پژوهشگاه علوم انسانی ومطالعات فرهنگی
پژوهشهای علم و دین
38306462
23830654
7
13
2016
08
22
عقلانیت و علم معیار تمایز معنویت در اسلام از معنویت در سایر مکاتب
1
23
FA
محمدرسول
آهنگران
دانشیار دانشکده الهیات دانشگاه تهران پردیس فارابی
<strong>چکیده</strong> <br />در مکاتب بشری و ادیان تحریفشده تصور این است که آنچه نیاز بشری را تشکیل میدهد، اصل داشتن اعتقاد به معنویت است. از این منظر، اصل چنین نیازی را نمیتوان مورد انکار قرار داد و بر این اساس، صاحبنظران بهویژه روانشناسان، بر ضرورت پذیرش معنویت به عنوان عاملی تسکینبخش و آرامش زا تأکید نمودهاند لیک این که معنویت مورد باور حتما درست است یا خیر ؟ حتما بر پایۀ عقلانی صحیح استوار است یا خیر،اهمیتی ندارد . <br />در اسلام ضمن تأکید فراوان براصل این نیاز، تصریحشده که ایمان و باور به معنویت میبایست بر پایۀ علمی و معقول شکل بگیرد و اصلا ارزشگذاری رفتار انسان­ها بر معیار علم و عقل است و همینطور ایمان و باور تنها در صورتی نجاتبخش و باعث سعادت و در عین حال موجب آرامش خواهد بود که شالودۀ آن را اصول مسلم عقلی و علمی تشکیل دهد. <br />این مقاله درصدد است تا ضمن تعیین مرز دقیق میان معنویت بر پایۀ علم و عقل از یکسو و معنویت بر پایۀ احساسات واهی از سوی دیگر به تبیین معنویت مبتنی بر عقل و علم در اسلام بپردازد و نیز فلسفۀ این بناگذاری را بیان نماید
کلیدواژهها: معنویت,علم,عقلانیت,ایمان,خیالات
https://elmodin.ihcs.ac.ir/article_2163.html
https://elmodin.ihcs.ac.ir/article_2163_d84a32c089585a8d20b5ea7e37599cf3.pdf
پژوهشگاه علوم انسانی ومطالعات فرهنگی
پژوهشهای علم و دین
38306462
23830654
7
13
2016
08
22
تاملی در خلقت شتر از دید قرآن و علم
25
47
FA
هدا
آیت
استادیار گروه ژنتیک، دانشکده علوم پایه، دانشگاه شهرکرد
ayat-h@sci.sku.ac.ir
در قرآن مجید چندینبار از واژه شتر استفاده شده که آیه 17 سوره غاشیه مهمترین آنها است. در این آیه اهمیت شتر همردیف مظاهر عظیم خلقت نظیر آسمان و زمین ذکر شده و منکران به اندیشیدن در چگونگی خلقت شتر دعوت شدهاند. شتر از دیرباز موجودی پراستفاده و کارآیی آن یک تنه همارز همه حیوانات اهلی بوده، همچنین عامل اصلی بقای بشر و گسترش تمدن در مناطق خشک و بیابانی شناخته شده است. در سایه پیشرفتهای دهههای اخیر خصوصیات ویژهای در این حیوان چه بهلحاظ فیزیولوژی و زیستی و چه خواص ویژه در شیر و آنتیبادیهای آن شناسایی شده که در بین موجودات، منحصربهفرد و قابل تامل است. یافتهها نشان داده است که در شیر شتر خواص درمانی بسیاری برای بیماریهای مختلف ازجمله دیابت، سرطان و بعضی بیماریهای میکروبی و عفونی مهلک وجود دارد. از طرفی در سیستم ایمنی شتر نوعی آنتیبادی منحصربهفرد بهنام نانوبادی تولید میشود که خواص ویژهاش آن را بهعنوان یک مولکول بسیار مناسب برای استفادههای مختلف بخصوص مصارف درمانی مطرح کرده است. در این مقاله کوشش شده است تا با بررسی اجمالی یافتههای علمی، جلوههای دیگری از شگفتیهای خاص این موجود مشخص شود که میتواند تاحدودی علت اهمیت او را از دید قرآن نشان دهد.
