ORIGINAL_ARTICLE
علم خدا از دیدگاه ابن سینا و دانس اسکوتس
بحث از صفات الهی از جمله مباحث مهم در فلسفه و الهیات است در میان صفات الهی صفت «علم» همواره از توجه بیشتری برخوردار بودهاست، چراکه در تبیین بسیاری از مسائل کلامی تأثیر ویژهای داشته است. شیخ الرئیس ابن سینا و دانس اسکوتس نماینده ی دو دیدگاه اساسی درباره علمِ حق تعالی در دو سنت فلسفی اسلامی و مسیحی اند که در این تحقیق مورد مطالعه و مقایسه قرار گرفته اند. ما در این مقاله ضمن برشمردن وجوه مشترک این دو فیلسوف نامدار در مساله علم؛ همچون اعتقاد به وجود صور موجودات در علم الهی قبل ازخلقت واقعی آنها، لحاظ نکردن صور مـعقول یا مـُثل افـلاطونی بهمثابۀ موجوداتی مفارق، و اینکه خـدا در امـر خـلقت عـالَم و انسان، غرضی خارج از ذات خویش ندارد و آفرینش صرفاً ناشی از عشق خدا به ذات خویش است به تشریح تـفاوت اصـلی دیدگاه این دو فیلسوف در مساله ی علم الهی که فاعل بالقصد دانستن پروردگار از نظر اسکوتس، و فاعلِ بالعنایه دانستن خدا از نظر ابن سینا ضـمن توجیه خلقت برمبنای فـیض یا صدور است.
https://elmodin.ihcs.ac.ir/article_5894_5644f1a623c27912d097bad1e21a1982.pdf
2021-07-23
1
25
10.30465/srs.2020.30285.1757
علم الهی
ابن سینا
اسکوتس
فاعلیت الهی
فیض
زینب
امین
zeinabamin1398@gmail.com
1
دانشجوی دکتری الهیات و معارف اسلامی گرایش فلسفه و کلام اسلامی، دانشکده حقوق و الهیات و علوم سیاسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
AUTHOR
رسول
رسولی پور
rrasoulipour@gmail.com
2
استادیار گروه فلسفه، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران.
LEAD_AUTHOR
قرآن کریم
1
ابن سینا، حسین بن عبدالله (1375)، الاشارات و التنبیهات (با شرح خواجه نصیرالدین طوسى)، قم، البلاغه.
2
ابن سینا، حسین بن عبدالله (1364 و1379)، النجاة من الغرق فى بحرالضلالات، مقدمه و تصحیح محمدتقى دانش پژوه، تهران، دانشگاه تهران.
3
ابن سینا، حسین بن عبدالله (1385)، الشفاء (الالهیات)، تحقیق حسن حسن زاده آملى، چ دوم، قم، بوستان کتاب.
4
امینی، حسن (1393)، «علم الهی به موجودات از دیدگاه ابو علی سینا»، آیین حکمت، ش20، صص29-50.
5
پترسون، مایکل و دیگران(1379)، عقل و اعتقاد دینی، ترجمة احمد نراقی و ابراهیم سلطانی، تهران، طرح نـو.
6
ذبیحی، محمد و ایرجی نیا، اعظم(1388)، «صفات الهی از نگاه ابن سینا و توماس آکوئیناس»، مجله فلسفه دین،ش 2 ، صص29 – 58.
7
صـدر الدیـن شـیرازی، محمد بن ابـراهیم(1410)، الحـکمة المتعالیة فی الاسفار العقلیة الاربعة، الطبعة الرابعة، بیروت:دار احیاء التراث العربی.
8
طباطبائى، سیدمحمدحسین( 1385) نهایه الحکمة، قم، مؤسسه آموزشى و پژوهشى امام خمینى قدس سره.
9
عارفی شیر داغی، محمد اسحاق (1387)، «علم الهی؛ نقد و بررسی نظریه ابن سینا»، الهیات و حقوق، ش29، صص3-26.
10
مطهری، علی (1379)، «علم خداوند»، مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران، ش1و2، صص343-352.
11
معین الدینی، نعیمه (1390)، "علم الهی و بررسی تطبیقی علم بلامعلوم با علم اجمالی در عین کشف تفصیلی ملاصدرا"، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه سیستان و بلوچستان.
12
نیکزاد، عباس (1382)، «پژوهشی در باب علم باری تعالی»، رواق اندیشه، ش26، صص51-66.
13
Duns Scotus, John (1975), God and Creatures: The Quadlibetal Questions, Alluntis, Felix and Wolter, Allan B., Princeton University Press, First published, Princeton and London.
14
Duns Scotus; John (1987), Philosophical Writings: A Selection; Wolter, Allan B., Hackett Publishing Company, First published, Indiana
15
Duns Scotus; John (1998), Questions on the Metaphysics of Aristotle, Vol. II (books six nine), Translated by: Etzkorn, Girard J. and Wolter, Allan B., Franciscan Institute Publications, First published, New York.
16
Williams, Thomas (2003), The Cambridge Companion to Duns Scotus, Cambridge University Press, Cambridge, First published: Num; 31.
17
Hall, Alexander W., Thomas Aquinans and John DunsScotus: Natural Theology in the High Middle Ages,London and New York,Continuum, 2007
18
ORIGINAL_ARTICLE
الزامات یک نظریه علم دینی موثر و موفق و راهکاری برای تحقق آن
در باره نظریه علم دینی نظریات متعددی ارائه شده است که هر یک سعی کرده اند نقشه راهی برای آن ارائه دهند. اما آیا این نظریه ها موفق بوده اند؟ آیا توانسته اند تاثیرگذاری اجتماعی در میان فرهیختگان و دانشجویان داشته باشند؟ در این مقاله در نظر است با بررسی عوامل عدم توفیق بسیاری از آنها، الزامات یک نظریه علم دینی موثر و موفق را مطرح کنیم. این الزامات در این عناوین یازده گانه تحلیل می شود: ارائه نمونه های محقَّق از یک نظریه علم دینی، ارائه راهکار عملیاتی برای محقق شدن آن، فراهم آوردن مقبولیت لازم، داشتن پاسخ مناسب برای تعارض های مفروض بین علم و دین در آن علم، معین ساختن سطح دینی آن علم دینی، تمایز یافتن علم دینی در ادیان و مذاهب مختلف، داشتن انسجام درونی و کفایت تجربی، عدم ابطال یک علم دینی با نسخ برخی مطالب علمی، همخوانی با مجموعه باورهای منسجم دین، مزیت یافتن علم با دینی بودن، تحول پذیر بودن.با توجه به الزامات فوق نظریه مختار نویسنده درباره علم دینی که بتواند موفق و موثر باشد ارائه خواهد شد و ارزیابی خواهد شد که چگونه الزامات مذکور در آن لحاظ شده است.
