در مطالعه فازی نمایی پدیده های هستی به عنوان یکی از اصول سه گانه معرفی گردید. الگوی فرکتال، در بازطراحی جهانبینی، ...
بیشتر
ناکارآمدی هندسه اقلیدسی در مدل سازی طبیعت، ماندلبروت را برآن داشت که هندسه هستی را هندسه ای با ساختارهای خودمتشابه معرفی نماید. او این ساختارها را که در درجات مختلف هستی خودنمایی می کنند، فرکتال نامید. فرکتالیتی یا هم برخگی در مطالعه فازی نمایی پدیده های هستی به عنوان یکی از اصول سه گانه معرفی گردید. الگوی فرکتال، در بازطراحی جهانبینی، فهم و تفسیر ما از هستی می تواند نقش آفرین و الهام بخش دانسته شده است. این نوشتار به دنبال بهره گیری از این الگو در مدل سازی فهم معنا و زبان قرآن است. از این رو ابتدا مبانی هندسه فرکتال و جریان یابی آن در نظام فکری فازی با ابزار کتابخانه ای تشریح گردید. همچنین با روشی توصیفی (تحلیل محتوا) رهاوردی را که اصل فرکتالیتی در فازی شناسی می تواند در فهم زبان ارائه نماید؛ بیان گردید. به عنوان مطالعه موردی آیات 32 سوره مائده و 262 سوره بقره مورد بررسی قرار گرفت. برابر نتایج این پژوهش، مدل استفاده شده در این آیات، تناسب و هماهنگی قابل توجهی را با مدل هندسه فرکتالی از خود نشان داده و مدل سازی فرکتال در فهم این آیات می تواند رهاوردهای متعددی را برای پژوهشگران داشته باشد.
سیدحسن حسینی
دوره 3، شماره 5 ، خرداد 1391، ، صفحه 15-29
چکیده
چکیده در این مقاله، استدلال بر وجود خدا از راه پیچیدگی‌های تقلیلناپذیر که در مقابل تکامل داروینی و برای یافتن موارد نقض آن مطرح شده، بررسی شده است. در ابتدا با اشاره به اینکه استدلال از راه پیچیدگی تقلیلناپذیر در رستۀ برهان‌های غایت‌شناختی قرار می‌گیرد، چنین استدلال شده است که همۀ این برهان‌ها از ساختار واحدی برخوردارند؛ از ...
بیشتر
چکیده در این مقاله، استدلال بر وجود خدا از راه پیچیدگی‌های تقلیلناپذیر که در مقابل تکامل داروینی و برای یافتن موارد نقض آن مطرح شده، بررسی شده است. در ابتدا با اشاره به اینکه استدلال از راه پیچیدگی تقلیلناپذیر در رستۀ برهان‌های غایت‌شناختی قرار می‌گیرد، چنین استدلال شده است که همۀ این برهان‌ها از ساختار واحدی برخوردارند؛ از روش تمثیل استفاده کرده‌اند و همه از نوع برهان‌های استقرایی‌اند. در ادامه، دیدگاه سازگارگرایی تکامل داروینی با باور به وجود خدا- که طرفداران سرسختی دارد- مورد تردید قرار گرفته و بر این نکته تأکید شده است که تبیین از راه تکامل داروین (با اصول انتخاب طبیعی) جایگزین الهیات و خداباوری تلقی می‌شود.
محمدعلی دولت؛ علی افضلی
دوره 6، شماره 12 ، آذر 1394، ، صفحه 15-31
چکیده
چکیده
در این مقاله به دنبال یافتن راهکاری مناسب برای توجیه صحیح یافتههای علمی پیرامون زیست انسان در زمین و موجودات پیش از آدم (ع) در آموزههای قرآن و عترت هستیم. روش تحقیق در این مقاله توصیفی و از گونۀ تحلیل اسنادی و کتابخـانهای است و یافتههای زیست‌شناسی را با استناد به اطلاعات گردآوری‌شده از آیات و روایات ارزیابی کردهایم. ...
بیشتر
چکیده
در این مقاله به دنبال یافتن راهکاری مناسب برای توجیه صحیح یافتههای علمی پیرامون زیست انسان در زمین و موجودات پیش از آدم (ع) در آموزههای قرآن و عترت هستیم. روش تحقیق در این مقاله توصیفی و از گونۀ تحلیل اسنادی و کتابخـانهای است و یافتههای زیست‌شناسی را با استناد به اطلاعات گردآوری‌شده از آیات و روایات ارزیابی کردهایم. یافتههای باستانی حاکی از آن است که، پیش از انسانهای کنونی، دو نوع از موجودات انسانگونه، یعنی نئاندرتال‌ها و کرومانیون‌ها، در زمین می‌زیسته‌اند که ده‌ها هزار سال پیش نسل آنها منقرض شده است. در روایات نیز از سویی به طور کلی از وجود دو گونۀ جنّ و نسناس پیش از انسان صحبت به میان آمده و، از سوی دیگر، حاکی از وجود هفت گروه از موجودات انسانگونه در زمین است. شاید بتوان نئاندرتال‌ها و کرومانیون‌ها را دو گونه از نسناس به شمار آورد. ضمن آنکه، بر اساس مطالعات تاریخی و پژوهش‌های علمی، هبوط آدم (ع) که پدر انسانهای کنونی است به زمین در محدودۀ زمانی کم‌تر از 10 هزار سال پیش رخ داده است و هیچ گونه ارتباط فیزیکی میان آدم (ع) و موجودات پیش از او وجود ندارد؛ بنابراین نظریۀ تکامل دربارۀ آدم (ع) و نسل او صدق نمی‌کند.
علی رحمانی فیروزجاه؛ سعدیه سهرابی
دوره 2، شماره 3 ، خرداد 1390، ، صفحه 17-32
چکیده
مفهوم سبک زندگی، به نسبت رویکردهایی که بدان پرداخته می‌شود، تعاریف متفاوتی دارد. سبک‌های زندگی مجموعه‌ای از طرز تلقی‌ها، الگوها، ارزش‌ها، شیوه‌های رفتار، سلیقه‌ها، نوع مصرف، و وسایل زندگی است که غالباً اقدامی جمعی است و شماری از افراد در یک نوع سبک زندگی، اشتراک‌هایی پیدا می‌کنند و این اشتراک‌ها به‌صورت ...
