Document Type : .

Author

Assistant Professor, Asian Cultural Documentation Center, Institute for Humanities and Cultural Studies, Tehran, Iran

10.30465/srs.2024.48961.2149

Abstract

The responsible approach towards the environment and its moral dignity originates from religion and human worldview. Due to the increase in the environmental destruction in the present era, environment has become one of the most important concerns of human kind today. Based on this, the attention to the environmental ethics and responsibility has been increased. Using the meta-analysis method, this article shows that despite the large amount of research done in this field in Iran, these studies suffer from serious deficiencies. All the reviewed articles between 2018 and 2024 suffer from a kind of research method crisis, so that all of them are descriptive-analytic and compiled with a quantitative approach. As the review of published research shows, there is a kind of methodological, research and philosophical poverty in Iran in the field of environmental ethics and responsibility. This paper suggests that more academic attention is necessary in order to explain the importance of the environment for religions, a philosophical foundation should be established in the domain of value of environmental responsibility, religion and ethics, and appropriate education and legislation should be considered.

Keywords

ابراهیمی، مازیار و رمضانی پور، مهرداد (1397). «سنجش میزان مسئولیت‌پذیری زیست‌محیطی گردشگران (مطالعه موردی : شهرستان رامسر)». مجله جغرافیا و روابط انسانی، پیاپی 2.
احمدی، اصغر و همکاران (1397). «پیشگیری اولیه از جرائم زیست‌محیطی در آموزه‌های قرآنی». مجله پژوهش‌های فقهی، سال چهاردهم شماره 1.
احمدی، مهدی و حسینی قلعه بهمن، سیداکبر (1401). «شأن اخلاقی محیط‌زیست از نگاه اسلام و مسیحیت». نشریه معرفت ادیان، سال سیزدهم شماره 2 (پیاپی 51).
باقری، معصومه و همکاران (1401). «فراتحلیل مطالعات دین‌داری و مسئولیت‌پذیری زیست‌محیطی در جمهوری اسلامی ایران». دوفصلنامه اسلام و علوم اجتماعی، پیاپی 28.
بلیک، ژانت الیزابت بلیک، و صادقی، کمیل (1398). «اصل احتیاط زیست‌محیطی در پرتو قانون ایمنی زیستی». فصلنامه اخلاق زیستی، پیاپی 32.
بندری، ابومحمد و همکاران (1398). «تحلیل رابطه میان ابعاد اخلاق زیست محیطی دانشجویان کشاورزی». فصلنامه اخلاق در علوم و فناوری، سال چهاردهم شماره 3 (پیاپی 49).
تمسکی، احسان و کلاهی، مهدی (1401). «مدل مفهومی ریشه‌های اخلاقی بحران محیط زیست». آب و توسعه پایدار، دوره 9، شماره 4.
حافظی، حسین و همکاران (1401). «مطالعه اثربخشی روش تدریس مبتنی بر طرح همیار معلم روی اخلاق زیست‌محیطی دانش آموزان متوسطه دوم». نشریه علوم تربیتی، سال بیست و نهم شماره 2.
حسین پور، آزاده و همکاران (1398). «شناسایی و تحلیل مؤلفه‌های حفاظت از محیط‌زیست توسط مدارس با استفاده از تکنیک دلفی فازی». نشریه مطالعات علوم محیط‌زیست، سال چهارم شماره 3.
خدادادی تیرکلایی، هانیه و همکاران (1401). «طراحی و اعتباریابی الگوی برنامه درسی اخلاق زیست‌محیطی مبتنی بر نظم خودجوش در دوره متوسطه دوم». نشریه رهیافتی نو در مدیریت آموزشی، سال سیزدهم شماره 6 (پیاپی 58).
خدامی پور، احمد و جعفری، محبوبه (1402). «گسترش مسئولیت‌پذیری اجتماعی و زیست‌محیطی شرکت». نشریه مطالعات مدیریت توسعه سبز، سال دوم شماره 1 (پیاپی 3).