https://elmodin.ihcs.ac.ir/article_6701_f33297bc34d7f26a28403ed86aeabb8f.pdf
2021-07-23
27
49
10.30465/srs.2021.37445.1880
علم دینی
موفقیت نظریه
مقبولیت
راهکار عملیاتی
سطح دینی
حمیدرضا
آیت اللهی
hamidayat@gmail.com
1
استاد گروه فلسفه دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران
LEAD_AUTHOR
آیت اللهی، حمیدرضا (1393) نگرش هایی اسلامی در مطالعات زنان انتشارات فهم، تهران
1
احمدی، فاطمه؛ آیت اللهی، حمیدرضا (1392) «بررسی و ارزیابی دیدگاه پلانتینگا درباره داروینیسم»، پژوهش های علم و دین، مجله علمی پژوهشی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، سال سوم، شماره دوم، پاییز و زمستان 1392
2
باقری، خسرو (1387) هویت علم دینی، انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، تهران
3
باقری، خسرو (1391) مناظره هایی درباب علم دینی، انتشارات پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی تهران
4
باقری، خسرو (1399) عاملیت انسان، رویکردی دینی و فلسفی، واکاوش، تهران
5
جمال الدین عطیه (1385) «اصول و حوزه های مقاصد شریعت»، پگاه حوزه، ش300
6
جوادی آملی، عبدالله (1386 الف) منزلت عقل در هندسه معرفت دینی، تنظیم احمد واعظی، مرکز نشر اسراء؛ قم
7
جوادی آملی، عبدالله (1386 ب) سرچشمه اندیشه، تنظیم عباس رحیمیان، ج4، مرکز نشر اسراء؛ قم
8
جوادی، محسن (1387) «علم دینی از دیدگاه پلنتینگا»، روش شناسی علوم انسانی، سال 14،شماره 57، زمستان 1387، صص. 7-28.
9
سوزنچی، حسین (1388) معنا، امکان و راهکارهای تحقق علم دینی، پژوهشگاه مطالعات فرهنگی و اجتماعی، تهران
10
علیپور، مهدی ؛ حسنی، سیدحمیدرضا (1389) پارادایم اجتهادی دانش دینی، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، قم.
11
فتحعلیخانی محمد (1377) «علم دینی»، حوزه و دانشگاه، شماره 16 و 17
12
گلشنی، مهدی (1385) از علم سکولار تا علم دینی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، تهران.
13
موحد ابطحی، سید محمدتقی (1391) «انحلال علم دینی در دیدگاه آیت الله جوادی آملی»، ذهن، تابستان 1391، شماره 50.
14
موحد ابطحی، سید محمدتقی (1395) تحلیلی بر اندیشه های علم دینی در جهان اسلام، مرکز بین المللی ترجمه و نشر المصطفی، قم
15
نصر، سیدحسین (1379 الف) نیاز به علم مقدس، ترجمه حسن میانداری، موسسه فرهنگی طه، قم
16
نصر، سیدحسین (1379 ب) انسان و طبیعت (بحران معنوی انسان متجدد) ترجمه عبدالرحیم گواهی، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، تهران
17
نصیری منصور (1383) روش شناسی علم و الهیات، مرکز انتشارات موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی؛ قم
18
Murphy, Nancy & Ellis, George (1996) On the Moral Nature of the Universe, Fortress Press; New York.
19
Murphy, Nancy C. (1987) "Acceptability Criteria for Work in Theology and Science", Journal of Science and Religion, Vol. 22, No. 3, Sepember 1987, Pp. 279-298
20
Plantinga, Alvin (September 1991) When Faith and Reason Clash: Evolution and the Bible, University of Notre Dame
21
Ruse, Micheal (2000) Can a Darwinian be a Christian?, Cambridge; New York
22
ORIGINAL_ARTICLE
ماهیت و حقیقت نفس و ارتباط آن با بدن در فلسفه غرب
درنظر آغازین، منابعی مانند رؤیاها، حضور ارواح و تنفس موجودات ازجمله خاستگاههایی استکه از فَهم آنها تصور نفس پدید آمدهاست. یکیاز بزرگترین مشکلات فکری انسان ایناستکه ازخود، تصور درونیومعنوی داردکه تطبیق آن تصور بافهم فراگیر علمی از جهان مادی ازجمله جسم، دشوار است. ما خودرا موجوداتِ دارای نفس و عقل تصور میکنیم، البته درجهانی که از ذرات مادی بیذهن تشکیل شدهاست. حال پرسش ایناستکه چگونه میتوان ایندو تصور را بریکدیگر انطباق داد؟ چرا مشکل تصور نفس درکنار تصور بدن اینقدر دشوار است؟ دستکم اززمان دکارت، مشکل نفس و بدن بهاینشکل درآمدهاست که چگونه میتوان ارتباط میان نفس و بدنرا تفسیر کرد؟ فلاسفه غرب در مفهوم «من» که هرکس با آن بهخودش اشاره میکند، اختلاف شدید دارند. درتبیین این اختلافات چه میتوان گفت؟ آیا آنچه بهآن اشاره میشود(من)، جسم است و جسمانی؛ یا نهجسماست و نهجسمانی ویا مرکب از این اقسام است؟ هدفما دراین مقاله ایناستکه باکشف وتفسیر دادهها بهروش تحلیل-توصیفی، ضمن تعریف فلاسفه غرب از نفس، راهحل آنان درخصوص ارتباط نفس و بدنرا تبیین کنیم . میتوان یافته اینتحقیق درباره نفس را، هست بودن دانست؛ نفس درقالب هیچ تعریف و تبیین علمی نمیگنجد و ما نمیتوانیم بگوییم چیست، لیکن میتوانیم بگوییم که هست و درپیرامون آن، شعور و حیات وجود دارد .
https://elmodin.ihcs.ac.ir/article_5842_375c673057b103d169929ce3c141d726.pdf
2021-07-23
51
76
10.30465/srs.2020.33520.1799
نفس
بدن
ارتباط
فلسفه غرب
افلاطون
هگل
صالح
حسنزاده
hasanzadeh@atu.ac.ir
1
دانشیار فلسفه دانشگاه علامه طباطبائی
LEAD_AUTHOR
ارسطو (۱۳۷۸)، درباره نفس، ترجمه علیمراد داودی، تهران: انتشارات حکمت،
1
ارسطو (۱۳۷۹) متافیزیک (مابعدالطبیعه) ارسطو، ترجمه شرفالدین خراسانی، تهران: انتشارات حکمت.
