2024-03-29T09:42:06Z
https://elmodin.ihcs.ac.ir/?_action=export&rf=summon&issue=320
پژوهشهای علم و دین
38306462
38306462
1393
5
10
عقل و عقلگرایی در مدرسة کلامی کوفه
رضا
برنجکار
امالبنین
خالقیان
چکیده
از آنجا که در مکاتب و مدارس گوناگون، عقل و بهکارگیری آن مورد اختلاف است، در این جستار، به معرفی دیدگاه مدرسة کوفه دربارة عقل و عقلگرایی بزرگان این مکتب پرداختهایم. این تحقیق در دو بخش معرفی عقل و رویکردهای عقلگرایانة مکتب کوفه سامان یافته است. در بخش اول، مواردی همچون جایگاه، حجیت، آثار، موانع، و قلمرو عقل بررسی شده است. در بخش دوم، شاخصهای عقلگرایی که تجلی عقل در میان ائمه و اصحابشان در مدرسة کوفه است، در سه قسمت ائمه، ائمه و اصحاب آنان، اصحاب ائمه تبیین گردیده است. مواردی همچون مناظره، پرسش و بررسی مطالب دینی، اخذ فروع از اصول، بررسی منقولات خلاف عقل و ردیهنویسی از جملة این شاخصهاست.
این جستار به شیوة کتابخانهای و عمدتاً با احصا و استقرای روایات صورت گرفته است. گویای اهمیت عقل و اهتمام خاص به آن در عین خط قرمز داشتن و نیز گستردگی عملکرد عقل و شاخصهای عقلگرایی در تعامل با وحی و در پرتو امامتپذیری اصحاب در مکتب کوفه است.
کلیدواژهها: عقل
وحی
مکتب کوفه
اصحاب ائمه
حجیت
کلام
2014
11
22
1
25
https://elmodin.ihcs.ac.ir/article_1420_bb8660cdd10be858b2c75b87ce69f947.pdf
پژوهشهای علم و دین
38306462
38306462
1393
5
10
مسیحیت اسرائیلی: بررسی ظهور و گسترش مورمونیسم
مجید
توسلی رکنآبادی
زهره
سعیدی
چکیده
مورمونیسم فرقهای مسیحی است که در قرن نوزدهم در امریکا پا به عرصة ظهور گذاشت. رشد چشمگیر آن در امریکا و اروپا و انتظار جهانی شدن آن از منظر برخی جامعهشناسان شناخت آن را ضروری میسازد. لذا این مقاله به معرفی و توصیف ویژگیهای آن فرقه همت میگمارد و به شیوهای تاریخی به بیان زمینة ظهور، تولد و مرگ بنیانگذار، پیام مؤسس، فراز و نشیب، علل گسترش، کتب مقدس و آموزههای آن میپردازد.
مقالة حاضر وجوه تشابه و تمایز مورمونیسم با جریان اصلی مسیحیت را بررسی خواهد کرد و سازگاری آن را با فرهنگ امریکایی تا حد کنار گذاشته شدن برخی آموزهها به تصویر میکشد. همچنین، نشان میدهد این فرقه چگونه با برجستهکردن امریکاییهای اسرائیلیتبار به دنبال ایجاد اورشلیم جدید در سرزمین مقدس امریکا، با هدف آمادهسازی جهان برای بازگشت مسیح بوده است.
کلیدواژهها: فرقه
مورمون
قدیسین آخرالزمان
امریکاییهای اسرائیلیتبار
و احیای مسیحیت
2014
11
22
25
47
https://elmodin.ihcs.ac.ir/article_1421_11572548ad7fbf57b24c859872ab5a4b.pdf
پژوهشهای علم و دین
38306462
38306462
1393
5
10
نزاع علم و دین در قرن نوزدهم
عبدالرزاق
حسامیفر
چکیده
علم و دین که هر دو سابقهای طولانی در حیات بشر دارند، در تاریخ بلند خود، در کنار یکدیگر بر زندگی او تأثیرگذار بودهاند و تقریباً هیچ ناسازگاریای بینشان وجود نداشته. پیشرفت وسیع علوم که از قرن هفدهم آغاز شد، بهتدریج دانشمندان را به اکتشافاتی رساند که متفاوت و گاه متعارض با آموزههای رسمی دین بود. این امر موجب پیدایش نزاع میان علم و دین شد، تاآنجا که عالمان دین و دانشمندان به تخطئة آرای یکدیگر پرداختند. این نزاع در قرن هفدهم وضعیت متفاوتی یافت، چرا که در این قرن هم دین و هم علم معنای جدیدی یافته بود. علم، تا پیش از این قرن، هویتی مستقل از فلسفه، اخلاق و الهیات نداشت و دین نیز که تا پیش از عصر روشنگری بر ایمان استوار بود در این عصر به سمت عقل سوق یافت و صدق و کذب گزارههای آن مطمح نظر قرار گرفت. با شکلگیری هویت مستقل علم و دین، نزاع میان آن دو یکی از مباحث مهم قرن نوزدهم شد؛ موضوعی که در این مقاله بررسی خواهد شد.
