ORIGINAL_ARTICLE
بررسی دلایل تغییر گرایشهای نقد رتوریکی کتاب مقدس از سبکشناسی تا مطالعات میانرشتهای
نامههای مسیحی مانند نامه به عبرانیان (Letter to the Hebrews) و نامه به غلاطیان (Epistle to the Galatians) از جمله متونی هستند که برای تحلیل و بررسی آنها روشهای مختلفی به کار گرفته شده است. در نقد رتوریکی کتاب مقدس نیز پژوهشندگان برای تحلیل چنین نامههایی روشهای مختلفی به کار گرفتهاند. در نتیجه نقد رتوریکی در چند دهة اخیر به عنوان شیوهای برای ارزیابی نامههای کتاب مقدس شناخته شده است. در این مقاله تغییر و تحولات نقد رتوریکی کتاب مقدس و مهمترین دلایل تغییر گرایشهای منتقدان را در این مطالعات ارزیابی میکنیم. در تاریخچة نقد رتوریکیِ کتاب مقدس گرایشهای سبکشناختی منتقدان رفتهرفته جای خود را به روشهایی میدهد که بر پایة نظریة خطابة باستان استوار است و سپس روشهای دیگری مبتنی بر مطالعات میانرشتهای مطرح میشود که مطالعات نقد رتوریکی کتاب مقدس را وارد مرحلة جدیدی میکند. محدودیتهای گرایشهای سبکشناختی در این مطالعات که صرفاً بر جنبههای بلاغی نامهها تأکید داشت از عمدهترین دلایل معرفی روشهایی بر اساس مبانی نظریة خطابة باستان است، امّا تردیدهایی که دربارة رابطة خطابه و نامهنگاری وجود داشت و محدودیتهایی که این روشها بر تحلیل رتوریکی تحمیل کردند، باعث شد روشهای دیگری مبتنی بر مطالعات میانرشتهای مطرح شوند.
https://elmodin.ihcs.ac.ir/article_3034_adc47c27cd020e37c80a1f66a620d420.pdf
2018-01-21
1
21
نقد رتوریکی
خطابه
نامهنگاری
کتاب مقدس. سبکشناسی
میانرشتهای
تقی
پورنامداریان
namdarian@ihcs.ac.ir
1
استاد زبان و ادبیات فارسی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی
LEAD_AUTHOR
محمد
احمدی
nasiri.m@ajums.ac.ir
2
دانشآموختة دکتری رشتة زبان وادبیات فارسی دانشگاه تهران
LEAD_AUTHOR
دیکسون، پیتر. (1389). خطابه. ترجمة حسن افشار. تهران: نشر مرکز.
1
شهرزوری، محمد بن محمود. (1385). الرسائل الشجرة الالهیة فی علوم الحقایق الربانیة. تهران: موسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران.
2
علامه حلی، حسن بن یوسف. (1363). الجوهر النضید فی شرح منطق التجرید. قم: بیدار.
3
عمارتیمقدم، داوود. (1395). بلاغت از آتن تا مدینه: بررسی تطبیقی فن خطابة یونان و روم باستان و بلاغت اسلامی تا قرن پنجم هجری. تهران: هرمس.
4
فرشیدورد، خسرو. (1378). دربارة ادبیات و نقد ادبی. تهران: امیرکبیر.
5
نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد. (1395). اساس الاقتباس. تصحیح محمد تقی مدرس رضوی. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
6
Andrews. J.R.(1990). The Practice of Rhetorical Criticism. New York: Macmillan.
7
Cornelius, E.M. (2000). Rhetorical Criticism and the Hermeneutics of the New Testiment. In die Skriflig 34(2): 253-274.
8
Croft, A.J. (1965). The Functions of Rhetorical Criticism. In The Province of Rhetoric. ed. Schwartz, J. & Rycenga,J.A. New York: Ronald Press Company. p: 403-414.
9
Fiorenza, Schussler. (1987). Rhetorical Situation and Historical Reconstruction in I Corinthians. New Testament Studies 33: 386-403.
10
Gitay, Joshua. (1992). Rhetorical Criticism and the Prophetic Discourse. Journal for the Study of the New Testament 50: 13-24.
11
Howard, David M. (1994). Rhetorical criticism in Old Testament studies. Bulletin for Biblical Research 4: 87-104.
12
Hughes, Frank W. (2000). The Rhetoric of Letters. in The Thessalonians Debate:Methodological Discord or Methodological Synthesis? Edited by Karl P. Donfried andJohannes Beutler. Grand Rapids: Eerdmans.
13
Kennedy, George Alexander. (1984). New Testament Interpretation through Rhetorical Criticism. Chapel Hill: University of North Carolina Press.
14
Kennedy, George Alexander.(1994). A New History of Classical Rhetoric. New Jersey: Princeton UP.
15
Kuntz, J. K. (1982). The Contribution of Rhetorical Criticism to the Understanding of Isaiah 51:1-16. In Art and Meaning: Rhetoric in Biblical Literature. Journal for the Study of the Old Testament Supplement Series, ed. David J. A. Clines and Philip R. Davies, vol. 19, 140-71. Sheffield: Sheffield Academic Press.
16
Lundbom, Jack R. (1997). Jeremiah: A Study in Ancient Hebrew Rhetoric. New York: Doubleday.
17
Mack, Burton L. (1990). Rhetoric and the New Testament. Minneapolis: Fortress Press.
18
Meynet. Roland. (1998). Rhetorical Analysis: An Introduction to Biblical Rhetoric. Sheffield, UK: Sheffield Academic Press.
19
Muilenburg, James. (1969). Form Criticism and Beyond. Journal of Biblical Literature 88: 1-18.
20
Murphy, J.J. (1974). Rhetoric in the Middle Ages: A History of Rhetorical Theory from Saint Augustine to the Renaissance. London: University of California Press.
21
Olbricht, Thomas H. (1993). Hebrews as Amplification. in Rhetoric and the New Testament: Essays from the 1992 Heidelberg Conference. ed. Stanley E. Porter and Thomas H. Olbricht. Sheffield: Sheffield Academic Press.