2
ارول، هریس (۱۳۸۹)، طرح اجمالی فلسفه اسپینوزا، ترجمه شهرآیینی، تهران: نشر نی.
3
اسپینوزا (۱۳۶۴)، اخلاق، ترجمه دکتر محسن جهانگیری، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
4
اسپینوزا (۱۳۷۴)، رساله در اصلاح فاهمه، ترجمه اسماعیل سعادت، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
5
ایلخانی، محمد (۱۳۸۲)، تاریخ فلسفه در قرون وسطی و رنسانس، تهران: سمت.
6
بارکلی (۱۳۷۵)، رساله در اصول علم انسانی، ترجمه منوچهر بزرگمهر، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
7
برونوفسکی، مازلیش (۱۳۸۳)، سنت روشنفکری در غرب، ترجمه لیلا سازگار، تهران: انتشارات آگاه.
8
بل، دیوید (۱۳۷۶)، اندیشههای هوسرل، ترجمه فریدون فاطمی، تهران: نشر مرکز.
9
بوخنسکی (۱۳۷۹)، فلسفه معاصر اروپایی، ترجمه شرفالدین خراسانی، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
10
پارکینسون (1381)، عقل و تجربه از نظر اسپینوزا، ترجمه محمدعلی عبداللهی، قم: بوستان کتاب.
11
پورجوادی، نصرالله. (1358) درآمدی بر فلسفة افلوطین، تهران: انجمن فلسفه ایران.
12
پهلوان، احمد (1387) رابطه نفس و بدن از نظر ملاصدرا، قم، بوستان کتاب.
13
حسن زاده، صالح، (1387)سیر و تطور مفهوم خدا از دکارت تا نیچه، تهران، نشر علم
14
چرجلند، پاول (۱۳۸۶)، ماده و آگاهی، ترجمه امیر غلامی، تهران: نشر مرکز.
15
خراسانی، شرفالدین (۲۵۳۶) از سقراط تا ارسطو، تهران: انتشارات دانشگاه ملی ایران.
16
دارتیک، آندره (۱۳۷۶)، پدیدارشناسی، ترجمه محمود نوالی، تهران: سمت.
17
دکارت (۱۳۷۶)، فلسفه دکارت، ترجمه منوچهر درهبیدی، تهران: انتشارات بینالمللی الهدی.
18
دکارت (۱۳۸۱)، تأملات در فلسفه اولی، ترجمه احمد احمدی، تهران: سازمان سمت.
19
دکارت (۱۳۸۴)، اعتراضات و پاسخها، ترجمه و توضیح علی م. افضلی، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
20
راداکریشنان، سروپالی (۱۳۸۲)، تاریخ فلسفه غرب، ترجمه جواد یوسفیان، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
21
ژان وال (۱۳۷۰)، بحث در مابعدالطبیعه، ترجمه یحیی مهدوی، تهران: شرکت سهامی انتشارات خوارزمی.
22
ژیلسون، اتین (۱۳۷۰)، روح فلسفه قرون وسطی، ترجمه ع. داودی، تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی / شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
23
ژیلسون، اتین (۱۳۸۴)، تومیسم، ترجمه سیدضیاءالدین دهشیری، تهران: انتشارات حکمت.
24
سرول، تام (‍‍۱۳۷۹)، دکارت، ترجمه حسین معصومی همدانی، تهران: طرح نو.
25
ستیس، و.ت (۱۳۷۰)، فلسفه هگل، ترجمه حمید عنایت، تهران: شرکت سهامی کتابهای جیبی با همکاری انتشارات امیرکبیر.
26
فلوطین. (١٣٦٦) دوره آثار فلوطین، ترجمه محمد حسن لطفی، تهران: خوارزمی.
27
فلوطین، 1378، اثولوجیا، ترجمه، حسن ملکشاهی، تهران، انتشارات شروش
28
صابری نجف آبادی، 1388، بررسی تحلیلی تطور مفهوم نفس از افلاطون تا ملاصدرا، فصلنامه تأملات فلسفی، سال اول، شماره اول.
29
صانعی درهبیدی (۱۳۸۳)، فلسفه لایبنیتس، تهران: انتشارات ققنوس.
30
صانعی درهبیدی، منوچهر (۱۳۸۴)، جایگاه انسان در اندیشه کانت، تهران: انتشارات ققنوس.
31
کاپلستون، فردریک (۱۳۶۸)، تاریخ فلسفه، ترجمه سید جلالالدین مجتبوی، تهران: انتشارات سروش و شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
32
کاپلستون، فردریک (۱۳۷۲)، تاریخ فلسفه، ترجمه اسماعیل سعادت و منوچهر بزرگمهر، تهران: سروش، انتشارات صدا و سیما.
33
کاپلستون، فردریک (۱۳۸۰) تاریخ فلسفه، ترجمه غلامرضا اعوانی، تهران: انتشارات سروش و شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
34
کاپلستون، فردریک (۱۳۸۴)، تاریخ فلسفه، ترجمه عبدالحسین آذرنگ و سید محمود یوسف ثانی، تهران: سروش، انتشارات صدا و سیما.
35
کانت، ایمانویل (۱۳۶۷)، تمهیدات، ترجمه غلامعلی حداد عادل، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
36
کانت، ایمانویل (۱۳۸۴)، نقد عقل عملی، ترجمه انشاءالله رحمتی، تهران: انتشارات نورالثقلین.
37
گلشنی، مهدی (۱۳۸۵)، تحلیلی بر دیدگاههای فلسفی فیزیکدانان معاصر، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
38
لایبنیتس (۱۳۷۵)، منادولوژی، (مقدمه و شرح از بوترو و دیگران) ترجمه یحیی مهدوی، تهران: شرکت سهامی انتشارات خوارزمی.
39
لایبنیتس (۱۳۸۱)، گفتار در مابعدالطبیعه و نوشتارهای مربوط به آن، ترجمه ابراهیم دادجو، تهران: انتشارات حکمت.
40
مجتهدی، کریم (۱۳۶۳)، فلسفه نقادی کانت، تهران: مؤسسه نشر هما.
41
مجتهدی، کریم (۱۳۸۲)، دکارت و فلسفه او، تهران: انتشارات امیرکبیر.