کلیدواژهها: علم
دین
عقل
انسانانگاری
مسیحیت
الهیات طبیعی
2014
11
22
49
64
https://elmodin.ihcs.ac.ir/article_1422_1737a413afdb70d8eb64ce6c975670d1.pdf
پژوهشهای علم و دین
38306462
38306462
1393
5
10
برهان صدیقین به تقریر ملاصدرا و علامه طباطبایی
سید محمد
حکاک
چکیده
از جمله برهانهای اقامهشده بر وجود خدا برهان صدیقین است. امتیاز این برهان بر سایر برهانها آن است که در آن از هیچ یک از مخلوقات خدا برای اثبات وجود خدا استفاده نشده است.
تقریر ملاصدرا و تقریر علامه طباطبایی دو تقریر از این برهان است. در این مقاله نشان داده شده است که این دو تقریر، برخلاف تفاوت ظاهری و برخلاف تلقی مشهور، در اصل تفاوتی ندارند و هر دو، بعد از قبول اصالت وجود، چیزی جز تأمل در حقیقت وجود، که وجودش به ضرورت ازلی موجود و بنابراین واجبالوجود است، نیستند. در ضمن، در مقاله نشان داده شده است که تقریر علامه طباطبایی مبتنی بر اصالت وجود است، نه اصالت واقعیت. همچنین، هیچ کدام از دو تقریر، در واقع، برهان نیست (چون در آنها حد وسطی وجود ندارد). برهان صدیقین صرفاً بیانی است از بداهت وجود خدا.
کلیدواژهها: بداهت
برهان صدیقین
حقیقت وجود
علامه طباطبایی
ملاصدرا
واجبالوجود
2014
11
22
65
83
https://elmodin.ihcs.ac.ir/article_1423_77a085d4d99690134be841136f04ce40.pdf
پژوهشهای علم و دین
38306462
38306462
1393
5
10
تبیین ابعاد حکمرانی متعالی مبتنی بر سیرة حکومتی امام علی (ع): تلفیق رویکرد اجتهادی و تحلیل محتوا
وحید
خاشعی
عطاءاله
هرندی
چکیده
یکی از مسائلِ مهم جهان امروز تغییرات سریع دولت و فرایندهای حکمرانی و مدیریت است. نقش سنّتی و تاریخی دولتها تغییر یافته و، به تبع آن، ماهیت فرایندهای حکمرانی و مدیریت در سراسر جهان دگرگون شده است. آنچه بدان بیشتر توجه شدهْ حکمرانی خوب است. نارساییهای حکمرانی خوب سبب شد که مفهوم حکمرانی جامع مطرح شود. تحقیق حاضر به بیان ابعاد و مؤلفههای حکمرانی جامع از دیدگاه حکومتی امام علی (ع) میپردازد و مدل حکمرانی متعالی مبتنی بر سیرة حکومتی امیرمؤمنان، علی (ع)، را تدوین مینماید. این مقاله در دو بخش ارائه شده است: ۱. بررسی و نقد مفاهیم، نظریهها، و الگوهای حکمرانی و نیز بازخوانی آن بر اساس اندیشههای اسلامی؛ ۲. معرفی اصول جایگزین یا مکمل الگوی حکمرانی جامعْ بر اساس آیات و روایات. این پژوهشْ بنیادی است و در آن با تلفیق روش اجتهادی و هرمنوتیک به تبیینی باثبات و درخور اعتبار دربارة مؤلفههای حکمرانی جامع از منظر آموزههای امام علی (ع) دست یافتهایم.