بیشتر
مفهوم سبک زندگی، به نسبت رویکردهایی که بدان پرداخته می‌شود، تعاریف متفاوتی دارد. سبک‌های زندگی مجموعه‌ای از طرز تلقی‌ها، الگوها، ارزش‌ها، شیوه‌های رفتار، سلیقه‌ها، نوع مصرف، و وسایل زندگی است که غالباً اقدامی جمعی است و شماری از افراد در یک نوع سبک زندگی، اشتراک‌هایی پیدا می‌کنند و این اشتراک‌ها به‌صورت نمادین در جامعه مطرح و موجب هویت‌بخشی به شخص و گروه‌های اجتماعی می‌شود. امروزه سبک زندگی عاملی تأثیرگذار در تمامی جنبه‌های زندگی دانسته می‌شود که در این مقاله با روش تحلیل متن به بررسی تأثیر سبک زندگی بر نظام ارزشی افراد و جامعه با محوریت دین از دیدگاه ابن خلدون در مقدمه‌اش پرداختیم. به نظر ابن خلدون، محیط جغرافیایی و شیوۀ معاش موجب شکل‌گیری دو سنخ بادیه‌نشین و شهر‌نشین با سبک‌های زندگی متفاوت در جامعه می‌شود. در نوع سبک زندگی و نیازهای سنخ بادیه‌نشین شرایطی به‌وجود می‌آید که شهرنشینی گسترش پیدا میکند و سبک زندگی خاص خودش را به‌وجود می‌آورد. این سبک زندگی با بسیاری از عرصه‌های حیات جمعی در ارتباط قرار گرفته است و موجب تغییر در دین‌داری با سه بعد اعتقادی، اخلاقی، و مناسکی می‌شود.
جلال درخشه؛ جبّار شجاعی
دوره 6، شماره 11 ، خرداد 1394، ، صفحه 17-36
چکیده
چکیده
حکم‌رانی خوب الگوی جدیدی برای توسعۀ پایدار انسانی است تا به موجب آن جوامع بتوانند از همۀ توان‌مندی‌های خود در توسعۀ همه‌جانبه استفاده کنند. جامعۀ مدنی مستحکم به هم‌راه دولتی پویا، قوی و توسعه‌خواه می‌تواند زمینه‌های ایجاد حکم‌رانی خوب و در نتیجه توسعۀ همه‌جانبه را با کم‌ترین زیان و آسیب ممکن به پیش ببرد. محققان شش عامل ...
بیشتر
چکیده
حکم‌رانی خوب الگوی جدیدی برای توسعۀ پایدار انسانی است تا به موجب آن جوامع بتوانند از همۀ توان‌مندی‌های خود در توسعۀ همه‌جانبه استفاده کنند. جامعۀ مدنی مستحکم به هم‌راه دولتی پویا، قوی و توسعه‌خواه می‌تواند زمینه‌های ایجاد حکم‌رانی خوب و در نتیجه توسعۀ همه‌جانبه را با کم‌ترین زیان و آسیب ممکن به پیش ببرد. محققان شش عامل را برای تحقق «حکم‌رانی خوب» لازم دانسته‌اند که عبارت‌اند از: قانون‌گرایی، شفافیت، مسئولیت و پاسخگویی، کارایی و اثربخشی، مشارکت‌طلبی، عدالت‌محوری، فسادستیزی و رفق و مدارا. در همین راستا، در پژوهش حاضر می‌کوشیم تا با کاوش در سیرۀ عملی و نظری امام علی (ع) شاخص‌های حکم‌رانی خوب را با روش توصیفی ـ تحلیلی استخراج کنیم و مورد بررسی و سنجش قرار دهیم.
اعظم خطیبی؛ کرم سیاوشی
دوره 4، شماره 7 ، خرداد 1392، ، صفحه 19-38
چکیده
چکیده این پژوهش به توصیف علل انحراف و گروه‌های منحرف از دیدگاه قرآن کریم با رویکرد جامعهشناختی می‌پردازد تا از این طریق، راهکارهای کاربردی را در پیشگیری از رفتارهای منحرف بیابد. روش پژوهش توصیفی و نوع آن کاربردی است. نمونه پنج سورۀ نخست قرآن است و روش گردآوری دادهها، کتابخانه‌ای است. نتایج نشان داد در سورههای بررسیشده، ...
بیشتر
چکیده این پژوهش به توصیف علل انحراف و گروه‌های منحرف از دیدگاه قرآن کریم با رویکرد جامعهشناختی می‌پردازد تا از این طریق، راهکارهای کاربردی را در پیشگیری از رفتارهای منحرف بیابد. روش پژوهش توصیفی و نوع آن کاربردی است. نمونه پنج سورۀ نخست قرآن است و روش گردآوری دادهها، کتابخانه‌ای است. نتایج نشان داد در سورههای بررسیشده، 78/27% آیات به منحرفان اختصاص یافته است و قرآن کریم اعتقادات غیرتوحیدی و گزینش راههای زندگی غیرالهی را عامل انحرافات برمیشمارد. شناخت و کسب آگاهی از علل ریشهای انحرافات و تلاش برای داخلکردن دین در همۀ ابعاد زندگی اجتماعی در سطوح خرد و متوسط و کلان، می‌تواند از کجرفتاریها جلوگیری کند، زیرا پیامدهای رفتار منحرفان از منظر قرآن، شباهت بسیاری به پیامدهای رفتار منحرفان در عصر مدرن دارد که ضرورت رجوع به قرآن را توجیه مینماید.
علی پژهان؛ آنیتا کمالی‌ها؛ مارال عجم زمانی
دوره 8، شماره 1 ، مرداد 1396، ، صفحه 19-48
چکیده
در عصر حاضر ، موضوع سقط جنین بهعنوان یک مسأله اجتماعی بحث‌انگیز در اکثر کشورهای جهان مطرح است. مساله سقط جنین و احکام مربوط به آن در فقه اسلامی از مسایل مهم به‌شمار می‌آید و با روند تکاملی و رو به رشد علوم جدید وارد حوزه علمی و مجامع پزشکی دنیا از جمله جمعیت‌شناسی نیز شده است. از آنجایی که دین نقش بسیار مهمی در تصمیم‌گیری اخلاقی ...