42
نوسباوم، مارتا (۱۳۸۰)، ارسطو، ترجمه عزتالله فولادوند، تهران: طرح نو.
43
هگل (۱۳۸۱)، عقل در تاریخ، ترجمه حمید عنایت، تهران: انتشارات شفیعی.
44
هگل (۱۳۶۸)، خدایگان و بنده، ترجمه حمید عنایت، تهران: انتشارات خوارزمی.
45
Gilson, Etienne (1982), The unity of philosophical experience, USA, New York.
46
Kant, Immanuel (1997), Gritigae of pure reason, Cambridge.
47
Kant (1992), Theoretical philosophy, Cambridge university press.
48
Plato (1999), collected dialogues, edited by Edith Hamilton and Huntington cairns, part I, Princeton university press
49
Plato (1999), collected dialogues, edited by Edith Hamilton and Huntington cairns, part II, Princeton university press
50
ORIGINAL_ARTICLE
تطبیق و تحلیل چیستی انسان کامل از منظر ابن عربی و امامت از منظر علامه حلی
عنوان انسان کامل از منظر مکتب ابن عربی، عنوانی کلی و جامع و دارای مصادیق متعدد است که شامل شماری از اولیاء الهی از جمله انبیاء عظام و نیز ائمه اطهار (علیهم السلام) می شود؛ و بدین رو از عنوان امامت و امام عامتر است. این پژوهش با روش توصیفی و تحلیل مفهوم، با توصیف دیدگاه ابن عربی در مورد انسان کامل و نیز دیدگاه علامه حلی در مورد امامت، به تطبیق و تحلیل این دو نگاه پرداخته است. از منظر این پژوهش، ابن عربی معتقد است انسان کامل، جامع کمالات، خلیفة الله، برنامه جامع، مظهر اتم اسماء و صفات الهیه، و اسم اعظم الهی است، اما نص بر خلافت ظاهری ضرورتی ندارد، و رسول الله نیز بر خلافت کسی تنصیص نکرد، و عصمت نیز هر چند برای خلیفه باطنی و معنوی ضرور است، اما برای خلیفه ظاهری ضرورت ندارد، اما علامه حلی معتقد است، علم و عصمت ازبایستههای امامت است، و این دو امری خفی هستند، و کشف آن برای مردمان ناممکن است، ناگزیر علم و عصمت مقتضی وجود نص هستند.
https://elmodin.ihcs.ac.ir/article_6599_662f041050abe68bed91450030ff626f.pdf
2021-07-23
77
103
10.30465/srs.2021.34325.1814
انسان کامل
امامت
خلافت
ابن عربی
علامه حلی
آرش
رجبی
eshragh.sadra@gmail.com
1
دانش آموخته دکتری مبانی نظری اسلام دانشگاه معارف اسلامی
LEAD_AUTHOR
قرآن کریم
1
کتاب مقدس (عهد قدیم، عهد جدید)
2
آشتیانی، سیدجلال الدین، (1370ش)، «شرح مقدمه قیصری بر فصوص الحکم»، تهران، انتشارات امیرکبیر.
3
ابن­ترکه، صائن­الدین علی، (1381ش)، «تمهید القواعد»، سیدجلال الدین آشتیانی، قم، بوستان کتاب.
4
ابن­عباد، صاحب، اسماعیل بن عباد، (1414ق)، «المحیط فی اللغة»، محمدحسن آل یاسین، بیروت، عالم الکتاب.
5
ابن­عربی، محیی­الدین، (1946م)، «فصوص الحکم»، ابوالعلاء العفیفی، قاهره، داراحیاء الکتب العربیة.
6
ابن­عربی، محیی­الدین، (بی تا)، «الفتوحات­المکیة فی الأسرار المالکیة و الملکیة» (اربع مجلدات)، بیروت، دار الصادر.
7
ابن­عربی، محیی­الدین، (1336ق)، «انشاء الدوائر»، مهدی محمد ناصر الدین، لیدن، مطبعة ایل.
8
ابن­فارس، احمد، (1404ق)، «معجم­مقائیس­اللغة»، عبدالسلام محمد هارون، قم، مکتب الإعلام الإسلامی.
9
احمد تفضلی، (1354ش)، «مینوی خرد»، تهران، انتشارات بنیاد فرهنگ ایران.
10
بدوی، عبدالرحمن، (1976م)، «الإنسان الکامل فی الإسلام»، (الإنسان الکامل فی الإسلام و أصالته النشوریة، لوی ماسینیون، ص103-143)، الکویت، وکالة المطبوعات.
11
تفتازانی، سعدالدین، (1409ق)، «شرح المقاصد»، دکتر عبدالرحمن عمیره، قم، الشریف الرضی.
12
تقی­زاده، سیدحسن، (1335ش)، «مانی و دین او»، تهران، انجمن ایرانشناسی، تهران.
13
جرجانی، میرسید شریف، (1325ق)، «شرح المواقف»، قم، الشریف الرضی.
14
الجندی، مؤیدالدین، (1423ق)، «شرح فصوص الحکم»، سیدجلال­الدین آشتیانی، قم، بوستان کتاب.
15
حلی، حسن بن یوسف، (1423ق)، «الألفین الفارق بین الصدق و المین»، قم، المؤسسة الإسلامیة.
16
حلی، حسن بن یوسف، (1982م)، «نهج الحق و کشف الصدق»، بیروت، دارالکتاب اللبنانی.
17
حلی، حسن بن یوسف، (1363ش)، «أنوار الملکوت فی شرح الیاقوت»، محمد نجمی زنجانی، قم، الشریف الرضی.
18
حلی، حسن بن یوسف، (1413ق)، «کشف المراد فی شرح تجرید الإعتقاد»، حسن حسن زاده آملی، قم، مؤسسة النشر الإسلامی.
19
حلی، حسن بن یوسف، (1365ش)، «الباب الحادی عشر مع شرحیه»، فاضل مقداد، ابوالفتح بن مخدوم حسینی، مهدی محقق، تهران، مؤسسه مطالعات اسلامی.
20
حلی، حسن­بن­یوسف، (1426ق)، «تسلیک النفس إلی حظیرة القدس»، فاطمه رمضانی، قم، مؤسسة­الإمام­الصادق (علیه السلام).
21
حلی، حسن­بن­یوسف، (1386ش)، «معارج الفهم فی شرح النظم»، قم، دلیل ما.
22
حلی، حسن­بن­یوسف، (1415ق)، «مناهج الیقین فی أصول الدین»، تهران، دارالأسوة.