خیزاب، ریحانه و عیدی، فاطمه (1398). «رابطه زیست‌محیطی فرهنگ و رفتار با نقش مداخله‌گر جنسیت بر قصد خرید اخلاقی». فصلنامه اخلاق در علوم و فناوری، سال چهاردهم شماره 4 (پیاپی 51).
دشتکی، نجمه و همکاران (1400). «تبیین اخلاق زیست‌محیطی شهروندان در تعالی محیط‌زیست: ارائه مدل مفهومی». فصلنامه پژوهش و برنامه‌ریزی شهری، پیاپی 44.
رحیمی، یداله و همکاران (1400). «طراحی مدل ساماندهی منابع انسانی با رویکرد اخلاق زیست‌محیطی سبز در سازمان‌های دولتی ایران». فصلنامه اخلاق در علوم و فناوری، سال شانزدهم شماره 4 (پیاپی 59).   
رضازاده جودی، محمدکاظم و حیدری، کورش (1398). «رویکرد اخلاق زیست‌محیطی بر اساس آیات قرآنی و مبانی حکمت صدرایی در جهت برون‌رفت از بحران محیط‌زیست». فصلنامه مطالعات قرآنی، پیاپی 40.
زارعی، قاسم و همکاران (1397). «تأثیر حساسیت مذهبی شهروندان بر اخلاق زیست‌محیطی». فصلنامه اخلاق زیستی، پیاپی 28.
سلیم­زاده، سهراب و شاملو، سوده (1401). «تعهدات دولت‌ها در قبال آلودگی‌های محیط‌زیست دریایی با تأکید بر اخلاق زیست‌محیطی و کنوانسیون حقوق دریاها». فصلنامه اخلاق در علوم و فناوری، سال هفدهم شماره 2 (پیاپی 61).
سلیمانی، عبدالرحیم (1401). «اخلاق زیست‌محیطی در متون مقدس ادیان ابراهیمی». نشریه دین و دنیای معاصر، سال نهم شماره 1 (پیاپی 16).
شاه ولی، منصور و معزی، سیده فاطمه (1401). «تحلیل مضامین مفهومی آموزش عالی الهی محیط‌زیست برای تربیت حکیمانه اخلاق زیست‌محیطی در دانشگاه‌ها». فصلنامه مطالعات معرفتی در دانشگاه اسلامی، پیاپی 92.
شایان، حمید و همکاران (1400). «بررسی و تحلیل سطح مسئولیت­پذیری کارآفرینان گردشگری روستایی (مطالعه موردی: شهرستان بینالود)». نشریه مطالعات مدیریت گردشگری، پیاپی 54.
شفائی مقدم، الهام (1401). «بررسی نقش میانجی‌گری مسئولیت‌پذیری در رابطه بین ارزش نوع‌دوستی و رفتار شهروندی محیط زیستی». محیط‌زیست و توسعه فرابخشی، شماره 7 (76).  
صالحی، صادق (1399). «سنجش وضع مسئولیت‌پذیری جامعه روستایی نسبت به محیط‌زیست و عوامل مؤثر بر آن (مطالعه موردی: استان مازندران)». نشریه توسعه محلی (روستایی - شهری)، سال دوازدهم شماره 1 (پیاپی 22).
صیدی، محمدرضا و همکاران (1398). «مدل­یابی عوامل مؤثر بر رفتار اخلاقی زیست‌محیطی روستاییان با تأکید بر نظریه ارزش-عقیده-هنجار (موردمطالعه: دهستان‌های علیشروان و میش خاص در بخش سیوان از توابع شهرستان ایلام)». تحقیقات اقتصاد و توسعه کشاورزی ایران، دوره 2، شماره 4.
طاهرپور، کامران و همکاران (1398). «واکاوی عوامل مؤثر بر رفتار اخلاقی در قبال محیط‌زیست». فصلنامه اخلاق زیستی، پیاپی 32.
طاهری، مسعود و همکاران (1399). «بررسی اصول اخلاقی و حقوقی زیست‌محیطی در قراردادهای نفتی». مجله پژوهش‌های اخلاقی، سال یازدهم شماره 2 (پیاپی 42).
علیزاده، ابوالفضل و همکاران (1399). «تحلیل رابطه ترویج اخلاق زیست‌محیطی با ابعاد رفتار شهروندی سبز و عملکرد زیست‌محیطی در شرکت‌های تولیدی». فصلنامه اخلاق در علوم و فناوری، سال پانزدهم شماره 3 (پیاپی 54).
غلامپور، سعید و همکاران (1401). «طراحی منظر راه و اخلاق زیست‌محیطی». فصلنامه اخلاق در علوم و فناوری، سال هفدهم شماره 1 (پیاپی 60).
قاسمی، علی‌اصغر و شاه ولی، منصور (1398). «پارادایم دینی (اسلامی) آموزش صیانت از منابع طبیعی». فصلنامه مجلس و راهبرد، پیاپی 97.
قریشی، سیدعلی (1401). «نگاهی بر مبانی فرهنگی و اخلاقی محیط‌زیست به منظور طراحی تلفیقی محتوای آموزشی و ارائه الگوی مطلوب در نظام آموزش از دور (مطالعه موردی کتاب هدیه آسمانی دوره ابتدایی)». نشریه مدیریت شهری، پیاپی 68.
قلی­زاده شاوون، سیده فاطمه و همکاران (1400). «تمایل به مشارکت در حفاظت از محیط‌زیست و عوامل مؤثر بر آن (موردمطالعه: شهروندان تهرانی متولد دهه 80 و دهه 50)». فصلنامه مطالعات جامعه‌شناختی شهری، پیاپی 40.