بیشتر
در عصر حاضر ، موضوع سقط جنین بهعنوان یک مسأله اجتماعی بحث‌انگیز در اکثر کشورهای جهان مطرح است. مساله سقط جنین و احکام مربوط به آن در فقه اسلامی از مسایل مهم به‌شمار می‌آید و با روند تکاملی و رو به رشد علوم جدید وارد حوزه علمی و مجامع پزشکی دنیا از جمله جمعیت‌شناسی نیز شده است. از آنجایی که دین نقش بسیار مهمی در تصمیم‌گیری اخلاقی و سیاست‌های یک کشور در رابطه با سقط جنین ایفا میکند، هدف اصلی این مقاله تطبیق قوانین سقط جنین در کشورهای مسلمان است. برای رسیدن به هدف اصلی به بررسی معتبرترین متون اسلامی (یعنی قرآن و سنت) و همچنین دیگر عوامل (یعنی فتوای معاصر، عرفان و اصول اسلامی) با رویکرد تحلیلی و سیستماتیک نسبت‌به مسئله سقط جنین پرداخته شده است. نتایج نشان میدهد که مواضع نسبت به سقط جنین به‌طور چشمگیر متغیراست. بسیاری از علمای دینی مجوز سقط جنین به‌ویژه در مراحل خاصی از حاملگی را صادر می‌کنند. اما از طرف دیگر با رویکردی محافظه‌کارانه 18 کشور از 47 کشور مورد بررسی مجوز سقط جنین را تحت هیچ شرایطی و حتی جهت حفظ سلامت و زندگی فرد باردار صادر نمی‌کنند. بنابراین اسلام به‌شدت سقط جنین را مذموم دانسته و مجازات سنگینی برای مرتکبین آن قائل شده است.
سمیه امیری؛ عباس احمدی سعدی
چکیده
بررسی رابطه میان حکمت و شریعت همواره دغدغه فیلسوفان بوده است و در عصر ما پرداختن به آن از اهمیت بیشتری برخوردار است زیرا جهان امروز سخت محتاج معنویت و پایبندی به شریعت است آن هم شریعتی که برپایه عقل و استدلال بنا شده باشد. از سویی اگر حقیقت غایت شریعت است، راه های رسیدن به معرفتی که انسان را به حقیقت برساند کدام است؟ این نیز دارای ابهامات ...
بیشتر
بررسی رابطه میان حکمت و شریعت همواره دغدغه فیلسوفان بوده است و در عصر ما پرداختن به آن از اهمیت بیشتری برخوردار است زیرا جهان امروز سخت محتاج معنویت و پایبندی به شریعت است آن هم شریعتی که برپایه عقل و استدلال بنا شده باشد. از سویی اگر حقیقت غایت شریعت است، راه های رسیدن به معرفتی که انسان را به حقیقت برساند کدام است؟ این نیز دارای ابهامات فراوان است و پیرامون آن نظرات مختلفی بیان شده است.ما در این مقاله با روش تحلیلی و توصیفی، در پی تبیین این مطلب هستیم که حکمت فراتر از فلسفه است و حکمت، فلسفة متجلّی در جان و روح و فعل و عمل آدمی است و حاصل نوعی مکاشفه و شهود و فراتر از مباحث نظری و بحثی صرف است. در میان اندیشمندان مسلمان، نظرات عین القضات همدانی حکیم و عارف قرن پنجم هجری را برگزیده ایم که به عقیده عده ای، جمع بین حکمت عملی و نظری است. او از میان راههای حس، تجربه و عقل راه دیگری را به عنوان «طور وراء عقل» مطرح می کند و شناخت حقیقی و ریشه ای را تنها از طریق دستیابی به بالاترین شناخت یعنی طور وراء عقل می داند.شریعت ملاک صحت و سقم هر معرفتی است و در تبیین مبانی معرفت شناسی باید از کشف بهره برد و از حکمت به عنوان ابزار معرفتی در فهم آیات الهی و جهت درک مبانی هستی شناسی استفاده کرد.
سیدجواد حسینی
دوره 5، شماره 9 ، خرداد 1393، ، صفحه 21-41
چکیده
چکیده در این مقاله مبانی وفاق اجتماعی در قرآن و قانون اساسی و میزان انطباق آنها بر یکدیگر مطالعه شده است. وفاق اجتماعی در هر جامعه‌ای متأثر از عوامل گوناگونی است، اما بدون شک مبانی اعتقادی و قوانین موضوعۀ هر جامعه نقش مهمی در چگونگی آن ایفا میکند. این مطالعه با تأکید بر آموزههای قرآن کریم و اصول قانون اساسی با روش تحلیل محتوای ...
بیشتر
چکیده در این مقاله مبانی وفاق اجتماعی در قرآن و قانون اساسی و میزان انطباق آنها بر یکدیگر مطالعه شده است. وفاق اجتماعی در هر جامعه‌ای متأثر از عوامل گوناگونی است، اما بدون شک مبانی اعتقادی و قوانین موضوعۀ هر جامعه نقش مهمی در چگونگی آن ایفا میکند. این مطالعه با تأکید بر آموزههای قرآن کریم و اصول قانون اساسی با روش تحلیل محتوای کیفی و با استفاده از روش طبقه‌بندی معنایی و به شکل جعبه‌ای و انباشتی با واحد تحلیل مضمون، و با استفاده از مدارک تحلیل (کل قرآن کریم و کل قانون اساسی) مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج مطالعه نشان میدهد آموزههای قرآن کریم از حیث اعتقادی و از دو بعد اجتماعی و سیاسی مبنای وفاق اجتماعی است که در قانون اساسی نیز تجلی دارد و اساس رفتارهای همگرایانه در جامعه را شکل میدهد و در قانون اساسی نیز وفاق در ابعاد ارزشی، شناختی، نقشی، منزلتی، و میثاقی تجلی دارد.