23
حمصی­رازی، سدیدالدین، (1412ق)، «المنقذ من التقلید»، قم، مؤسسة النشر الإسلامی.
24
دادگی، فرنبغ، (1397ش)، «بندهش»، مهرداد بهار، تهران، انتشارات توس
25
دوستخواه، جلیل، (1371ش)، «اوستا»، تهران، مروارید.
26
زرین­کوب، عبدالحسین، (1387ش)، «ارزش میراث صوفیه»، تهران، امیر کبیر.
27
صفار، محمدبن­حسن، (1404ق)، «بصائرالدرجات فی فضائل آل­محمد (صلی­الله­علیهم)»، محسن کوچه باغی، قم، مکتبة آیة­الله­المرعشی­النجفی.
28
طوسی، خواجه نصیرالدین، (1405ق)، «تلخیص المحصل، المعروف بنقد المحصل»، بیروت، دارالأضواء.
29
فیض کاشانی، مولی محسن، (1406ق)، «الوافی»، سیدضیاء الدین علامه، اصفهان، کتابخانه امیرالمؤمنین (علیه السلام).
30
قونوی، صدرالدین، (1388ش)، «فکوک، یا کلید اسرار فصوص الحکم»، محمد خواجوی، تهران، انتشارات مولی.
31
قیصری، داود، (1375ش)، «شرح فصوص الحکم» همراه با تعلیقات امام خمینی و دیگران، سیدجلال الدین آشتیانی، تهران، انتشارات علمی فرهنگی.
32
قیصری، داود، (1382ش)، «شرح فصوص الحکم»، حسن حسن زاده آملی، قم، بوستان کتاب.
33
کلینی، محمدبن یعقوب، (1362ش)، «الکافی»، تهران، انتشارات اسلامیه.
34
ORIGINAL_ARTICLE
بررسی شأن شناختی زبان دین از منظر ویتگنشتاین متأخر و نقد آن بر پایه آراء علامه طباطبایی
کلید فهمِ فلسفه متأخرِ ویتگنشتاین توجه به پژوهشهای دستور زبانی است. این مفهوم از دستور زبان، متفاوت از کاربرد سنتی است و به زبان از آن جهت که نظامی از علائم است التفاتی ندارد. با این رویکرد ماهیت گزارههای دینی ویژگی خاصی پیدا میکند که با دیگر مقولات معرفتی متفاوت است. گزارهها از منظر ویتگنشتاین به دو دسته «قابل تعویض» و «غیرقابل تعویض» تقسیم میشوند که گزارههای دینی از نوع «غیرقابل تعویض» هستند؛ بنابراین قابل تبیین یا تفسیر با جملات دیگر نیستند. همچنین ماهیت زبان دین «باطنی» است و فقط در باطن خودش معنا مییابد و مانند گزارههای «خارجی» با کمک گزارههای دیگر معنای واضحتری پیدا نمیکند. بنابراین ارتباط گزارههای دینی با دیگر گزارهها مانند گزارههای علمی قطع میشود. هرچند مقولات دینی به نحو معنادار در حوزه دین استعمال میشوند شئونی غیر از مطابقت با واقع یا صدق و کذب-پذیری دارند. با توجه به اهمیت زبان دین در فهم مسائل دینی، در این نوشتار با روش توصیفی-تحلیلی به دو سوال اصلی پاسخ میدهد: شأن شناختی یا ناشناختی زبان دین از منظر ویتگنشتاین چگونه است؟ از منظر طباطبایی چه نقدهایی بر این دیدگاه وارد است؟ بر این اساس پس از بررسی ویژگیهای زبان دین از منظر ویتگنشتاین به تبعات آن با آراء طباطبایی پرداخته میشود.
https://elmodin.ihcs.ac.ir/article_6641_a1147ea38427aab22d17b0710a067821.pdf
2021-07-10
105
130
10.30465/srs.2021.34974.1827
ویتگنشتاین
طباطبایی
زبان دین
معناداری
زبان شناختی
آرزو
زارع زاده
rarezu@yahoo.com
1
دانشجوی دکتری رشته کلام- فلسفه دین و مسائل جدید کلامی، دانشکده حقوق، الهیات و علوم سیاسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
AUTHOR
بابک
عباسی
babbaasi@gmail.com
2
استادیار گروه فلسفه، دانشکده حقوق، الهیات و علوم سیاسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
LEAD_AUTHOR
علی رضا
دارابی
darabiar@yahoo.com
3
استادیار گروه فلسفه، دانشکده حقوق، الهیات و علوم سیاسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
AUTHOR
ادموندز، دیوید؛ آیدینو، جان (1396). ویتگنشتاین- پوپر و ماجرای سیخ بخاری. ترجمه حسن کامشاد. تهران: نشر نی.
1
استیور، دان آر (1393). فلسفه زبان دینی، ترجمه ابوالفضل ساجدی، قم: ادیان.
2
اکبری، رضا (1386). ایمان گروی: نظریات کرکگور، ویتگنشتاین و پلانتینگا، قم: پژوهشگاه علوم وفرهنگ اسلامی.
3
اوسى، على رمضان (1381). روش علامه طباطبایى در تفسیر المیزان، تهران: سازمان تبلیغات اسلامى، شرکت چاپ و نشر بین الملل.
4
تریگ، راجر (1399). دانشنامه فلسفه دین: واقع­گرایی و ضدواقع­گرایی، ترجمه انشاءالله رحمتی، تهران: سوفیا.
5
جوادی آملی، عبدالله (1392). دین شناسی، قم: اسراء.
6
حسینی، مالک (1394). ویتگنشتاین و حکمت، تهران: هرمس
7
دباغ، سروش؛ صبرآمیز، ابوالفضل (1390). «واقع­گرایی و ضدواقع­گرایی اخلاقی در ویتگنشتاین»، متافیزیک، سال سوم، شماره 9و10.
8
دادجو، ابراهیم (1397) ذات گرایی جدید در فلسفه علم معاصر(جریانی مهم اما نا آشنا در ایران معاصر)، مجله ذهن شماره 74 تابستان،82-51.
9
دیویس، برایان (1392). درآمدی بر فلسفه دین، ترجمه ملیحه صابری نجف آبادی، تهران: سمت.
10
زندیه، عطیه (1386). دین و باور دینی در اندیشه ویتگنشتاین، تهران: نگاه معاصر.
11
طباطبایی، محمدحسین (1387د). آغاز فلسفه. ترجمه محمدعلی گرامی، قم: دفتر تبلیعات اسلامی حوزه علمیه .