22
Porter, Stanley E. (1993). The Theoretical Justification for Application of Rhetorical Categories to Pauline Epistolary Literature. in Rhetoric and the New Testament: Essays from the 1992 Heidelberg Conference. ed Stanley E. Porter and Thomas H.Olbricht. Sheffield: Sheffield Academic Press.
23
Porter, Stanley E. (1997). Handbook of Classical Rhetoric in the Hellenistic period 330 B.C. - A.D.400. Leiden: Brill.
24
Robbins, Vernon. (1996). Exploring the Texture of Texts: A Guide to Socio-Rhetorical Interpretation. Pennsylvania: Trinity Press International.
25
Stowers, S.K. (1986). Letter Writing in Greco-Roman Antiquity. Philadelphia: Westminster.
26
Thuren, L. (1990). The Rhetorical Strategy of 1 Peter. With Special Regard to Ambiguous Expressions. Abo: Abo Academy Press.
27
Trible, Phyllis. (1994). Rhetorical criticism: Context, Method, and the Book of Jonah. Minneapolis: Fortress Press.
28
Vorster, J.N. (1991). The Rhetorical Situation of the Letter to the Romans – an Interactional Approach. .Ph.D. diss. University of Pretoria.
29
Walker- Jones. W. (2003). Hebrew for Biblical Interpretation. Atalanta: Society of Biblical Literature.
30
Watson, Duane F. & Alan J. Hauser. (1994). Rhetorical Criticism of the Bible: A Comprehensive Bibliography with Notes on History and Method. Biblical interpretation Series 4. Leiden: Brill.
31
Wuellner, W. (1987). Where is Rhetorical Criticism Taking Us? .Catholic Bible Quarterly, 49: 448-463.
32
Black, David Alan. (1987). Hebrews 1:1–4: A Study in Discourse Analysis. Westminster Theological Journal 49 :175-194.
33
ORIGINAL_ARTICLE
استدلال پیچیدگی تقلیلناپذیر: نقدی بر دیدگاه مایکل بیهی
اندیشه­ی پیچیدگی تقلیل­ناپذیر حیات را مایکل بیهی برای نقد نظریه­ی تکامل داروین با تکیه بر یافته­های بیوشیمی بکار برده است. وی آن را سازگانِ یکپارچه­ای تعریف می­کند که اجزای آن لزوماً در عین متعامل و هدفمندبودن، کارکرد ویژه ای دارند. بیهی با تشریح دسته­ای از واکنش­های بیوشیمیایی که در طبیعت رخ می­دهد، انتخاب طبیعی را نقض­پذیر معرفی می­کند. وی با استناد بر روش­شناسی علمی و همچنین پیش­فرض­های موجود در فلسفه­ی علم خود، استدلال پیچیدگی تقلیل­ناپذیر حیات را معرفی کرده است و به پاسخگویی علمی به نقدهای تجربی و روش­شناختی تکامل­گرایان می­پردازد. بیهی حیات را به دو بخش تقلیل­پذیر و تقلیل­ناپذیر تقسیم می­کند. وی بنابر نظریه­ی خود مبنی بر تقلیل­ناپذیربودن حیات در سطح مولکولی و بنیادی، نظریه­ی تکامل را که فرایند تدریجی­ دارد در بخش مولکولی حیات ابطال شده معرفی می­کند. روی هم­رفته، با توجه به گزارش­ها و پژوهش­های علمی گوناگون انجام­گرفته توسط بیهی و پیروان نظریه­ی وی، استدلال پیچیدگی تقلیل­ناپذیر در حال حاضر مصداقِ استدلال از طریق بهترین تبیین است که می­تواند راهکار علمی مناسبی برای تبیین منشأ حیات ارائه داده، و هدایت­ و طراحی­شدگی آن را نشان دهد.
https://elmodin.ihcs.ac.ir/article_3035_dbb9d406ec16798233b81274ac898b56.pdf
2018-01-21
23
43
پیچیدگی تقلیلناپذیر
تکاملگرایی
خلقتگرایی
طراحی هوشمند
مایکل بیهی
صالح
حسنزاده
1
دانشیار گروه فلسفه غرب، دانشگاه علامه طباطبائی
LEAD_AUTHOR
محمود
رسولی
rasooli14900@gmail.com
2
دانشجوی دکتری رشته مبانی نظری اسلام دانشگاه علامه طباطبائی
AUTHOR
محسن
جاهد
jahed.mohsen@znu.ac.ir
3
دانشیار فلسفه و کلام اسلامی دانشگاه زنجان
AUTHOR
وهب
جعفریان
v.jafarian@znu.ac.ir
4
دانشیار گروه زیست شناسی دانشکده علوم دانشگاه زنجان
AUTHOR
استرایر، برگ تیموز (1388)، بیوشیمی، ترجمه­ی رضا محمدی، آییژ، چاپ اول، تهران.
1
اُکاشا، سمیر (1393)، فلسفه علم، ترجمه­ی هومن پناهنده، فرهنگ معاصر، چاپ پنجم، تهران.
2
باربور، ایان (1362)، دین و علم، ترجمه­ی فیروز فطورچی، سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، چاپ اول، تهران.
3
حسینی، حسن (1391). پیچیدگی تقلیل ناپذیر، برهان های غایت شناختی و تکامل داروینی؛ الهیات یا الحاد، 3(1):15-29، پژوهش نامۀ علم و دین.
4
فتحی­زاده، مرتضی (1392). طبیعت­گرایی علمی و فراطبعت­گرایی دینی، 4(2):111 -128، پژوهش­های علم و دین.
5
گرینبرگ، جان (1389)، زیست شناسی با رویکرد مولکولی، ترجمه­ی محمد کرام الدّینی و همکاران، انتشارات فاطمی، چاپ اول، تهران.
6
مظفر، محمد رضا (1373)، اصول الفقه، مکتب الاعلام الاسلامی، چاپ دوم، قم.