کلیدواژهها: قرآن,شتر,شیرشتر,آنتیبادی,خواص درمانی
https://elmodin.ihcs.ac.ir/article_2164.html
https://elmodin.ihcs.ac.ir/article_2164_089c7bc9c614fae05234a7870efb7079.pdf
پژوهشگاه علوم انسانی ومطالعات فرهنگی
پژوهشهای علم و دین
38306462
23830654
7
13
2016
08
22
نقد و بررسی کتاب علم، عقل ودین
75
88
FA
عبدالرزاق
حسامیفر
دانشیار گروه فلسفه دانشگاه بینالمللی امام خمینی
<strong>چکیده</strong> <br />نسبت میان علم و دین از مسائلی است که در هر دو حوزه فلسفۀ علم و فلسفۀ دین مطمح نظر پاره­ای از اندیشمندان این دو حوزه بوده است. کتاب <em>علم، عقل و دین</em> نوشتۀدرک استینزبی تلاشی است برای جمع علم و دین و انعکاس پیامدهای نظریات علمی و نظریات فیلسوفان علم برای دین. وی که خود روحانی مسیحی است معتقد است که علم و دین را نباید دو فرهنگ یا جهان­بینی مجزا و مستقل از هم تلقی کرد که یکی عقلانی و دیگری غیرعقلانی است. این دو یکی هستند و هر دو می­کوشند جهان و جایگاه انسان را در آن بفهمند. وی در این کتاب به بررسی نظریات پاره­ای از فیلسوفان علم، پوزیتیویست­ها، پوپر، کوون، فایرابند و یکی از فیلسوفان بزرگ معاصر ویتگنشتاین پرداخته است و البته در این میان با پوپر همدلی بیشتری دارد و حجم بیشتری از کتاب را به تحلیل اندیشه­های او اختصاص می­دهد. وی در بحث از اندیشه­های هر یک از این فیلسوفان تأثیرات اندیشه ایشان را بر فلسفه دین ردیابی و تحلیل می­کند. در این مقاله به معرفی این کتاب و ذکر برخی کاستی­های آن خواهیم پرداخت.
کلیدواژهها: علم,عقل,دین,جهانبینی,نسبیگرایی,عقلانیت,روش شناسی,معرفتشناسی
https://elmodin.ihcs.ac.ir/article_2165.html
https://elmodin.ihcs.ac.ir/article_2165_b8d503525770542d09c015371563dc18.pdf
پژوهشگاه علوم انسانی ومطالعات فرهنگی
پژوهشهای علم و دین
38306462
23830654
7
13
2016
08
22
نفس در نظریه سیستمها، اطلاعات و آنتروپی
89
104
FA
سیدمحمدعلی
دیباجی
عضو هیات علمی دانشگاه تهران، پردیس فارابی
dibaji@ut.ac.ir
معصومه
شاگردی
دانشجوی کارشناسیارشد فلسفهدین دانشگاه تهران، پردیس فارابی
mashagerdi@gmail.com
<strong>چکیده</strong> <br />فیزیکدانان انسان را به لحاظ فیزیک نظری یک سیستم باز در نظر میگیرند، حال سوال اینجاست، که اگر با نگاه سیستمی به نفس انسان نگاه کنیم، چه تبعاتی در پی خواهد داشت؟ آیا میتوان ویژگی فناناپذیری را برای نفس نشان داد؟ یا ویژگی اختیار را؟از طرفی یک سیستم باز دائما در تعامل با محیط و پیرامون خود و در تبادل اطلاعات با آن به سر میبرد.ارتباط این اطلاعات با نفس انسان چگونه است؟ <br />فیلسوفان طبیعتگرا عقیده دارند که این اطلاعات در مغز جمع آوری و تجزیه و تحلیل شده ودر نهایت با مرگ انسان و ازبین رفتن بدن ، نابود میشود. اما اگر بخواهیم معتقد به وجود نفس بعنوان امری غیر مادی برای انسان باشیم، باید بتوانیم بنحو معناداری از موضعی سخن بگوییم که اطلاعات فرد انسانی در آن محفوظ بوده و آن موضع متمایز از ماده باشد. <br /> در این مقاله در پی ارائه نگرشی نوین به نفس با دیدگاه سیستمی و سپس بررسی جایگاه اطلاعات (اعم از معلومات علمی ویا داده های غیر علمی) در نفس انسانی هستیم؛ مغایرت اطلاعات با ویژگیهای جسم و مادی شناخته شده در فیزیک جدید قابل تامل است.