12
طباطبایی، محمدحسین (1362). اعجاز قرآن، تهران: نشر فرهنگى رجاء.
13
طباطبایی، محمدحسین.(1387الف). اصول فلسفه رئالیسم، قم: دفتر تبلیعات اسلامی حوزه علمیه.
14
طباطبایی، محمدحسین.(1364). اصول فلسفه و روش رئالیسم، شرح مرتضی مطهری، قم: صدرا.
15
طباطبایی، محمدحسین (1388الف). انسان از آغاز تا انجام، قم: دفتر تبلیعات اسلامی حوزه علمیه.
16
طباطبایی، محمدحسین.(1388). شرح و ترجمه بدایه الحکمه. ترجمه علی شیروانی. قم: دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه
17
طباطبایی، محمدحسین (1376). بدایه الحکمه، ترجمه محمدباقر سعیدی روشن. قم: دارالفکر.
18
طباطبایی، محمدحسین (1374). تفسیر المیزان، ترجمه سید محمدباقر موسوی همدانی، قم: دفتر تبلیعات اسلامی حوزه علمیه.
19
طباطبایی، محمدحسین (1378). شیعه در اسلام(طبع قدیم)، قم: دفتر تبلیغات اسلامى حوزه علمیه.
20
طباطبایی، محمدحسین (1370). خلاصه تعالیم اسلامی، قم: دفتر تبلیعات اسلامی حوزه علمیه.
21
طباطبایى، محمدحسین (1423ق). طریق عرفان (ترجمه رسالة الولایه)، مترجم صادق حسن­زاده، قم: بخشایش
22
طباطبایی، محمدحسین (1387ب). قرآن در اسلام، قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامى حوزه علمیه.
23
طباطبایی، محمدحسین (1388ب). علی علیه السلام و فلسفه الهی، قم:دفتر تبلیعات اسلامی حوزه علمیه.
24
طباطبایی، محمدحسین (1387ج). نهایه الحکمه، ترجمه علی شیروانی، قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامى حوزه علمیه.
25
طباطبایی، محمدحسین (1430ق). نهایه الحکمه. قم: جامعه مدرسین.
26
گریلینگ، ای.سی (1394). ویتگنشتاین، ترجمه ابوالفضل حقیری، تهران: بصیرت.
27
لموس، نوح (1395). درآمدی بر نظریه معرفت، ترجمه مهدی فرجی پاک و عاطفه حقی، تهران: مرکز.
28
مک­گین، ماری (1389)، راهنمایی بر پژوهش­های فلسفی ویتگنشتاین، ترجمه ایرج قانونی، تهران: علم.
29
ملکم، نورمن (1383). ویتگنشتاین: دیدگاهی دینی، ترجمه محمد هادی طلعتی، قم: دانشگاه مفید.
30
ویتگنشتاین، لودویک (1398الف). تحقیقات فلسفی، ترجمه مالک حسینی، تهران: هرمس.
31
ویتگنشتاین، لودویک (1395). درباره اخلاق و دین،ترجمه مالک حسینی و بابک عباسی، تهران: هرمس.
32
ویتگنشتاین، لودویک (1397). درباره یقین، ترجمه سید موسی دیباج، تهران: مولی.
33
ویتگنشتاین، لودویک (1398ب). رساله منطقی-فلسفی، ترجمه مالک حسینی، تهران: کرگدن.
34
ویتگنشتاین، لودویک (1398ج). کتاب­های آبی و قهوه­ای، ترجمه ایرج قانونی، تهران: نشر نی.
35
هایمن، جان (1399) دانشنامه فلسفه دین: مکتب ویتگنشتاین، ترجمه انشاءالله رحمتی، تهران: سوفیا.
36
هکر، پیتر (1399). ماهیت بشر از دیدگاه ویتگنشتاین، ترجمه سهراب علوی نیا، تهران: هرمس.
37
Ayer, A.J (1985), Wittgenstein, New York: Random House.
38
Diamond, C. (1996). "Wittgenstein, Mathematics and Ethics: Resisting the attractions of Realism" in Sluga, H&Sterm D eds The Cambridge Companion to Wittgenstein, Cambridge university press.
39
Geertz, C. (2004). “Religion as a cultural System”, in M. Banton (ed) Anthropological Approaches to the study of Religion, A.S.A. Monographs no.3, London: Tavistock.
40
Malcom, N. (1977). Wittgenstein: A Religious Point of View?, ed. With a response by G. H. Von Wright. Oxford University Press.
41
Philips, D.Z. (2001). " What God Himself Cannot Tell us: Realisim Versus Metaphisical Realisim", Faith and Philosophy: Journal of the Society of Christian Philosophers: vol.18:ISS4,Article 6.
42
ORIGINAL_ARTICLE
همخوانی یا مباینت نگاه سید عبدالاعلی سبزواری با مکتب تفکیک درباب نسبت فلسفه و نقل
چکیده:سیدعبدالأعلی سبزواری از جمله اندیشمندان بزرگ معاصر ، نه تنها شارح حکمت متعالیه که در بسیاری از اصول و مسائل فلسفی منتقد آراء ملاصدراست. موضع انتقادی ایشان نسبت به مسائل متعددی از حکمت متعالیه و تأکید بر استفاده از قرآن و سنت و نیز مقارنت سال های ابتدایی تحصیل ایشان در مشهد با پایه ریزی اندیشه های تفکیک؛ موهم تفکیکی بودن سید سبزواری و در نتیجه عدم توجه لازم به اندیشه های فلسفی و کلامی ایشان شده است. اما، آیا میتوان سید سبزواری را از پیروان این مکتب دانست؟ پاسخ منفی است. هر چند قول به اشتراک لفظی، اصالت ماهیت، انکار وحدت وجود، و برخی دیگر از مسائل و نیز برخی مواضع وی در جدایی عقل و نقل، سبزواری را به عقاید تفکیکی نزدیک مینماید، ولی ایشان در استفاده از نقل و استمداد از عقل در فهم قرآن و سنت روش خاص و متفاوت از آنچه در مکتب تفکیک مطرح میشود، دارد. مقاله حاضر، پاسخ به شبهه فوق از طریق بررسی آراء اساتید سبزواری و تحلیل میزان تأثیرپذیری از آنها، مقایسه و تحلیل اندیشههای سبزواری با آراء متفکران مکتب تفکیک و تفاوت میان آنها در تبیین قرآن و سنت میباشد.
https://elmodin.ihcs.ac.ir/article_6703_f2f02b2a99b9720f85edd0e0a3bcde32.pdf
2021-07-23
131
156
10.30465/srs.2021.34286.1813
مکتب تفکیک
سیدعبدالاعلی سبزواری
مواهبالرحمن
اندیشههای فلسفی
قرآن
سنت
یاسر
سالاری
yaser581@yahoo.com
1
استادیار گروه الهیات و معارف اسلامی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرمان، کرمان، ایران.