7
مظفر، محمد رضا (1373)، المنطق، موسسه اسماعیلیان، چاپ ششم، قم.
8
Behe, Michael (1996). Darwin’s Black Box :the biochemical challenge to Evolution, newyork :free press.
9
Behe, Michael (2004). "Irreducible Complexity: Obstacle to Darwinian Evolution." In: Debating Design: from Darwin to DNA, Ruse, M. and Dembski, W.A., eds., Cambridge University Press, pp. 352-370.
10
Behe, Michael (2007) The Edge of Evolution: The search for the limits of Darwinism, free press NewYork.
11
Behe, Michal (2005). “The modern intelligent design hypothesisbreaking rules” manson,neila.(ed), in: God and design: landon and newyork: routlede. pp.276-291.
12
Behe,.Michael (2001). Reply to my critics: a response to reviews of darwin’s black box: The biochemical challenge to evolution, Biology and Philosophy, 16: 685–709.
13
Behe,Michael (2000(. Self-Organization and irreducibly complex systems: a reply to Shanks and Joplin in: Philosophy of Science, 67 (1); 155-162.
14
Darwin, Charles (1872). On the origin of species, 6th ed., )1988(, NewYork University press, NewYork.
15
Haught, John f (2006). Is nature enough?, Cambridge university press.
16
Poole,Verla (2012). Acompeherensive introduction to intelligent design, published by: with word publication:with word publications.
17
Shanks, Nial (2004). God, the Devil, and Darwin, by Oxford University press.
18
Simmon, Ernest, God of the Gaps in: Encyclopedia of science and Religion, Wentzel Van Huyssteen, p382.
19
Young, Matt and Edis, Taner (2004). Why inteligent design fails: A scientific critique of the new creationism, Rutqers University press.
20
ORIGINAL_ARTICLE
رابطۀ تجربۀ زیباییشناختی با تجربۀ دینی به روایت آلفرد مارتین و شلایرماخر
جیمز آلفرد مارتین، فیلسوف و اندیشمند معاصر دین، با نگاهی به تجربیات دینی و زیباییشناختی دورههای تاریخی و طرح نظریات مختلف به دنبال نشان دادن ارتباط تجربیات دینی و زیباییشناختی در قرون مختلف است. این ارتباط در یک ساحت گفتمانی مورد بحث قرار می گیرد. این گفتمان علاوه بر پرداختن به مفهوم چیستی هنر و دین به این مساله می پردازد که تا چه اندازه دین میتواند در تعیین معیارهای زیبایی و همچنین آفرینش آثار هنری نقش اساسی داشته باشد و همچنین هنر چه نقش تعیینکنندهای در تجربیات دینی بشری داشته است. این پژوهش همچنین کوشیده تا با نگاهی به سیر تاریخی بحث به تئوریهای مطرح شده از جمله اندیشههای فیلسوف آلمانی، شلایرماخر، پرداخته و تعاریف متفاوت او از چیستی دین، تجربه دینی و هنر و گفتمان میان این مفاهیم را بررسی کند. در مقاله، در پاسخ به سوال ذکرشده، این مطلب مورد بحث واقع شده است که به نظر جیمز آلفرد مارتین، این گفتمان در نهایت به هدفی واحد میانجامد که همانا درکی از واقعیت حقیقی و راستین است. زیرا به همان میزانی که تجارب دینی بشری دارای بنیانهای عمیق حسی است، تجارب زیباییشناختی نیز منبعث از ادراک حسی ـ مشارکتی مفهوم زیبایی بین مخاطب و اثر هنری است.
https://elmodin.ihcs.ac.ir/article_3036_b9b46244b0aa74ddfdd598ee41098d91.pdf
2018-01-21
45
65
تجربۀ دینی
تجربۀ زیباییشناختی
تقدس
جیمز آلفرد مارتین
زیبایی
ذوق
سید محمد علی
دیباجی
1
دانشیار فلسفه دین و فلسفه اسلامی دانشگاه تهران
LEAD_AUTHOR
هانیهالسادات
رجبی
2
دانشجوی دکترای فلسفۀ دین دانشگاه تهران
AUTHOR
بووی، اندرو (1388). زیباییشناسی و ذهنیت: از کانت تا نیچه، ترجمۀ فریبرز مجیدی، تهران: فرهنگستان هنر.
1
بنیاردلان، اسماعیل (1388). «بازشناسی مقام و مفهوم هنر»، جاویدان خرد. 241: 5 ـ 28.
2
پازوکی، شهرام (1388). حکمت هنر و زیبایی در اسلام، تهران: متن.
3
پترسون، مایکل، ویلیام هاسکر، بروس رایشنباخ و دیوید بازینجر (1379). عقل و اعتقاد دینی، ترجمۀ احمد نراقی و ابراهیم سلطانی، تهران: طرح نو.
4
جیمز، ویلیام (1393). تنوع تجربۀ دینی، ترجمۀ حسین کیانی، تهران: حکمت.
5
دایان آپوستولوس، کاپادونا (1383). «هنر دینی: دین و هنر»، ترجمۀ فرهاد ساسانی، بیناب. 7: 99 ـ 109.
6
شایگانفرد، نادر (1388). «جایگاه موزه در تأملات زیباییشناسانۀ جان دیویی»، زیباشناخت. 21: 85 ـ 104.
7
ضیمران، محمد (1377). جستارهایی پدیدارشناسانه پیرامون هنر و زیبایی، تهران: نشر کانون.
8
فورستر، مایکل (1395). شلایرماخر، ترجمۀ سیدمسعود حسینی، تهران: ققنوس.
9
کروچه، بندتو (1393). کلیات زیباییشناسی، ترجمۀ فؤاد روحانی، تهران: علمی و فرهنگی.
10
گات، بریس و دومینیک مکآیور لوپس (1394). دانشنامۀ زیباییشناسی، ویراستار مشیت علایی، تهران: فرهنگستان هنر.