کلیدواژهها: امام علی (ع)
حکمرانی خوب
حکمرانی جامع
روش اجتهادی
روش هرمنوتیک
2014
11
22
85
110
https://elmodin.ihcs.ac.ir/article_1424_fa7beecabd5d776246322762bb014508.pdf
پژوهشهای علم و دین
38306462
38306462
1393
5
10
رابطة عقل و دین از دیدگاه غزالی و اشارات آن در تربیت دینی تربیت دینی بر اساس باورهای ایمانگرایانة غزالی
علی
خالقخواه
چکیده
در این مقاله دیدگاه ایمانگرایانة غزالی و آثار و دلالتهای این دیدگاه در تربیت دینی بررسی شده است. بدین منظور، نخست منطق ترجیح موضع ایمانگرایی بر سایر رویکردهای تربیت دینی تشریح شد. سپس، با تکیه بر پیشینة فکری غزالی در باب اشاعره، تصوف، و مخالفت او با فلسفه، تصریح شد که غزالی انسانها را از یکدیگر متفاوت میداند و این تفاوتْ سبب میشود که هر فردی برای پذیرش باورْ توجیههای گوناگونی داشته باشد. بر اساس همین تفاوتها، برخی بر آناند که برای ایمان آوردن هیچ گونه استدلالی ضروری نیست. برخی عقلانیت و استدلال را برای باورمندی به کار میگیرند و بعضی نیز، از دیدگاه غزالی، ساحت برتر ایمان، یعنی عرفان، را برای دینداری برمیگزینند. هر یک از این ساحتها اگر مبتنی بر شریعت باشد، میتواند در انسانْ ایمان ایجاد کند و هر یک از این دیدگاهها، به تبع مبانی خود، میتواند اشارات مختلفی در تربیت دینی داشته باشد. در این مقاله، تربیت دینی بر اساس سه گروه بررسی و مشخص شد: عوام، خواص اهل برهان، خواص اهل عرفان. هر یک از گروههای مذکور ویژگیها، اهداف و اصولی دارند.
کلیدواژهها: ایمانگرایی
تربیت دینی
غزالی
2014
11
22
111
130
https://elmodin.ihcs.ac.ir/article_1425_1916dd65bf4047ef40b44523d00b50fc.pdf
پژوهشهای علم و دین
38306462
38306462
1393
5
10
اسلامیسازی معرفت: بررسی دیدگاههای اسماعیل راجی الفاروقی
قدرتالله
قربانی
چکیده
جریان اسلامیسازی معرفت که از حدود دو قرن پیش آغاز شده طرفدارانی جدی در برخی ملل اسلامی و عربی دارد، از جمله اسماعیل راجی الفاروقی و همفکران او توجه خاصی به این امر کردهاند. آنها در مقام نظریهپردازی بر بازخوانی میراث علمی گذشته، شناسایی علل عقبماندگی مسلمانان معاصر، تأسیس روششناسی اسلامی ملهم از قرآن، ایجاد ادبیات انگلیسی ـ اسلامی و اصلاح نظام آموزشی کنونی جوامع اسلامی تأکید کردهاند، و در عمل، برخی مؤسسات و دانشگاههای اسلامی، انجمنهای علمی و اسلامی و موارد شبیه آنها را تأسیس کردهاند و برای شناسایی استعدادهای کشورهای اسلامی کنفرانسهایی برگزار کردهاند و در مجموع توانستهاند ادبیات اسلامیسازی معرفت را به متفکران جهان اسلام معرفی کنند؛ اما نگرشهای قشری و گاه سلفیگری و انتظارات روششناختی نابهجای آنان از قرآن برای تمهید نظریههای علمیشان مانع از موفقیت این اندیشه شده است. در این مقاله، ضمن بررسی دیدگاهها و اقدامات فاروقی و همفکران او دربارۀ اسلامیسازی معرفت، ابعاد مثبت و منفی آن بررسی و نقد شده است، تا ابعاد امکان استفاده از تجربیات آنان در اسلامیسازی علم در عصر حاضر آشکار شود.
کلیدواژهها: اسلامیسازی علم و معرفت
توحید
جهانبینی
روششناسی اسلامی
قرآن
2014
11
22
131
151
https://elmodin.ihcs.ac.ir/article_1426_1ca83c1286d3cc8068d034a2757c429a.pdf