AUTHOR
مهدی
افچنگی
mehdiafchengi5@yahoo.com
2
استادیار گروه معارف اسلامی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد گرگان.
LEAD_AUTHOR
ابراهیمی دینانی، غلامحسین، (1376)، ماجرای فکر فلسفی در جهان اسلام، تهران: طرح نو.
1
ارشادی نیا، محمدرضا، (1382)، نقد و بررسی مکتب تفکیک، قم: بوستان کتاب.
2
اصفهانی، ابوالحسن،(1380)، « بادکوبه ای»، دائرة المعارف تشیّع، تهران: نشر شهید سعید محبّی.
3
اصفهانی، میرزا مهدی، (1364)، ابواب الهدی، قم: انتشارات محمدباقر نجفی.
4
تهرانی، میرزا جواد، (1390)، عارف و صوفی چه میگویند؟، تهران: انتشارات آفاق.
5
حسن زاده آملی، حسن،(1382)، دروس شرح اشارات و تنبیهات (ابن سینا)، قم: انتشارات مطبوعات دینی.
6
حکیمی، محمد رضا، (1378)، اجتهاد و تقلید در فلسفه، قم: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
7
حکیمی، محمدرضا،( بی تا)، دانش مسلمین، قم: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
8
حیکمی، محمدرضا، (1375)، مکتب تفکیک، قم: دلیل ما.
9
الخباز القطیفی، (بیتا)، صفحاة مشرقة من حیاة الأمام السبزواری، نجف: دارالحریه.
10
رضوی، مرتضی، (1380)، نقد مبانی حکمت متالیه، بیجا: موسسه انتشارات عصر ظهور.
11
سبزواری، سیدعبدالأعلی، (1419)، مواهب الرحمن، نجف: مطبعه الادب.
12
سبزواری، سیدعبدالأعلی ، (1413)، مهذب الأحکام فی بیان الحلال و الحرام، چاپ چهارم، بی جا: موسسه المنار.
13
سبزواری، حاج ملا هادی، (1386)، شرح المنظومه فی المنطق و الحکمه، تحقیق و تعلیق محسن بیدارفر، چاپ اول، قم: انتشارات بیدار.
14
طالقانی، سیدمحمدحسن، (1383)، صفحة من حیاة الأمام السبزواری، قم: فجر ایمان.
15
طباطبائی، محمد حسین، (1387)، رسائل توحیدی، ترجمه و تحقیق علی شیروانی، به کوشش سیّدهادی خسروشاهی، چاپ اول، قم: بوستان کتاب.
16
طباطبائی، محمد حسین،(1417)، نهایه الحکمه، تصحیح و تعلیق عباسعلی زارعی سبزواری، چاپ چهارم، قم: موسسه نشر اسلامی.
17
طوسی، نصیرالدین، (1375)، شرح الأشارات و التنبیهات، قم: نشر البلاغه.
18
عابدی، احمد،(1389)، آفتاب سبزوار، تهران: شرکت تعاونی کارآفرینان فرهنگ و هنر.
19
عبودیت، عبدالرسول، (1394)، درآمدی به نظام حکمت صدرایی، چاپ هفتم، تهران: انتشارات سمت.
20
فیضی، کریم، (1382)، فیلسوف عدالت، قم: انتشارات دلیل ما.
21
مرتضوی،سیدعباس،(1381)، علم و عقل از دیدگاه مکتب تفکیک، قم: مرکز جهانی علوم اسلامی.
22
مصباح یزدی، محمد تقی، (1378)، آموزش فلسفه، تهران: سازمان تبلیغات اسلامی.
23
موسوی، سیدمحمد، (1382)، آئین و اندیشه، تهران: انتشارات حکمت .
24
ملاصدرا، (1981)، الحکمه المتعالیه فی الأسفار العقلیه الأربعه، الطبعه الثانیه، بیروت: دار أحیاء التراث العربی.
25
ملاصدرا ، (1383)، الشواهد الربوبیه فی مناهج السلوکیه، حواشی حاج ملا هادی سبزواری، مقدمه تصحیح و تعلیق جلال الدین آشتیانی، قم: بوستان کتاب.
26
ORIGINAL_ARTICLE
مطالعه تطبیقی میان دادههای علمی و دینی درباره سلامت پیامبر (ص) از بیماری صرعِ مؤثر در منشأ وحی
در طول تاریخ با انبیاءالهی مخالفت شده و مورد اتهام قرار میگرفتند ولی نوع تهمتها شاید برای هر پیامبری خاص و با دیگری متفاوت بوده است. حضرت خاتمالنبیین(ص) نیز از این قاعده مستثنی نبوده و همواره مورد اتهام قرار میگرفتند، این تهمتها از سوی مستشرقان در راستای بیان مصدر آیات قرآن کریم ارائه شدند تا وحیانیت قرآن کریم را نفی کنند. به این جهت اتهام کهانت، ساحری، شاعری، بیماری صرع را تنها به پیامبر اسلام(ص) نسبت دادهاند. لذا این پژوهش با بررسی نظریات از دو جهت دادههای علمی و دینی و مقایسه آنها به دنبال پاسخ به این سؤالات است که آیا بین بیماری صرع و سخنان حکیمانه ارتباطی است؟ آیا حضرت محمد(ص) دارای سابقه بیماری بوده است؟ برای پاسخ به سؤالات روش کتابخانهای و استنادی و تجزیه و تحلیل به صورت تحلیل محتوایی کیفی(توصیفی- تحلیلی) با تکیه بر رویکرد تاریخی و علم روانشناسی به کار بسته شد. یافتههای پژوهش حاکی از آن است که براساس شواهد تاریخی، علم روان شناسی، عقلی و نقلی، اعتراف برخی مستشرقان، شبهات مذکور بیاساس و در انگیزهشناسی مطالعات مستشرقان در دسته مغرضانه و تحت تأثیر جنگهای صلیبی که پس از شکست از مسلمانان به سمت جنگ فرهنگی و ایجاد شبهه رفتند، بیان شده است.
https://elmodin.ihcs.ac.ir/article_6649_67c20040e7c1954b1aa6ece5efd56a54.pdf
2021-07-23
157
186
10.30465/srs.2021.33740.1803
وحیانیت قرآن
پیامبراکرم(ص)
مستشرقان
صرع
سلامت پیامبر
سلامت روانی پیامبر
محمد
سبحانی یامچی
yamchi88@gmail.com
1
استادیار گروه علوم قرآن و تفسیر دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم، مراغه، ایران
LEAD_AUTHOR
فرزاد
دهقانی
f.dehghani@hsu.ac.ir
2
استادیار گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه حکیم سبزواری، سبزوار، ایران
AUTHOR
وحید
بی آذار
v.biazar114@gmail.com
3
دانشجوی کارشناسی ارشد(علوم قرآن مجید) دانشکده علوم قرآنی مراغه
AUTHOR
ابن اثیر، عزالدین (1386ش). الکامل فی التاریخ، بیروت: دار صادر للطباعة والنشر.