11
گوتر، آران (1393). فرهنگ زیباشناسی، ترجمۀ محمدرضا ابوالقاسمی، تهران: ماهی.
12
لیمن، اولیور (1393). درآمدی بر زیباییشناسی اسلامی، ترجمۀ محمدرضا ابوالقاسمی، تهران: ماهی.
13
مارتین، جیمز آلفرد (۱۳۹۶). «تجربۀ دینی»، ترجمۀ حسین زحمتکش، http://pajoohesh.howzehtehran.com/Files/tolab.php?idVeiw=4377&level=4&subid=4377 (دسترسی در 15/08/1396).
14
مارتین، دیوید اف. (1389). هنر و تجربۀ دینی: زبان امر قدسی، ترجمۀ مجید داودی، تهران: سوره مهر.
15
محمدرضایی، محمد (1381). «نگاهی به تجربۀ دینی»، قبسات. 7 (26): 3 ـ 22.
16
محمدی، مسلم (1389). «تجربهگرایی هیوم و تأثیر آن بر آموزههای دینی»، انسانپژوهی دینی. 7 (23): 127 ـ 145.
17
Gracyk, Theodore (2016). Hume’s Aesthetics in Stanford Encyclopedia of Philosophy. https://plato.stanford.edu/entries/hume-aesthetics/ (access in 01/09/2017).
18
M. Castelloe, Timothy (2004). “Hume Aesthetics: The Literature and Direction”, Hume Studies. 30 (1): 87 – 126.
19
Martin, James Alfred (1990). Beauty and Holiness, New Jersey: Princeton Press.
20
Shelley, James (2009). The Concept of the Aesthetic in Stanford Encyclopedia of Philosophy. https://plato.stanford.edu/entries/aesthetic-concept/ (access in 01/09/2017).
21
ORIGINAL_ARTICLE
تأملی در شبهه «انحصار علم ارزشمند در علوم دینی و بیارزش تلقی شدن علوم تجربی»
برخی از منتقدان[i] با استناد به آیه:﴿أَمَّنْ هُوَ قانِتٌ آناءَ اللَّیلِ ساجِداً وَ قائِماً یحْذَرُ الْآخِرَةَ وَ یرْجُوا رَحْمَةَ رَبِّهِ قُلْ هلْ یستَوِی الَّذینَ یعلَمونَ والَّذینَ لَا یعلَمونَ إِنَّما یتَذَکرُ أُولُوا الْأَلْبابِ﴾[ii] و سایر آیات و احادیث مدعی شدهاند که: علم ارزشمند و نافع از دیدگاه قرآن و اسلام منحصر در علوم دینی است. با نگرش درآیات و روایات معلوم میگردد که هدف قرآن بیان جزئیات تمام علوم بشری نیست و علم ارزشمند را منحصر در علوم دینی نمیداند، آیات قرآن و احادیث پیامبر (ص) نهتنها به همۀ علوم ازجمله علوم تجربی توجه کردهاند، بلکه تذکر دادهاند که هنگام مطالعات تجربی به آفریدگار طبیعت، آسمان و... نیز توجه کنید که جمع بین ایمان و علم مطلوب است و با همدیگر منافاتی ندارند. در این مقال و مجال درصدد پاسخگویی به شبهه مطرحشده با استناد به آیات و احادیث با بهرهگیری از منابع معتبر هستیم.
1. دکترسها
[ii]. آیا چنین کسی باارزش است یا کسی که در ساعات شب به عبادت مشغول است و در حال سجده و قیام، از عذاب آخرت میترسد و به رحمت پروردگارش امیدوار است، بگو آیا کسانی که میدانند باکسانی که نمیدانند یکساناند؟ تنها صاحبان مغز متذکر میشوند. (زمر/ 9)
https://elmodin.ihcs.ac.ir/article_3037_ea74fb5904df7d9eb3408f4c0e3c2c8d.pdf
2018-01-21
67
87
علم
(تجربی و دینی)
علم ارزشمند
نقد
شبهه
ایرج
محبوبی
mahboobi.iraj@yahoo.com
1
دانشجوی دکتری علوم قرآن و حدیث دانشکده اصولالدین قم
LEAD_AUTHOR
حیدرعلی
رستمی
hrostami20@yahoo.com
2
استادیار دانشکده اصولالدین قم
AUTHOR
عبدالرضا
زاهدی
3
استادیار علوم قران و حدیث دانشگاه آیه الله بروجردی
AUTHOR
قرآن کریم، ترجمه محمدمهدی فولادوند.
1
ابن سعد، محمد (بیتا). الطبقات الکبری، ج 2، بی چا، بیروت: دار صادر.
2
ابن کثیر، اسماعیل بن عمرو (1419 ق). تفسیر القرآن العظیم، ج 7، بی چا، بیروت: دارالکتب العلمیه.
3
ابن ماجه قزوینی، محمد بن یزید (1428 ق). سنن ابن ماجه، ج 1، بیروت: مکتبه العصریه.
4
بابایی، علیاکبر (1391 ش). مکاتب تفسیری، ج 3، چاپ اول، قم: سبحان.
5
بلاذری، احمد بن یحیی (1367 ش). فتوح البلدان، مترجم: محمد توکل، بی چا، تهران: نقره.
6
بندر ریگی، محمد (1386 ش). المنجد، ج 2، چاپ دوم، تهران: پیام.
7
بوکای، موریس (1365 ش). مقایسه میان تورات، انجیل، قرآن و علم، مترجم: ذبیحالله دبیر، بی چا، تهران: نشر فرهنگ اسلامی.
8
جوادی آملی، عبدالله (1386 ش). منزلت عقل در هندسه معرفت دینی، چاپ دوم، قم: مرکز نشر اسراء.
9
جوادی آملی، عبدالله (1388 ش). «تبیین برخی از مطالب منزلت عقل در هندسه معرفت دینی»، فصلنامه اسراء، موسسه فرهنگی تحقیقاتی اسراء.
10
جوادی آملی، عبدالله (1393 ش). تسنیم، ج، چاپ اول، قم: مرکز نشر اسراء.