کلیدواژهها: نفس,ذهن,آنتروپی,سیستم,اطلاعات,شعور
https://elmodin.ihcs.ac.ir/article_2166.html
https://elmodin.ihcs.ac.ir/article_2166_e92a981496a1efd31dce5beb93abeac3.pdf
پژوهشگاه علوم انسانی ومطالعات فرهنگی
پژوهشهای علم و دین
38306462
23830654
7
13
2016
08
22
خدای درون سیستم- خدای بیرون از سیستم نسبت مکان و زمان با خدا در سیستمهای شناختی نیوتن و کانت
105
118
FA
یوسف
شاقول
دانشیار گروه فلسفه، دانشگاه اصفهان
yshaghool@gmail.com
مریم
وظیفهدان
کارشناسارشد فلسفه علم، دانشگاه اصفهان
<strong>چکیده</strong><strong></strong> <br />مباحثات زمان و مکان عموماً حول محور مطلقگرایی و نسبیگرایی شکل گرفته است. براساس مطلقگرایی زمان و مکان هستیهای واقعی و مستقل از اشیاء محسوب میشوند. در مقابل نسبیگرایان بر این باورند که زمان و مکان نسبت بین اشیاء و تعینات آنها هستند. هرچند نیوتن و کانت هر دو، زمان و مکان را اموری مستقل از اشیاء میدانند، اما زمان و مکان نیوتنی وابسته به وجود خدا است و زمان و مکان کانتی وابسته به ذهن انسان است. این نوشتار با بررسی نسبت خدا با زمان و مکان در دو سیستم شناختی نیوتن و کانت قصد پیگرفتن دیدگاهی را دارد که براساس آن، نظریه نیوتن در مورد زمان و مکان، مجال وجود خدا در سیستم شناختی او را فراهم میکند و نظریه کانت در اینباره، راهی برای بیرون گذاشتن خدا از سیستم شناختی او، به وجود میآورد.
کلیدواژهها: مکان- زمان- خدا- نیوتن- کانت- مکانمندی
https://elmodin.ihcs.ac.ir/article_2167.html
https://elmodin.ihcs.ac.ir/article_2167_3c4b54ce57a7f303c80bf84c61aa4f6e.pdf
پژوهشگاه علوم انسانی ومطالعات فرهنگی
پژوهشهای علم و دین
38306462
23830654
7
13
2016
08
22
جایگاه تفسیر علمی و معیارهای آن در تفسیر نمونه
137
158
FA
محمد
مولوی
استادیار دانشگاه بینالمللی امامخمینی(ره)،قزوین
m_molavi58@yahoo.com
معصومه
خلیلی
کارشناسارشد علوم قرآن و حدیث، دانشگاه امامخمینی(ره)
m.khalili1392@yahoo.com
از آنجایی که در قرآن کریم آیات فراوانی درباره هستیشناسی، طبیعت شناسی، زیستشناسی، پزشکی و خلقت انسانها و موجودات وجود دارد، از همان آغاز نزول، قرآن محل گفتگوی دانشمندان و مفسران بوده است و هر یک تلاش نموده مقصود خداوند را در این آیات مشخص نمایند. بیشترین تلاشهای تفسیری از قرن چهاردهم به بعد ـ و پس از پیشرفت علوم در همه عرصهها و مخصوصاً پس از مجادلات دامنهدار درباره تعارض علم و دین ـ در میان دانشمندان مسلمان و بویژه مفسران قرآن دیده میشود. از جمله این مفسران آیت الله مکارم است که در تفسیر نمونه تلاش میکند تا به تبیین آیات علمی قرآن با روش صحیح بپردازد تا از این رهگذر اعجاز علمی قرآن را نیز ثابت نماید. ایشان با اعتقاد به اینکه قرآن کتاب هدایت و انسانسازی است و نه کتابی علمی، با توجه به معیارهایی به تبیین این گونه آیات میپردازد. برخی از مهمترین معیارهای ایشان عبارتند از: تفسیر قرآن بر اساس علوم قطعی و بیتوجهی به فرضیهها؛ تفسیر قرآن بر اساس قواعد تفسیر؛ حقیقی دانستن زبان قرآن در آیات علمی؛ موافقت تفسیر آیات علمی با عقل؛ این مقاله پس از مطالعه کامل آیات علمی در تفسیر نمونه با هدف بررسی ژرفکاوانه جایگاه تفسیر علمی و تشخیص معیارهای صحیح آن در تفسیر نمونه سامان یافته است.
کلیدواژهها: تفسیر علمی,اعجاز علمی,آیات علمی,آیت الله مکارم,تفسیر نمونه
https://elmodin.ihcs.ac.ir/article_2168.html
https://elmodin.ihcs.ac.ir/article_2168_aa72ff30dd113a3a6cbcde062f8fc7e7.pdf