محمد اصغری
چکیده
در این مقاله سعی کردهایم رابطه علم و دین را از دیدگاه یکی از فیلسوفان سرشناس مکتب کیوتو ژاپنی به نام نیشیتانی کیجی بررسی نماییم. نیشیتانی از شاگردان نیشیدا کیتارو، بنیانگذار مکتب کیوتو، تحت تأثیر اندیشههای انتقادی نیچه نسبت به فرهنگ غربی میکوشد با طرح مساله نیهیلیسم نیچه در فلسفه خویش به حل مساله رابطه علم و دین بپردازد. او ...
بیشتر
در این مقاله سعی کردهایم رابطه علم و دین را از دیدگاه یکی از فیلسوفان سرشناس مکتب کیوتو ژاپنی به نام نیشیتانی کیجی بررسی نماییم. نیشیتانی از شاگردان نیشیدا کیتارو، بنیانگذار مکتب کیوتو، تحت تأثیر اندیشههای انتقادی نیچه نسبت به فرهنگ غربی میکوشد با طرح مساله نیهیلیسم نیچه در فلسفه خویش به حل مساله رابطه علم و دین بپردازد. او بر این باور است که تنها راه برای غلبه بر نیهیلیسم این است که این دو ساحت را به نحو اگزیستانسیال به هم پیوند دهیم تا معضل بیمعنایی بشر امروز درمان شود. نیشیتانی تحت تأثیر اگزیستانسیالیسم هایدگر رویکردی اگزیستانسیالیستی به مساله رابطه علم و دین دارد. طبق نظر این فیلسوف، مساله نیهیلیسم و شونیاتا (sunyata) هم مساله وجودی (اگزیستانسیال) است و هم مساله تاریخی که هر کس در وهله اول با آن مواجه می‌شود. در این نوشته سعی خواهیم کرد ابتدا با طرح نیهیلیسم در اندیشه او و نشان دادن جایگاه این مفهوم، به سراغ مساله رابطه علم و دین برویم تا نشان دهیم که چگونه این رابطه با این مفهوم گره خورده است.
جعفر آقایانی چاوشی
دوره 1، شماره 2 ، آذر 1389، ، صفحه 23-40
چکیده
ابوالوفای بوزجانی، ریاضیدان و منجم برجسته ایرانی در قرن چهارم هجری ضمن رسالة مختصری که نسخة خطی آن تاکنون بر جای مانده است، فاصلة بغداد ـ مکه معظمه را با روشی کاملاً ابتکاری تعیین کرده است. او این روش را به‌طور کلی برای تعیین فاصلة همه شهرها با معلوم بودن طول و عرض جغرافیایی آنها تعمیم داده است.
در این مقاله پس از مروری به عصر ...
بیشتر
ابوالوفای بوزجانی، ریاضیدان و منجم برجسته ایرانی در قرن چهارم هجری ضمن رسالة مختصری که نسخة خطی آن تاکنون بر جای مانده است، فاصلة بغداد ـ مکه معظمه را با روشی کاملاً ابتکاری تعیین کرده است. او این روش را به‌طور کلی برای تعیین فاصلة همه شهرها با معلوم بودن طول و عرض جغرافیایی آنها تعمیم داده است.
در این مقاله پس از مروری به عصر بوزجانی ـ یعنی عصر زرین تمدن اسلامی که ریاضیات کاربردی را متداول کرد ـ روش وی را با استفاده از علائم جدید ریاضی مورد تحلیل قرار داده، آنگاه نتیجه حاصل از آن را با نتیجه یکی از روش‌های جدید در این زمینه مورد مقایسه قرار می‌دهیم تا دقّت این ریاضیدان بزرگ را در محاسباتش بهتر نمایان کنیم.
شهناز رضوی؛ محمدهادی امین ناجی؛ زهره کامکار
دوره 2، شماره 4 ، آذر 1390، ، صفحه 23-38
چکیده
چکیده
در مقالة حاضر به جایگاه جنین در داخل رحم و نقش آن در رشد و تکامل جنین، اهمیت رشد جنین در ظلمات ثلاث رحم، ضرورت تاریکی و ظلمت در رشد جنین، مراحل تکوینی آن جهت جلوگیری از فساد نطفه و پرورش آن، و همچنین طول مدت بارداری از دیدگاه قرآن، حدیث، و علم جنین‌شناسی پرداخته شده است.
با شناخت ویژگی‌های مکانی و زمانی لازم جهت رشد و تکامل ...
بیشتر
چکیده
در مقالة حاضر به جایگاه جنین در داخل رحم و نقش آن در رشد و تکامل جنین، اهمیت رشد جنین در ظلمات ثلاث رحم، ضرورت تاریکی و ظلمت در رشد جنین، مراحل تکوینی آن جهت جلوگیری از فساد نطفه و پرورش آن، و همچنین طول مدت بارداری از دیدگاه قرآن، حدیث، و علم جنین‌شناسی پرداخته شده است.
با شناخت ویژگی‌های مکانی و زمانی لازم جهت رشد و تکامل جنین انسان که جلوه ای از شگفتی های قرآن است ایمان و اعتقاد به صاحب جهان خلقت «خداوند باری تعالی»، پیامبر خاتم و معجزة جاودانه‌اش قرآن کریم، در جسم و جان خواننده بیشتر خواهد شد.
صالح حسن‌زاده؛ محمود رسولی؛ محسن جاهد؛ وهب جعفریان
دوره 8، شماره 2 ، بهمن 1396، ، صفحه 23-43
چکیده
اندیشهی پیچیدگی تقلیلناپذیر حیات را مایکل بیهی برای نقد نظریهی تکامل داروین با تکیه بر یافتههای بیوشیمی بکار برده است. وی آن را سازگانِ یکپارچهای تعریف میکند که اجزای آن لزوماً در عین متعامل و هدفمندبودن، کارکرد ویژه ای دارند. بیهی با تشریح دستهای از واکنشهای بیوشیمیایی که در طبیعت رخ میدهد، انتخاب طبیعی ...