11
خسروپناه، عبدالحسین و...(1389 ش). «چیستی و گستره علم دینی ازنظر نگاه آیتالله جوادی آملی»، فصلنامه اسراء، موسسه فرهنگی تحقیقاتی اسراء.
12
راغب اصفهانی، حسین بن محمد (1392 ق). مفردات الفاظ القرآن، تحقیق: ندیم مرعشلی، بی چا، قاهره: مطبعه التقدم العربی.
13
رضایی اصفهانی محمدعلی (1394 ش). بررسی نقد قرآن دکتر سها، چاپ اول، قم: انتشارات پژوهشهای تفسیر و علوم قرآن.
14
رضایی اصفهانی، محمدعلی و دیگران (1385 ش). تفسیر موضوعی قرآن، چاپ هشتم، قم: دفتر نشر معارف.
15
سجستانی، ابو داود سلیمان بن اشعث (1420 ق). سنن ابی داوود، ج 3، بی چا، قاهره: دارالحدیث.
16
سها (1391 ش). نقد قرآن، پیدیاف، بیجا، بینا.
17
سوزنچی، حسین (١٣٨٩ش). «علم دینی از منظر آیه الله جوادی آملی»، فصلنامه اسراء، موسسه فرهنگی تحقیقاتی اسراء.
18
سیاسی، علیاکبر (1354 ش). مبانی فلسفه، بی چا، تهران: شرکت سهامی طبع و نشر کتب درسی ایران.
19
شریفی، احمد حسین (1385 ش). آیین زندگی، چاپ اول، قم: دفتر نشر معارف.
20
صفایی حائری، علی (1386 ش). روش نقد، بی چا، قم: لیله القدر.
21
طباطبایی، سید محمدحسین (1374 ش). ترجمه تفسیرالمیزان، مترجم: محمدباقر موسوی، ج 17،4،9، چاپ پنجم، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
22
طبرسی، فضل بن حسن (1360 ش). مجمعالبیان، ج 21، بی چا، تهران: فراهانی.
23
طبری، محمد بن جریر (1412 ق). جامع البیان، ج 23،9، بی چا، بیروت: دار المعرفه.
24
طیب، سید عبدالحسین (1378 ش). اطیب البیان، ج 11، بی چا، تهران: انتشارات اسلام.
25
فخر رازی، ابوعبدالله محمد بن عمر (1420 ق). مفاتیح الغیب، ج 26، بی چا، بیروت: داراحیاءالتراث العربی.
26
فیض کاشانی، ملا محسن (1415 ق). تفسیر صافی، ج 4، چاپ دوم، تهران: انتشارالصدر.
27
فیض کاشانی، ملا محسن (1426 ق). المحجه البیضاء، ج 1، بی چا، قم: موسسه النشر الاسلامی.
28
قرشی، علیاکبر (1377 ش). احسن الحدیث، ج 9، بی چا، تهران: بنیاد بعثت.
29
کراجکی، ابوالفتح (بیتا). کنزالفوائد، ج 2، بی چا، بیروت: دارالذخائر.
30
کلینی، محمد بن یعقوب (1363 ش). الکافی، مصحح: علیاکبر غفاری، ج 1، چاپ پنجم، تهران: دار الکتب الاسلامیه.
31
مجلسی، محمدباقر، (1403 ق)، بحارالانوار، ج 1، بیروت: دارا حیاء التراث الاسلامی.
32
مصباح یزدی، محمدتقی (1368 ش). آموزش فلسفه، ج 1، چاپ سوم، قم: انتشارات سازمان تبلیغات اسلامی.
33
معین، محمد (1371 ش). فرهنگ فارسی، ج 2، چاپ هشتم، تهران: انتشارات امیرکبیر.
34
مکارم شیرازی، ناصر (1374 ش). تفسیر نمونه، ج 7،3،19، بی چا، تهران: دارالکتب الاسلامیه.
35
ORIGINAL_ARTICLE
نقدی بر رویکردهای امکان و تولید علم دینی
موافقان علم دینی با رد دیدگاه مخالفین و استدلال مبنی بر اینکه ابزار علم دینی منحصر در تجربه نبوده و گزاره های دینی معرفت زاست و ارزشها نیز ریشه در عالم واقع دارند بر امکان تولید علم دینی تاکید میکنند و در این راستا رویکردهای مختلفی مطرح کردهاند که هر یک از آنها با انتقاداتی روبروست. رویکرد تهذیب ضمن پذیرش چارچوب کلی علم مدرن، با تصحیح و تکمیل گزارههای علمی، درصدد ایجاد تعامل میان علم و دین است.رویکرد مبناگرا که به عنوان بخشی از رویکرد تاسیسی معتقد است تولید علم دینی باید متناسب با مبانی بنیادین در علوم انسانی باشد با اشکالاتی روبروست از جمله اینکه علم در تولید شده در این روش فلسفی است نه دینی و از سویی ارتباط بین فلسفه های مضاف مه علم مبتنی بر آنهاست مشخص نیست. رویکرد فرا مبنا نیز به عنوان بخش دیگری از رویکرد تاسیسی، با تاکید بر نقش فاعل شناسا در علم، تولید علم دینی را مبتنی بر انسان دینی میداند. اما مهمترین اشکال این رویکرد، ابهام در روش تولید علم دینی است. این پژوهش، با رویکرد تحلیلی، نظری و انتقادی، به نقد و بررسی رویکردهای امکان و تولید علم دینی میپردازد.
https://elmodin.ihcs.ac.ir/article_3054_0fdccde11f82663f81b321c97e4e40e5.pdf
2018-01-21
89
112
علم دینی
رویکرد تهذیب
رویکرد تأسیس
مبناگرا
فرامبنا
فرشته
نورعلیزاده
1
عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی میانه
LEAD_AUTHOR
ابراهیمی پور، قاسم و محمدعارف محبی(1394)، «تحلیل رویکردهای علم دینی با تأکید بر علوم اجتماعی»، معرفت فرهنگی اجتماعی، ش23، ص 95-118
1
ایمان، محمدتقی و کلاته ساداتی، احمد(1389)، «جستاری در جهانبینی و علم»، معرفت فرهنگی اجتماعی، سال اول، شماره چهارم، پاییز1389،ص7ـ30
2
باربور، ایان(1374)، علم و دین، ترجمه بهاءالدین خرمشاهی، چ دوم، تهران، نشر دانشگاهی
3
باقری، خسرو(1390)، هویت علم دینی، چ سوم، تهران، سازمان چاپ و انتشارات
4
بستان، حسین و همکاران(1378)، گامی به سوی علم دینی(1)، ساختار علم تجربی و امکان علم دینی، قم، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه .
5
پارسانیا، حمید(1383)، علم و فلسفه، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی
6
پایا، علی(1393)،«امتناع و عدم مطلوبیت علم دینی» در مجموعه علم دینی دیدگاهها و تحلیلها، قم، بوستان کتاب
7
پترسون، مایکل و دیگران(1379)، عقل و اعتقاد دینی، احمد نراقی و ابراهیم سلطانی، چ هفتم، تهران، طرح نو
8
تقوی، محمدرضا(1393)، «سه تفاوت مبنایی در علم دینی و علم سکولار»، فصلنامه مطالعات معرفتی در دانشگاه اسلامی، ش4، ص523-538
9
جعفرزاده، محمد حسین(1385)، نهضت تولید علم، قم : فجر ولایت
10
جوادی آملی،عبدالله(1386)، منزلت عقل در هندسه معرفت دینی، قم : اسرا
11
جوادی آملی،عبدالله(1390)، تحول در علوم انسانی (مجموعه مصاحبه ها)، قم : فجر ولایت
12
جوادیآملی، عبدالله(1372)، شریعت در آیینه معرفت، قم، نشر فرهنگی رجاء .
13
حبیبی، رضا(1387)، درآمدی بر فلسفه علم، قم: موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره).
14
داوریاردکانی، رضا(۱۳9۲)، «اشاراتی به وضع علومانسانی در ایران »، مجموعه تحول در علوم انسانی، ج۳، سخنرانیها و میزگردها، قم، کتاب فردا .
15
رجبی، محمد(1391)، مصاحبه، مجموعه تحول در علوم انسانی، ج 3، قم : کتاب فردا
16
رجبی، محمود(1383)، روش تفسیر قرآن، قم، پژوهشکده حوزه و دانشگاه .
17
رجبی، محمود(1390)، «امکان علم دینی»، معرفت فرهنگی اجتماعی، سال سوم، شماره چهارم، ص5-28.
18
سروش، عبدالکریم(1373)، قبض و بسط تئوریک شریعت، تهران: صراط .
19
سروش، عبدالکریم(1375)، علم چیست؟ فلسفه چیست؟، تهران: صراط.
20
سروش، عبدالکریم(1376)، درسهایی در فلسفه علم الاجتماع، تهران، نشر نی .
21
سروش، عبدالکریم(1382)، فربهتر از ایدئولوژی، تهران، صراط .
22
سوزنجی، حسن(1389)، «امکان علم دینی؛ بحثی در پیش فرض های فلسفی اسلامی سازی علوم انسانی»، معرفت فرهنگی اجتماعی، سال اول، شماره چهارم، ص31-60 .
23
طباطبایی، سید محمد حسین(1380)، شیعه در اسلام، قم: بوستان کتاب .
24
طباطبایی، سید محمد حسین(بیتا)، المیزان، ج17، ترجمه باقر موسوی همدانی، قم: موسسه النشر الاسلامی .
25
عابدی شاهرودی، علی(1390)، «نظریه علم دینی بر پایه سنجش معادلات علم و دین»، مجموعه علم دینی دیدگاهها و ملاحظات، چ پنجم، قم : پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
26
عباسی، حسن(1391) ، مصاحبه، مجموعه تحول در علوم انسانی، ج3، دیدارها و مصاحبهها، قم، کتاب فردا.
27
علمالهدی، جمیله(1391)، مصاحبه، مجموعه تحول در علوم انسانی، ج3، دیدارها و مصاحبهها، قم، کتاب فردا.
28
فغفورمغربی،حمید(1389)، «رویکرد مبناگرا در تولید علم دینی»، آینه معرفت، دانشگاه شهیدبهشتی، ص53-88. .
29
گلشنی، مهدی(1394)، از علم سکولار تا علم دینی، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی .
30
مجموعه مقالات(1393)، «علم دینی» در مجموعه علم دینی دیدگاهها و تحلیلها، قم: بوستان کتاب.
31
مصباح یزدی، محمد تقی(1384)، آموزش عقاید، تهران، چاپ نشر بینالملل.
32
مصباح، علی و حسن محیطی اردکانی(1391)، «نقد و بررسی دلایل انکار علوم انسانی دستوری »، معرفت اخلاقی، سال سوم، شماره چهارم،ص124-107 .
33
مصباحیزدی، محمدتقی(1393)، رابطه علم و دین، قم: موسسه آموزش و پژوهشی امام خمینی (ره).
34
ملکیان، مصطفی(1381)، راهی به جستارهایی در باب عقلانیت و معنویت، تهران، نگاه معاصر .
35
موحد ابطحی، محمدتقی(1393)، «ارزیابی راهکارهای سه گانه تولید علم دینی از دیدگاه آیتالله جوادی»، کتاب نقد، ش71-70، ص114-141 .
36
میرباقری، سیدمحمد مهدی(1391)، مصاحبه، مجموعه تحول در علوم انسانی، ج3، دیدارها و مصاحبهها، قم: کتاب فردا.
37
میرباقری، سیدمحمد مهدی(1393)، «علم دینی از نگاه فرهنگستان علوم اسلامی»، مجموعه علم دینی دیدگاهها و تحلیلها، قم: بوستان کتاب .