کچویان، حسن و کریمی، جلیل (1385). «پوزیتیویسم و جامعه شناسی در ایران». نامه علوم اجتماعی، جدید(پیاپی 28).
کریمی، مرضیه و همکاران (1397). «بررسی رابطه سرمایه‌های اجتماعی، تعهد سازمانی و رفتار فرانقشی در محیط‌زیست». نشریه مدیریت محیط‌زیست و توسعه پایدار، سال دوم شماره 4 (پیاپی 6).
کریمی، مهدی (1400). «تبیین مفهومی اکولوژی صلح». فصلنامه آمایش سیاسی فضا، دوره 4، شماره 4.
کولیوند، حجت اله (1402). «ارزیابی فراتحلیل مقالات آسیب‌شناسی طرح‌های توسعه شهری در ایران». نشریه علمی معماری و شهرسازی ایران، دوره 14، شماره 1.
مجدی یزدی، حانیه و همکاران (1400). «سنجش سواد زیست‌محیطی و رابطه آن با اخلاق زیست‌محیطی». فصلنامه اخلاق در علوم و فناوری، سال شانزدهم شماره 4 (پیاپی 59).
محمدزاده، شیما و سلیمان پور عمران، محبوبه (1399). «بررسی میزان تأثیر آموزش شهروندی بر مسئولیت‌پذیری اجتماعی، مهارت زیست‌محیطی و مهارت اجتماعی». فصلنامه علوم و تکنولوژی محیط‌زیست، سال بیست و دوم شماره 11 (پیاپی 102).
محمودی، سیروس (1397). «تحلیل محتوای کتاب‌های درسی هدیه‌های آسمان دوره ابتدایی از نظر توجه به اخلاق زیست‌محیطی». نشریه مسائل کاربردی تعلیم و تربیت اسلامی، سال سوم شماره 8.
موسوی، سیدحسین و همکاران (1398). «بررسی الگوهای اخلاق زیست‌محیطی از منظر آرا و رویه‌های قضایی در نظام بین‌الملل». مجله پژوهش‌های اخلاقی، سال نهم شماره 4 (پیاپی 36).
مولایی، یوسف (1386). «نسل سوم حقوق بشر و حق به محیط‌زیست سالم». فصلنامه حقوق، دوره 37، شماره 4.
مهدوی، داوود و همکاران (1398). «تحلیل نگرش و رفتار زیست­محیط­گرایانه جوامع عشایری پس از اجرای طرح مدیریت مشارکتی جنگل و مرتع نمونه مطالعه: بخش بازفت استان چهارمحال و بختیاری». نشریه جغرافیا و برنامه‌ریزی محیطی، سال سی‌ام شماره 2 (پیاپی 74).
مؤمنی، ناصر و موحدی، محمدجواد (1401 ). «مبانی جهان شناختی اخلاق زیست‌محیطی در اندیشه صدرالمتالهین». نشریه مطالعات اخلاق کاربردی، سال دوازدهم شماره 47.  
نمامیان، پیمان و طیبی، سبحان (1400). «مطالعه تطبیقی سنجه‌های فقهی و اخلاقی اسلام در حفاظت کیفری از محیط‌زیست جهانی». نشریه فقه جزای تطبیقی، سال یکم شماره 4.
نوری، سیمین درویش و همکاران (1397). «بررسی تأثیر ویژگی‌های فردی و طبقه اجتماعی در رفتار مسئولانه زیست‌محیطی». نشریه مدیریت محیط‌زیست و توسعه پایدار، سال دوم شماره 3 (پیاپی 5).  
نیکخواه، هدایت الله و همکاران (1399). «نقش شهروندان در مواجهه با بحران‌های زیست‌محیطی». نشریه بررسی مسائل اجتماعی ایران، سال یازدهم شماره 1.
یاسمی، مهدی و همکاران (1401). «اخلاق زیست‌محیطی: نقش مصرف انرژی تجدیدپذیر در حفاظت محیط‌زیست با تأکید بر حسابداری خلاق». فصلنامه اخلاق در علوم و فناوری، سال هفدهم شماره 2 (پیاپی 61).
Attfield, R. (2018). Environmental ethics: a very short introduction. Oxford University Press.
Cima, E. (2022). "The right to a healthy environment: Reconceptualizing human rights in the face of climate change". Review of European, Comparative & International Environmental Law, 31(1), 38-49.
Oswald Spring, Ú. Brauch, H. G, Tidball K. G. (2013). Expanding Peace Ecology: Peace, Security, Sustainability, Equity and Gender: Perspectives of IPRA’s Ecology and Peace Commission. Springer Science & Business Media.
Rolston III, H. (2020). A new environmental ethics: the next millennium for life on earth. Routledge.
Kopnina, H. (2018). "Education for sustainable development (ESD): The turn away from environment in environmental education?". Environmental Education Research, 18(5), 699-717.