بیشتر
اندیشهی پیچیدگی تقلیلناپذیر حیات را مایکل بیهی برای نقد نظریهی تکامل داروین با تکیه بر یافتههای بیوشیمی بکار برده است. وی آن را سازگانِ یکپارچهای تعریف میکند که اجزای آن لزوماً در عین متعامل و هدفمندبودن، کارکرد ویژه ای دارند. بیهی با تشریح دستهای از واکنشهای بیوشیمیایی که در طبیعت رخ میدهد، انتخاب طبیعی را نقضپذیر معرفی میکند. وی با استناد بر روششناسی علمی و همچنین پیشفرضهای موجود در فلسفهی علم خود، استدلال پیچیدگی تقلیلناپذیر حیات را معرفی کرده است و به پاسخگویی علمی به نقدهای تجربی و روششناختی تکاملگرایان می‌پردازد. بیهی حیات را به دو بخش تقلیلپذیر و تقلیلناپذیر تقسیم میکند. وی بنابر نظریهی خود مبنی بر تقلیلناپذیربودن حیات در سطح مولکولی و بنیادی، نظریهی تکامل را که فرایند تدریجی دارد در بخش مولکولی حیات ابطال شده معرفی میکند. روی همرفته، با توجه به گزارشها و پژوهش‌های علمی گوناگون انجامگرفته توسط بیهی و پیروان نظریهی وی، استدلال پیچیدگی تقلیلناپذیر در حال حاضر مصداقِ استدلال از طریق بهترین تبیین است که می‌تواند راهکار علمی مناسبی برای تبیین منشأ حیات ارائه داده، و هدایت و طراحیشدگی آن را نشان دهد.
زهرا پارساپور
دوره 3، شماره 6 ، آذر 1391، ، صفحه 25-43
چکیده
چکیده زیستکرۀ زمین فارغ از مرزبندیهای سیاسی، دینی و زبانی نیازمند مراقبت ویژه‌ای است. این مراقبت در سایۀ رعایت اصول اخلاقیِ مشترکِ جهانی تحقق میپذیرد که می‌توان تحت عنوان اخلاق زمین (Earth Ethics) از آن یادکرد. شاید، اصرار بر ارائۀ تعریف مشترک جهانی پیرامون رابطۀ انسان با خدا، خودش و دیگران ضرورتی نداشته باشد، اما سلامت و ...
بیشتر
چکیده زیستکرۀ زمین فارغ از مرزبندیهای سیاسی، دینی و زبانی نیازمند مراقبت ویژه‌ای است. این مراقبت در سایۀ رعایت اصول اخلاقیِ مشترکِ جهانی تحقق میپذیرد که می‌توان تحت عنوان اخلاق زمین (Earth Ethics) از آن یادکرد. شاید، اصرار بر ارائۀ تعریف مشترک جهانی پیرامون رابطۀ انسان با خدا، خودش و دیگران ضرورتی نداشته باشد، اما سلامت و حفظ زیستکره نیازمند تعریفی مشترک از رابطۀ انسان با طبیعت است. بحران محیط زیست که در قرن اخیر چهرۀ خود را آشکارتر ساخته است، موجبشدهاست علاوه بر بازنگری نحوۀ تعامل انسان با طبیعت در استفاده از علم و تکنولوژی، یک بازنگری کلی در همۀ ادیان و نحلههای فکری، دینی و اخلاقی در مورد جایگاه انسان در جهان و اخلاق زیستمحیطی صورتگیرد. شاید، بتوان مقالۀ لین وایت را بزرگترین محرک در این بازنگری در جهان مسیحیت دانست؛ بهگونهای که از سال تألیف این مقاله (1967) تا کنون، به اشکال گوناگون در موافقت و مخالفت آن سخن رفته است که تحت عنوان اخلاق زیستمحیطی (Environmental Ethics) که زیرشاخهای از فلسفه است، از آن یادمیشود. در جهان اسلام نیز شاهد شکل‌گیری تألیفات و تحقیقات وسیع در این زمینه هستیم؛ از آن جمله، می‌توان از آثار سید حسین نصر، پرویز منظور، محقق داماد، خالد فضلان و جوادی آملی نام برد. در این مقاله بر آنیم تا ضمن بیان گزارشی از این تحقیقات، به این امر تصریح کنیم که بیآنکه لازم باشد برای حفظ محیط زیست به مکتب خاصی در غرب یا شرق رویآوریم، میتوانیم به جهانیهای مشترک در اخلاق زمین دستپیداکنیم که از مکاتب و ادیان مختلف نشئت می‌گیرد. با شناخت و آموزش این اصول می‌توان همزمان با حفظ محیط زیست، به توافقی جهانی در بخشی از اصول اخلاقی نیز نائل شد.
عبدالرزاق حسامی‌فر
دوره 4، شماره 8 ، آذر 1392، ، صفحه 25-42
چکیده
چکیده علم و دین هر دو گزارههایی در باب طبیعت دارند. دانشمندان علوم طبیعی ادعا می‌کنند که کشف و شناخت قوانین طبیعت بر عهدۀ علم است، در حالی که عالمان دین از حقانیت بلامنازع گزاره‌های دینی دربارۀ طبیعت دفاع می‌کنند. این امر موجب طرح مسئلۀ نزاع علم و دین شده است که هم در میان دانشمندان و هم در میان عالمان دین بازتاب یافته است ...
بیشتر
چکیده علم و دین هر دو گزارههایی در باب طبیعت دارند. دانشمندان علوم طبیعی ادعا می‌کنند که کشف و شناخت قوانین طبیعت بر عهدۀ علم است، در حالی که عالمان دین از حقانیت بلامنازع گزاره‌های دینی دربارۀ طبیعت دفاع می‌کنند. این امر موجب طرح مسئلۀ نزاع علم و دین شده است که هم در میان دانشمندان و هم در میان عالمان دین بازتاب یافته است و هر کس که دغدغهای در این باب داشته است، کوشیده است پاسخی درخور برای آن عرضه کند. استاد شهید مرتضی مطهری به عنوان یک روشنفکر مسلمان در راستای ارائۀ تفسیری از اسلام که هماهنگ با پیشرفت‌های بشری باشد، کوشیده است نبودِ تضاد را میان این دو نشان دهد. ایشان گاهی از نیاز انسان به این دو و عدم تعارض میان آنها از این حیث، سخن میگوید و گاهی میکوشد با بحث تفصیلی عدم تعارض را نشان دهد، چنانکه دربارة نظریۀ تبدّل انواع این کار را میکند و گاهی نسبیت قوانین علمی و جاودانگی آموزههای دینی را مبنایی برای دفاع از دین و تأویل علم قرار میدهد. در این مقاله ابتدا تقریری از خاستگاه مسئله و به دنبال آن دیدگاه استاد در این زمینه تحلیل و بررسی خواهد شد.