38
نصر، حسین(1392)، نیاز به علم مقدس، حسین میانداری، چ سوم، قم : کتاب طه .
39
نکویی سامانی، مهدی(1387)، «علم دینی: امکان یا امتناع»، فصلنامه دانشگاه آزاد اسلامی، سال دوازدهم، شماره31، ص176 – 144.
40
هاشمی، محمدمنصور(1386)، دیناندیشان متجدد، روشنفکری دینی از سروش تا ملکیان، تهران: کویر .
41
ORIGINAL_ARTICLE
بازتعریف علم نزد متفکران نوگرای مصری در قرن نوزده م. و تأثیر آن بر نظام آموزشی مصر
تا پیش از قرن نوزدهم میلادی، تعریف و تلقی رایج از علم در سرزمین­های اسلامی، تحت تأثیر آیات واحادیث، میراث سلف نخستین و حاکمیت رویکرد نقل­گرای مبتنی بر کتاب و سنت در نهادهای آموزشی، اغلب قلمرویی محدود و ماهیتی دینی داشت. با استناد بر پژوهش­های انجام شده، رویارویی با غرب، مشاهده قدرت تکنولوژیکی علوم جدید و مقایسه پیشرفت کشورهای اروپایی با عقب­ماندگی مزمن کشورهای اسلامی، چالش­های ذهنی متعددی را در حوزه­های مختلف، میان متفکران مسلمان برانگیخت. یکی از رویکردهای مشترک اندیشمندان مسلمان در مواجهه با چالش­های ذهنی نوپدید، بازتعریف برخی مفاهیم سنتی، کلیدی و بنیادین در حوزه­های گوناگون و انطباق آن با نیازها و مقتضیات جدید بوده است. مصر از دهه پایانی قرن هیجدهم میلادی به این­سو، یکی از کانون­های مواجهه با غرب و مدرنیته بود و تحولات گسترده­ای را در عرصه­های مختلف تجربه نمود. در جستار حاضر به مطالعه موردی تلقی متفکران مصری از علم، پس از مواجهه و آشنایی آنها با مدرنیته می­پردازیم و ضمن مقایسه آن با تلقی آنان از علم در دوران پیشامدرنیته به بیان تفاوت­ها و علل بازتعریف علم از سوی اندیشمندان مصری و ضرورت­های آن خواهیم پرداخت
https://elmodin.ihcs.ac.ir/article_3172_7794898400b3cfbac06cce8998ab7e21.pdf
2018-01-21
113
133
تاریخ علم
مفهوم علم
بازتعریف علم
نوگرایی در مصر
نظام آموزشی مصر
زهرا
خدایی قشلاق
z.khodaie1391@gmail.com
1
دانشجوی دکتری تاریخ و تمدنملل اسلامیدانشگاه بینالمللی امامخمینی
AUTHOR
ولیاله
برزگر کلیشمی
2
استادیار گروه تاریخ و تمدن ملل اسلامی دانشگاه بینالمللی امام خمینی (ره)
LEAD_AUTHOR
ابن­تیمیه، احمد­بن­عبد الحلیم(2008). مجموعة الرسائل الکبری ، ج1، بیروت–لبنان: دار­إحیاء­التراث العربی.
1
اقبال، مظفر(1394). شکل­گیری علم اسلامی، به کوشش محمدرضا قائمی نیک، تهران: انتشارات ترجمان علوم اسلامی.
2
أمین، احمد(1967). فیض­الخاطر(مجموع­المقالات أدبیة و اجتماعیة)، ج5، قاهره: مکتبة­النهضة المصریة.
3
أمین، احمد(بی تا). زعماء­الاصلاح فی العصر الحدیث، بیروت- لبنان: دارالکتاب العربی.
4
تیموربک، احمد(2003). اعلام الفکر الاسلامی فی العصر الحدیث: تراجم نخبة من رجالات العلم و الأدب و الدین و الإصلاح فی مصر و الشام و العراق و الحجاز و تونس و الجزائر و المغرب، قاهره: دارالآفاق العربیة.
5
جبرتی، عبدالرحمن(1998). عجایب­الآثار و تراجم­الاخبار، ج1و4، قاهره: مطبعة دارالکتب المصریة.
6
حزباوی، قاسم(1389). «روشنفکران بازیگر(رفتارشناسی سیاسی، اجتماعی روشنفکری عرب)»، مهرنامه، ش8، www.mehrnameh.ir.
7
حسن، محمد عبدالغنی(1993). نوابغ الفکر العربی: شیخ­حسن­العطار، قاهره : دارالمعارف.
8
حسین، طه(1348). آن روزها، ترجمه حسین خدیو جم، تهران: چاپخانه خواجه.
9
حورانی، آلبرت(1968). الفکر العربی فی عصر­النهضة (1798-1939)، تعریب کریم عزقول، بیروت– لبنان: دارانهار، منتدیات مکتبتنا العربیة.www.almaktaban.net.
10
خرمشاهی، بهاء­الدین(1372). قرآن­پژوهی(هفتاد بحث و تحقیق قرآنی)، تهران: مرکز نشر فرهنگی مشرق.
11
داج، بایارد(1367). دانشگاه الازهر(تاریخ هزارساله تعلیمات عالی اسلامی)، ترجمه آذرمیدخت مشایخ فریدنی، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
12
رافعی بک،عبدالرحمن(1944). تاریخ­الحرکة­القومیة و تطور نظام­الحکم فی مصر،ج1، قاهرة: مکتبة النهضة المصریة.
13
رافعی بک،عبدالرحمن(1989). عصر محمدعلی ،چ4، قاهره: دارالمعارف.
14
زرکلی، خیر­الدین(1980) .الأعلام قاموس تراجم لاشهر­الرجال و النساء من­العرب و المستعربین و المستشرقین، ج2، بیروت- لبنان: دارالعلم الملایین.
15
شمیل، شبلی(1329). «رجال الغد و التربیة المدرسیة» مجلة الهلال، السنة التاسعة عشرة، 2 ربیع الثانی 1329 - العدد 7، صص413-418.
