نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 استاد علوم سیاسی دانشگاه امام صادق(ع)،

2 دانشجوی دکترای اندیشه سیاسی دانشگاه امام صادق(ع) و پژوهشگر دانشگاه جامع امام حسین(ع).

چکیده

تعیین مؤلفه‌های حکمرانی شایسته یکی از دغدغه‌های ذهنی بشر کنونی در حوزه‌های اجتماعی می‌باشد که لازم است با رویکردی اندیشه‌ای به این موضوع پرداخته شود. در این مقاله سعی شده است با جمع‌بندی از نظریه‌های مربوط به این حوزه و  با رجوع به اندیشه اسلامی و سیره حکومتی پیامبر اسلام(ص)، مؤلفه‌های اساسی حکمرانی شایسته در دوره 10ساله حکومت ایشان در مدینةالنبی استخراج گردد تا گامی مؤثر در موضوعات میان‌رشته‌ای جدید برداشته شود. استخراج سیره طبق اصول مطالعات سیره‌پژوهشی و روش تحلیل داده‌ها بر اساس مطابقت با چارچوب نظری یعنی حکمرانی مطلوب  انجام شده است. بر این اساس، ضمن بررسی الگوهای مختلف بازآفرینی دولت، خدمات عمومی جدید و مردم‌سالار در حوزه حکمرانی شایسته، الگوی دولت مردم‌سالار که شامل 6مؤلفه اصلی حکمرانی شایسته است، همخوان‌تر از الگوهای دیگر برای تحلیل سیره ایشان در موضوع مورد نظر تشخیص داده شد. با بهره‌ای که از آثار موجود در این زمینه برده شد، مؤلفه‌های حکمرانی شایسته بدین شرح مورد توجه واقع شد: قانون‌گرایی، فسادستیزی، شفافیت، رفق و مدارا، عدالت‌محوری، مشارکت‌طلبی، اثربخشی و پاسخگویی. 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Components of Good Governance in the Governmental Sire of Prophet of Islam(PBUH)

نویسندگان [English]

  • Jalal Dorakhshah 1
  • Seyed Mahdi Mousavinia 2

1 Professor of political sciene of Imam Sadiq University

2 Phd Student of Political Thought in Imam Sadiq University

چکیده [English]