مجید توسلی رکن‌آبادی؛ زهره سعیدی
دوره 5، شماره 10 ، آذر 1393، ، صفحه 25-47
چکیده
چکیده
مورمونیسم فرقه‌ای مسیحی است که در قرن نوزدهم در امریکا پا به عرصة ظهور گذاشت. رشد چشمگیر آن در امریکا و اروپا و انتظار جهانی شدن آن از منظر برخی جامعه‌شناسان شناخت آن را ضروری میسازد. لذا این مقاله به معرفی و توصیف ویژگی‌های آن فرقه همت می‌گمارد و به شیوه‌ای تاریخی به بیان زمینة ظهور، تولد و مرگ بنیانگذار، پیام مؤسس، فراز ...
بیشتر
چکیده
مورمونیسم فرقه‌ای مسیحی است که در قرن نوزدهم در امریکا پا به عرصة ظهور گذاشت. رشد چشمگیر آن در امریکا و اروپا و انتظار جهانی شدن آن از منظر برخی جامعه‌شناسان شناخت آن را ضروری میسازد. لذا این مقاله به معرفی و توصیف ویژگی‌های آن فرقه همت می‌گمارد و به شیوه‌ای تاریخی به بیان زمینة ظهور، تولد و مرگ بنیانگذار، پیام مؤسس، فراز و نشیب، علل گسترش، کتب مقدس و آموزههای آن می‌پردازد.
مقالة حاضر وجوه تشابه و تمایز مورمونیسم با جریان اصلی مسیحیت را بررسی خواهد کرد و سازگاری آن را با فرهنگ امریکایی تا حد کنار گذاشته شدن برخی آموزه‌ها به تصویر می‌کشد. همچنین، نشان میدهد این فرقه چگونه با برجسته‌کردن امریکایی‌های اسرائیلی‌تبار به دنبال ایجاد اورشلیم جدید در سرزمین مقدس امریکا، با هدف آماده‌سازی جهان برای بازگشت مسیح بوده است.
هدا آیت
دوره 7، شماره 13 ، خرداد 1395، ، صفحه 25-47
چکیده
در قرآن مجید چندین‌بار از واژه شتر استفاده شده که آیه 17 سوره غاشیه مهمترین آنها است. در این آیه اهمیت شتر هم‌ردیف مظاهر عظیم خلقت نظیر آسمان و زمین ذکر شده و منکران به اندیشیدن در چگونگی خلقت شتر دعوت شده‌اند. شتر از دیرباز موجودی پراستفاده و کارآیی آن یک تنه هم‌ارز همه حیوانات اهلی بوده، همچنین عامل اصلی بقای بشر و گسترش تمدن در مناطق ...
بیشتر
در قرآن مجید چندین‌بار از واژه شتر استفاده شده که آیه 17 سوره غاشیه مهمترین آنها است. در این آیه اهمیت شتر هم‌ردیف مظاهر عظیم خلقت نظیر آسمان و زمین ذکر شده و منکران به اندیشیدن در چگونگی خلقت شتر دعوت شده‌اند. شتر از دیرباز موجودی پراستفاده و کارآیی آن یک تنه هم‌ارز همه حیوانات اهلی بوده، همچنین عامل اصلی بقای بشر و گسترش تمدن در مناطق خشک و بیابانی شناخته شده است. در سایه پیشرفت‌های دهه‌های اخیر خصوصیات ویژه‌ای در این حیوان چه به‌لحاظ فیزیولوژی و زیستی و چه خواص ویژه در شیر و آنتی‌بادی‌های آن شناسایی شده که در بین موجودات، منحصربه‌فرد و قابل تامل است. یافته‌ها نشان داده است که در شیر شتر خواص درمانی بسیاری برای بیماری‌های مختلف ازجمله دیابت، سرطان و بعضی بیماری‌های میکروبی و عفونی مهلک وجود دارد. از طرفی در سیستم ایمنی شتر نوعی آنتی‌بادی منحصربه‌فرد به‌نام نانوبادی تولید می‌شود که خواص ویژه‌اش آن را بهعنوان یک مولکول بسیار مناسب برای استفاده‌های مختلف بخصوص مصارف درمانی مطرح کرده است. در این مقاله کوشش شده است تا با بررسی اجمالی یافتههای علمی، جلوه‌های دیگری از شگفتی‌های خاص این موجود مشخص شود که می‌تواند تاحدودی علت اهمیت او را از دید قرآن نشان دهد.
علی سنایی
دوره 7، شماره 14 ، آذر 1395، ، صفحه 25-42
چکیده
الهیاتاعصاب بهعنوان برنامهای تحقیقاتی، امکان جدیدی برای پیوند علم و دین مطرح میسازد، بهگونهای که با حفظ اصالت و استقلال نسبی علم و دین، هیچیک به دیگری تقلیل نیابد. نیوبرگ که از شاخصترین چهرههای این حوزه است، درصدد تعیین تأثیرات مثبت باورها و مناسک دینی بر سلامت جسم و روان است. او تجربه عرفانی را منشاء تمان ...
بیشتر
الهیاتاعصاب بهعنوان برنامهای تحقیقاتی، امکان جدیدی برای پیوند علم و دین مطرح میسازد، بهگونهای که با حفظ اصالت و استقلال نسبی علم و دین، هیچیک به دیگری تقلیل نیابد. نیوبرگ که از شاخصترین چهرههای این حوزه است، درصدد تعیین تأثیرات مثبت باورها و مناسک دینی بر سلامت جسم و روان است. او تجربه عرفانی را منشاء تمان ادیان میداند و با تلفیق پدیدارشناسی تجربه عرفانی و عصبشناسی، میخواهد رابطه هر مؤلفه از تجربه عرفانی را با مکانیسمهای مغز تعیین کند. نیوبرگ ادعا میکند که الهیاتاعصاب می‌تواند از طریق عصبشناسی نشان دهد که چگونه مفاهیم الهیاتی و متافیزیکی شکل گرفتهاند. با تحلیل فلسفی دیدگاه نیوبرگ متوجه میشویم که او برخلاف ادعای خود، دین را به علم تقلیل میدهد و این امر موجب نقض غرض در الهیاتاعصاب می‌شود. از سوی دیگر مشخص می‌شود که وی با مفروض گرفتن تقابل سوژه- ابژه در گفتمان متافیزیکی قرار دارد.