16
شمیل، شبلی(1333).« العلم فی هذاالعصر» مجلة الهلال ، السنة الثالثة و العشرون، 16 ربیع الأول 1333 - الجزء 5، صص 367-371.
17
شیال، جمال­الدین (2000). تاریخ­الترجمة فی مصر فی عهد الحملة الفرنسیة، مصر: مکتبة الثقافیة الدینیة.
18
شیال، جمال­الدین(1951). تاریخ الترجمه و الحرکةالثقافیة فی مصر فی عهد محمدعلی، مصر: دارالفکر العربی.
19
شیلش­پور، یعقوب (1389).« از اسلام­گرایی تا مارکسیسم(بستر نحله­های روشنفکری در جهان عرب)» ، مهرنامه، ش 8، www.mehrnameh.ir. دسترسی در تاریخ(1/9/1394).
20
صفا، ذبیح­الله(1336). تاریخ علوم عقلی در تمدن اسلامی تا اواسط قرن پنجم هجری، ج1، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
21
صفا، ذبیح­الله(1365).«مخالفت با دانش­های عقلی و سهم غزالی و هم­اندیشگانش در واپسین سده­های تاریخ اسلامی در این ستیزندگی­ها»، ایران نامه، ش 16، صص 571 -582.
22
طاهری عراقی، احمد(1363). تقسیم­بندی علوم از نظر غزالی، معارف، ش 3، صص81-89.
23
طنطاوی، محمد­عیاد(1992). رحلة­الشیخ­الطنطاوی الی بلاد­الروسیة، تقدیم محمد­عیسی صالحیه، عمان: دارالبشیر للنشر.
24
طوسون، عمر (1934). البعثات­العلمیة فی عهد محمدعلی ثم فی­عهدی عباس­الاول وسعید، اسکندریه: مطبعة صلاح­الدین.
25
عبدالرزاق، احمد­محمد­جاد (1995). فلسفة­المشروع الحضاری بین الاحیاء الاسلامی و التحدیث الغربی، ج1، هیرندن، فیرجینیا، الولایات المتحدة الأمریکیة: المعهد العالمی للفکر الاسلامی.
26
عبدالکریم، احمد­عزت (1938). تاریخ­التعلیم فی عصر محمدعلی، قاهره: مکتبة النهضة المصریة
27
علیخانی، علی­اکبر و همکاران (1390). اندیشه سیاسی متفکران مسلمان، ج 8، تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
28
عماره، محمد (2007). رفاعه­الطهطاوی رائد­التنویر فی العصر­الحدیث، قاهره: دارالشروق.
29
عماره، محمد (2010). الاعمال الکاملة لرفاعه الطهطاوی، ج 1، قاهره: مکتبة­الاسرة.
30
عماره، محمد(2007).علی مبارک، مورخ و مهندس العمران، قاهره: دارالمستقبل العربی.
31
عنایت، حمید(1370).سیری در اندیشه سیاسی عرب، تهران: مؤسسه انتشارات امیرکبیر.
32
غزالی، محمد بن محمد(2005). احیاء علوم الدین، بیروت: دار ابن­الحزم.
33
فاخوری، حنا و خلیل جر(1367). تاریخ فلسفه در جهان اسلامی، ترجمه عبدالمحمدآیتی، انتشارات و آموزش انقلاب اسلامی، چاپ سوم.
34
فضل­الرحمن (1381). «نگاهی به سیر تحولات اصلاحی در دانشگاه ازهر(نوزایی علمی در کهن­ترین دانشگاه جهان) ، ترجمه مجید مرادی، پگاه حوزه ، ش 69، صص 1-4.
35
قطب، محمد(2002). قضیة التنویر فی العالم الاسلامی، قاهره: دارالشروق.
36
کارزمن، چارلز گفتمان مدرنیسم اسلامی(نوگرایی اسلامی): مولفه­ها و ویژگی­ها، ترجمه مصطفی مهرآیین . www.hamooniran.com. دسترسی در تاریخ(7/9/1393).
37
کالین، ابراهیم (1391). مجموعه فلسفه علم ودین در اسلام و مسیحیت، گردآوری تد پیترز، مظفر اقبال و سید نعمان الحق، ترجمه جواد قاسمی، مشهد: بنیاد پژوهش­های اسلامی.
38
کرابس جونیور، چاک(1993). کتابة التاریخ فی مصر القرن التاسع عشر، ترجمه و تعلیق د. عبدالوهاب بکر، مصر: الهیئة المصریة العامة الکتاب.
39
لوین،ز.ا (1378). اندیشه­ها و جنبش­های نوین سیاسی و اجتماعی در جهان عرب، ترجمه یوسف عزیزی بنی طرف، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
40
مبارک­پاشا، علی (1882). علم الدین، ج1، اسکندریه: مطبعة الجریدة المحروسة.
41
مرکز جمعة­الماجد للثقافة و التراث (1996). ندوة تاریخ الطباعة العربیة حتی إنتهاء القرن التاسع عشر، - دبی- أبو ظبی: منشورات المجمع الثقافی.
42
نصر، سید حسین(1388). علم و تمدن در اسلام، ترجمه احمد آرام، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
43
Al-‘Attar, Hasan (1830) .Hashiat al-‘Attar ‘ala sharh Jalal al-Din ‘ala jam‘ al- jawami‘ li ‘Abd al-Wahhab al-Subki: Mustafa al-Halabi Press.
44
Burleigh, Nina (2007). Napoleons Scientists and the unveiling of Egypt, e Book.
45
Dunne J. Heyworth (1938). An introduction to the history of education in modern Egypt, university of London.
46
Gesink, Indira Falk (2014) .Islamic Reform and Conservatism: Al-Azhar And The Evolution Of Modern Sunni Islam. New York: Published By I.B. Tauris& Coltd.
47
Lane, E.W (1895) .An Account of the Manners and Customs of the Modern Egyptian, London: Alexander Gardner publisher To Her Majesty the Queen.
48