Determining the components of Good Governance is one of the mental concerns of the present human in the social sphere, which needs to be studied with a thought-based approach. In this paper, we try to extract the essential components of Good Governance during the 10-year government of Prophet Mohammad(PBUH) in Medina by using theories related to this field and referring to the Islamic thought and the Governmental Sire of him. Sire extraction was done according to the principles of Sire Researching and It has been analyzed by matching theoretical framework. So, in addition to looking at different patterns of state regeneration, new public services, and democratic models of ​​Good Governance, the model of a democratic state, which includes six main components of Good Governance, is more conformity compared to other patterns for analyzing Sire in this subject. By using researchs in in this field, the components of Good Governance are: Legalism, Anti-Corruption, transparency, toleration, Justice-Based, Political participation, effectiveness, and responsibility.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Good Governence
  • Governmental Sire
  • Prophet Mohammad
  • Islamic politics
قرآن کریم، ترجمه آیت‌الله مشکینی.
ابن ابی الحدید(1404)، شرح نهج البلاغة لابن أبی الحدید، به تصحیح محمد ابوالفضل‏ ابراهیم، قم: مکتبة آیة الله المرعشی النجفی‏، چاپ اول.
ابن اثیر(1409)، أسد الغابة فى معرفة الصحابة، بیروت: دار الفکر.
ابن سعد(1410)، الطبقات الکبرى، تحقیق محمد عبد القادر عطا، بیروت: دار الکتب العلمیة، ط الأولى.
ابن کثیر (1407ق)، البدایة و النهایة، بیروت: دار الفکر.
ابن هشام (بی‌تا)، السیرة النبویة، تحقیق مصطفی السقا و دیگران، بیروت: دار المعرفة.
احمدی‌ میانجی‌، علی(بی‌تا)، مکاتیب الرسول، اصفهان: موسسه تحقیقات و نشر معارف اهل البیت(ع).
استیگیلتز، جوزف(1382)، جهانی شدن و مسائل آن، ترجمه حسن گلریز، تهران: نشر نی.
بلاذرى، انساب الأشراف، تحقیق محمد باقر المحمودی، بیروت: مؤسسة الأعلمی للمطبوعات، ط الأولى.
جعفرپیشه فرد، مصطفی، «خاستگاه حکومت علوی، الهی یا مردم؟»، فصلنامه حکومت اسلامی(ویژه‌نامه حکومت علوی)، سال پنجم، شماره سوم، پاییز 1379ش، صص47-87.
جعفریان، رسول(1386)، سیره رسول خدا(ص)، قم: انتشارات دلیل ما.
خامنه‌ای، [آیت‌الله]سید علی(1390)، انسان 250ساله، تهران: انتشارات صهبا.
درخشه، جلال و جبار شجاعی(1394)، «شاخص‌‌های حکمرانی خوب در اندیشه و عمل امام علی(ع)»، پژوهشهای علم و دین، بهار و تابستان1394، شماره11، صص17تا36.
راش، مایکل(1377ش)، جامعه و سیاست: مقدمه‌ای بر جامعه شناسی سیاسی، ترجمه منوچهر صبوری، تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها، مرکز تحقیق و توسعه علوم انسانی.
زرگری نژاد، غلامحسین (1378ش)، تاریخ صدر اسلام (عصر نبوت)، تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت)، مرکز تحقیق و توسعه علوم انسانی.
سبحانی، [آیت‌الله] جعفر(1383)، فروغ ابدیت: تجزیه و تحلیل کاملی از زندگانی پیامبر اکرم(ص)، قم: مؤسسه بوستان کتاب(مرکز چاپ و نشر دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم.
شریف‌‌زاده، فتاح و رحمت‌‌الله قلی‌‌پور(1382)، «حکمرانی خوب و نقش دولت»، فرهنگ مدیریت، سال اول، شماره4.
شهیدی، جعفر(1369)، تاریخ تحلیلی اسلام، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
طبرسى، فضل بن حسن (1372ش)، مجمع‌البیان فى تفسیر القرآن‏، به تحقیق محمدجواد بلاغی، تهران: انتشارات ناصرخسرو، چاپ سوم.
طبری، محمدبن جریر(1387)، تاریخ الأمم و الملوک، تحقیق محمد أبو الفضل ابراهیم، بیروت: دار التراث ، ط الثانیة.
عروسى حویزى، عبد على بن جمعه‏(1415ق)، تفسیر نور الثقلین، به تحقیق سید هاشم رسولى محلاتى، قم: انتشارات اسماعیلیان‏، چاپ چهارم.
عیاشى، محمد بن مسعود (1380ق)، کتاب التفسیر، به تحقیق سید هاشم رسولى محلاتى‏، تهران: چاپخانه علمیه‏، چاپ اول.
قرشی، سیدعلی اکبر(1380)، از هجرت تا رحلت، تهران: دارالکتب الاسلامیه.
قلی‌‌پور، رحمت‌‌الله(1387)، حکمرانی خوب و الگوی مناسب دولت، تهران: معاونت پژوهشی دانشگاه آزاد اسلامی.
کلینى، محمد بن یعقوب‏(1407)، الکافی، به تصحیح على اکبر غفاری و محمد آخوندى، تهران: ناشر: دار الکتب الإسلامیة، چاپ چهارم.
مبارک، اصغر و زیبا آذر پیوند(1388)، «نگاهی به شاخص های حکمرانی خوب از منظر اسلام و تأثیر آن بر رشد اقتصادی»، مجله اقتصاد اسلامی، زمستان 1388، شماره 36.
مجلسى، محمد باقر بن محمد تقى‏(1403)، بحار الأنوار، به تصحیح جمعی از محققان، بیروت: دار إحیاء التراث العربی‏، چاپ دوم.‏
محمد، حمیدالله(1374)، نامهها و پیمانهای سیاسی حضرت محمد(ص) و اسناد صدر اسلام، ترجمه دکتر سیدمحمد حسینی، تهران: انتشارات سروش.
مسلم النیسابوری(بی‌تا)، صحیح مسلم، بیروت: دارالفکر.
ملک زاده، محمد(1385ش)، سیره سیاسی معصومان در عصر حاکمیت، تهران: کانون اندیشه جوان.
میری، احمد و جعفری خیرخواهان(1383)، حکمرانی خوب بنیان توسعه، تهران: مرکز پژوهش‌‌های مجلس.
نقیبی مفرد، حسام(1389)، حکمرانی مطلوب در پرتو جهانی شدن حقوق بشر، تهران: نشر دانش.
همایون مصباح، سیدحسین، «شاخصه ها و راه کارهای کارآمدی دولت در جامعه نبوی»، مجله پژوهش‌های اجتماعی اسلامی، شماره72، مهر و آبان1387، صص153-192.
واقدی، محمد بن عمر(1409)، کتاب المغازى، تحقیق مارسدن جونس، بیروت: مؤسسة الأعلمى، ط الثالثة.
یزدانی زنوز، هرمز(1388)، «بررسی نقش شفافیت در تحقق حکمرانی مطلوب»، فصلنامه حقوق عمومی، تابستان1388، شماره5، صص49تا70.
یعقوبی، احمد بن ابی یعقوب(بی‌تا)، تاریخ الیعقوبى، بیروت: دار صادر.
 
“what is Good Governance”.( 2009), article of Economic and Social Commission for Asia and the Pacific in United Nations, available on: http://www.unescap.org/resources/what-good-governance.