مینا شمخی
دوره 9، شماره 2 ، بهمن 1397، ، صفحه 25-47
چکیده
قرآن کریم و روایات معصومین(ع) به ویژه نهج البلاغة امیر مومنان(ع)، در مناسبت های گوناگونی به طرح و واکاوی جهان طبیعت و نمودهای مختلف آفرینش مخلوقات پرداخته اند و البته از این کند و کاوها هدفی جز تبیین هدف مندی و غایت مداری جهان هستی نداشته اند. علامه محقق، محمدتقی جعفری در اثر وزین ترجمه و شرح نهج البلاغه، عالمانه به این امر پرداخته ...
بیشتر
قرآن کریم و روایات معصومین(ع) به ویژه نهج البلاغة امیر مومنان(ع)، در مناسبت های گوناگونی به طرح و واکاوی جهان طبیعت و نمودهای مختلف آفرینش مخلوقات پرداخته اند و البته از این کند و کاوها هدفی جز تبیین هدف مندی و غایت مداری جهان هستی نداشته اند. علامه محقق، محمدتقی جعفری در اثر وزین ترجمه و شرح نهج البلاغه، عالمانه به این امر پرداخته و با ذکر نمونه های فراوانی، ضمن اثبات هماهنگی آموزه های علوی(ع) در تبیین شگفتی های نظام آفرینش با یافته های علوم تجربی، قانون مندی جهان خلقت را از دیدگاه حضرت(ع) و تعالیم اسلامی و اثرات این قانون مندی را در حیات معقول و رو به کمال آدمی تشریح نموده است. این پژوهش به روش توصیفی- تحلیلی و بهره گیری از ابزار کتابخانه ای و استناد به منابع معتبر، بخش هایی از معارف بلند نهج البلاغه امیرمومنان(ع) را که حکایت از شگفتی های جهان طبیعت و آفرینش الهی دارد، در کنار واکاوی های عالمانه شارح معاصر آن گزارش می کند تا نمونه ای باشد از هم خوانی و هم یاری علم و دین.
فریبا پسندی؛ محمدرضا شمشیری؛ مهدی دهباشی
چکیده
زبان شناسی دین و بررسی ساختار آن یکی از مهم ترین موضوعاتی است که از دیرباز در عرصه دین پژوهی درخور توجه بوده و سابقه ای دیرینه دارد. این مبحث در فلسفه دین آمیخته با موضوع تمثیل همواره به تحلیل و بررسی معانی اوصاف الهی و تبیین گزاره های دینی در تمامی ادیان آسمانی اختصاص داشته و امروزه با مطرح شدن شبهاتی درخصوص تعارض علم و دین، زبان دینی ...
بیشتر
زبان شناسی دین و بررسی ساختار آن یکی از مهم ترین موضوعاتی است که از دیرباز در عرصه دین پژوهی درخور توجه بوده و سابقه ای دیرینه دارد. این مبحث در فلسفه دین آمیخته با موضوع تمثیل همواره به تحلیل و بررسی معانی اوصاف الهی و تبیین گزاره های دینی در تمامی ادیان آسمانی اختصاص داشته و امروزه با مطرح شدن شبهاتی درخصوص تعارض علم و دین، زبان دینی به عنوان موضوعی مستقل اهمیت به سزایی یافته است. در دهه های اخیر از میان رهیافت ها و رویکردهای فراوانی که در موضوع زبان دین مطرح شده، علامه محمد حسین طباطبایی با تأکید بر معرفت بخش بودن و قابل فهم بودن انواع گزاره های دینی صاحب دیدگاهی شاخص است. این جستار با رویکرد توصیفی، تحلیلی بررسی آرای این اندیشمند اسلامی معاصر را در مورد ساختار زبان دین و تمثیلی بودن این زبان به دلیل وجود بطون و لایه های درونی آن مدنظر قرار داده است.
مهدی نبوی نیا؛ سعید علیزاده؛ حسین متولی
چکیده
مسئله جبر و اختیار در چارچوب فیزیک مدرن بیش از همه بر اساس مبانی مکانیک کوانتومی مورد بحث قرار می گیرد. در این میان ویلیام پوالرد و رابرت جان راسل، که هر دو فیزیکدانانی برجسته و در عین حال کشیش های مسیحی هستند، با تکیه بر استدلال های الهیاتی به رد جبرگرائی بر اساس یافته های مکانیک کوانتومی پرداخته اند که در آن با قبول عدم تعیّن به عنوان ...
بیشتر
مسئله جبر و اختیار در چارچوب فیزیک مدرن بیش از همه بر اساس مبانی مکانیک کوانتومی مورد بحث قرار می گیرد. در این میان ویلیام پوالرد و رابرت جان راسل، که هر دو فیزیکدانانی برجسته و در عین حال کشیش های مسیحی هستند، با تکیه بر استدلال های الهیاتی به رد جبرگرائی بر اساس یافته های مکانیک کوانتومی پرداخته اند که در آن با قبول عدم تعیّن به عنوان ویژگی ذاتی فرآیندهای اتمی و دفاع از نقش و قیومیت الهی در خلق این عدم تعیّن و کنترل آن، ادعای جبرگرایان در خصوص تناقض میان قبول اختیار برای انسان و ایمان به خدای عالم و قادر را رد نموده اند. در نوشتار حاضر پس از بررسی دیدگاه های ایشان نشان می دهیم که رویکرد حاضر گام مؤثری در ارائه یک دیدگاه سازگارگرایانه رضایت بخش و جامع، بخصوص در چارچوب استدلال های الهیاتی، است. البته برای رفع کاستی های این دیدگاه، مشکل تبیین کنندگی و تحویل گراییِ مفروض در این رویکرد باید مورد نقد و بررسی قرار گیرد.
حمیدرضا آیت اللهی
چکیده
در باره نظریه علم دینی نظریات متعددی ارائه شده است که هر یک سعی کرده اند نقشه راهی برای آن ارائه دهند. اما آیا این نظریه ها موفق بوده اند؟ آیا توانسته اند تاثیرگذاری اجتماعی در میان فرهیختگان و دانشجویان داشته باشند؟ در این مقاله در نظر است با بررسی عوامل عدم توفیق بسیاری از آنها، الزامات یک نظریه علم دینی موثر و موفق را مطرح کنیم. این ...
بیشتر
در باره نظریه علم دینی نظریات متعددی ارائه شده است که هر یک سعی کرده اند نقشه راهی برای آن ارائه دهند. اما آیا این نظریه ها موفق بوده اند؟ آیا توانسته اند تاثیرگذاری اجتماعی در میان فرهیختگان و دانشجویان داشته باشند؟ در این مقاله در نظر است با بررسی عوامل عدم توفیق بسیاری از آنها، الزامات یک نظریه علم دینی موثر و موفق را مطرح کنیم. این الزامات در این عناوین یازده گانه تحلیل می شود: ارائه نمونه های محقَّق از یک نظریه علم دینی، ارائه راهکار عملیاتی برای محقق شدن آن، فراهم آوردن مقبولیت لازم، داشتن پاسخ مناسب برای تعارض های مفروض بین علم و دین در آن علم، معین ساختن سطح دینی آن علم دینی، تمایز یافتن علم دینی در ادیان و مذاهب مختلف، داشتن انسجام درونی و کفایت تجربی، عدم ابطال یک علم دینی با نسخ برخی مطالب علمی، همخوانی با مجموعه باورهای منسجم دین، مزیت یافتن علم با دینی بودن، تحول پذیر بودن.با توجه به الزامات فوق نظریه مختار نویسنده درباره علم دینی که بتواند موفق و موثر باشد ارائه خواهد شد و ارزیابی خواهد شد که چگونه الزامات مذکور در آن لحاظ شده است.
سینا آقائی
چکیده
دیدگاه قرآن در مورد آفرینش انسان همواره مورد بحث بوده است. یکی از شبهاتی که مطرح می‌شود، مربوط به آیات ابتدایی سوره مبارکه طارق است. منتقدان قرآن بر این باور هستند که کتاب خدا در این آیات مرتکب اشتباهاتی جهت نشان دادن منشأ سلول‌های جنسی شده است. اشتباهات منتقدان قرآن، درک نادرست آنها از علم لغت، برداشت غلط از قرآن و گره زدن نظرات مفسران ...
بیشتر
دیدگاه قرآن در مورد آفرینش انسان همواره مورد بحث بوده است. یکی از شبهاتی که مطرح می‌شود، مربوط به آیات ابتدایی سوره مبارکه طارق است. منتقدان قرآن بر این باور هستند که کتاب خدا در این آیات مرتکب اشتباهاتی جهت نشان دادن منشأ سلول‌های جنسی شده است. اشتباهات منتقدان قرآن، درک نادرست آنها از علم لغت، برداشت غلط از قرآن و گره زدن نظرات مفسران به نظر قرآن و از طرفی دیگر نظرات گوناگون و مختلف مفسران که در اغلب اوقات فاصله زیادی با علوم روز مانند علم آناتومی دارد، موجب این کج‌اندیشی شده است. هدف از این پژوهش، بررسی نظرات مفسران، نقد آنها و برداشتی درست از این آیات می‌باشد. در این پژوهش با گرایش انتقادی و براساس منابع کتابخانه‌ای، پس از بحث روی آیات 5 الی 8 سوره مبارکه طارق و مشاهده نظرات مفسران و لغویان، به تبیین نظر شخصی نویسنده منطبق با علم لغت و آناتومی خواهیم پرداخت و در پایان نشان خواهیم داد که نه‌تنها اشتباهی از جانب قرآن در این آیات رخ نداده بلکه اعجازی حیرت‌انگیز نیز مطرح‌شده است، زیرا برخلاف تصور برخی مفسران، با بررسی کتب لغت نزدیک به زمان نزول قرآن و مشاهده احادیث و روایتی که در توضیح این آیات آمده است، روشن می‌شود که صلب و ترائب مربوط به مرد بوده و به استخوان‌های خاجی و عانه انسان اشاره دارند.
فرهاد زیویار؛ محمدرضا سنگ سفیدی
دوره 9، شماره 1 ، شهریور 1397، ، صفحه 29-50
چکیده
یک مسلمان (به‌طور خاص شیعه) برای زیست عملی خود مبتنی بر دین (فارغ از مباحث معرفتی و اعتقادی)، باید بر اساس «رساله عملیه» رفتار کند. این رسایل تعیین‌کننده وجوه 5 گانه افعال یک فرد مسلمان (واجب، مستحب، مباح، مکروه و حرام) است. امروزه ساحت زیست انسان فراتر از حوزه فردی بوده و عرصه زندگی اجتماعی و سیاسی بخش جداناپذیری از زندگی مسلمانان ...
بیشتر
یک مسلمان (به‌طور خاص شیعه) برای زیست عملی خود مبتنی بر دین (فارغ از مباحث معرفتی و اعتقادی)، باید بر اساس «رساله عملیه» رفتار کند. این رسایل تعیین‌کننده وجوه 5 گانه افعال یک فرد مسلمان (واجب، مستحب، مباح، مکروه و حرام) است. امروزه ساحت زیست انسان فراتر از حوزه فردی بوده و عرصه زندگی اجتماعی و سیاسی بخش جداناپذیری از زندگی مسلمانان شده است؛ در این عرصه نیز یک مسلمان باید بر اساس دین عمل کند. از طرفی رساله‌های عملیه موجود عمدتاً به حوزه زندگی فردی پرداخته‌اند تا عرصه زندگی سیاسی و اجتماعی. سؤالی که اینجا مطرح می‌شود آن است که آیا در عرصه زندگی اجتماعی و به‌طور خاص عرصه زندگی سیاسی نیز می‌توان از رساله‌هایی صحبت کرد که مانند رساله‌های عملیه در حوزه فردی عمل کنند؛ یعنی تعیین‌کننده وجوه 5 گانه رفتار مسلمانان در عرصه سیاسی باشند. تبیین ماهیت این رسایل مبتنی بر ویژگی‌هایشان و ضرورت وجود آنها، محورهای اصلی مقاله حاضر است.