1
ابن خلدون، عبدالرحمن (1369ش). مقدمه ابن خلدون، ترجمه محمد پروین گنابادی، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
2
ابن عاشور، محمد بن طاهر (بی­تا). التحریر و التنویر، بی­نا، بی­جا.
3
ابنفارس، احمد بن فارس (1404ق). معجم مقاییس اللغة، قم: مکتب الاعلام الاسلامی.
4
ابوالحسنی شهرضا،فرید وحاجبی،احمد (1395ش).راهنمای ارزیابی و درمان اختلالات سلامت روان، تهران: وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی.
5
اصبهانی، ابی نعیم (1412ق). دلائل النبوةالحافظ، بیروت: دار النفائس.
6
اقتراح با حضور آیت الله معرفت (1385ش). نقاط قوت و ضعف مطالعات مستشرقان، مجله قرآن و مستشرقان، ش 1، ص 17.
7
انجمن پزشکی بریتانیا (BMA) (1382ش). بیماریهای مغز و اعصاب، ترجمه منصوره داوری، زیر نظر خلیل رحیمی خوش، مشهد: امامت.
8
ایساک، ا.د - ج.پ.لف، (1371ش). ترجمه محیط احمد، کاویانی غلامحسین، تهران.
9
بحرانی، سید هاشم بن سلیمان (1374ش). البرهان فی تفسیر القرآن، قم: موسسه بعثه.
10
بکری امین (1972م). التعبیر الفنی، بیروت: دار الشروق.
11
بل، ریچارد (1382ش). درآمدی بر تاریخ قرآن، ترجمه بهاء الدین خرمشاهی.
12
جان دبلیو.سانتراک(1390ش). زمینههای روانشناسی، ترجمه مهردد فیروز بخت، تهران: موسسه خدماتی فرهنگی رسا.
13
حسن عرفان (1379ش). اعجاز در قرآن کریم، تهران: دفتر مطالعات تاریخ و معارف اسلامى.
14
حسین آزاد (1375ش). آسیب شناس روانی، تهران: موسسه انتشارات بعثت.
15
حمیری، ابن هشام (بی­تا). سیره النبوی، دارالمعرفه.
16
دانش، فریدون (1367ش). بیماریهای صرعی، تهران، نشردانشگاهی.
17
دیکتر، مارک (1262ش). صرعها و بیماریهای تشنجدار، ترجمه دکتر سدا طارخانیانس و نوذر امیری، تهران: انتشارات چکیده.
18
دیون یورت، جان (1335ش).عذر تقصیر به پیشگاه محمد و قرآن، ترجمه سید غلامرضا سعیدی، چاپ دوم، تهران: شرکت نسبی محمد و حسین اقبال و شرکاء.
19
راغب اصفهانى، حسین بن محمد (1412ق). مفردات ألفاظ القرآن، بیروت: دار القلم.
20
رامیار، محمود (1369ش). تاریخ قرآن، تهران: امیرکبیر، چاپ سوم،.
21
رژی بلاشر (1378ش). در آستانه قرآن، ترجمة محمود رامیار، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
22
زمانی، محمد حسین (1395ش). نقد و بررسی آراء مستشرقان درباره قرآن، قم: موسسه بوستان کتاب(دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم).
23
زمخشرى، محمود (1407ق). الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل، بیروت: دار الکتاب العربی.
24
سید بن قطب بن ابراهیم شاذلی (1412ق). فى ظلال القرآن، بیروت- قاهره: دارالشروق. چاپ هفدهم.
25
صابونی، محمد علی (1417ق). صفوة التفاسیر، قاهره، دار الصابونی للطباعة والنشر والتوزیع.
26
الصغیر، محمد حسین علی (1983م). تاریخ القرآن، الدارالعالمیه، بیروت: للدراسات و النشر.
27
طباطبایى، سید محمد حسین (1417ق). المیزان فى تفسیر القرآن، قم: دفتر انتشارات اسلامى جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
28
طبرسی فضل بن حسن (1377ش). تفسیر جوامع الجامع، مشهد: بنیاد پژوهشهای اسلامی آستان قدس رضوی.
29
طبرسى، فضل بن حسن (1372ش). مجمع البیان فی تفسیر القرآن، تهران: ناصر خسرو.
30
طبری، محمدبن جریر (1412ق). جامع البیان، بیروت: دارالکتب العلمیه.
31
طریحى، فخر الدین بن محمد (1375ش). مجمع البحرین، تهران: مرتضوی.
32
طوسى، محمد بن حسن (بی­تا). التبیان فى تفسیر القرآن، بیروت: دار احیاء التراث العربى.
33
طوسى، محمد بن حسن (بی­تا). الرسائل العشر، بیروت، موسسه نشر الاسلامی.
34
عظیمی، سیروس (1372ش). روانشناسی عمومی، تهران، انتشارات صفار.
35
عیاض، القاضی (بی­تا). الشفا بتعریف حقوق المصطفی محذوف الاسانید، بیجا..
36
فراهیدى، خلیل بن احمد(1409ق). کتاب العین، قم: نشر هجرت.
37
فروید، زیگموند(بی­تا). پیدایش روانکاوی، ترجمه هاشم رضی، موسسه مطبوعتی فراهانی.
38
فریث، کریستو فر، جونستون، ایو(1389ش). اسکیزوفرنی، ترجمه آرش طهماسبی، تهران: نشر ماهی.
39
فرید وجدی، محمد(1343ق). دایره المعارف القرن الرابع عشر و العشرین، الطبعه دائره المعارف القرن العشرین.
40
فیض کاشانی، ملا محسن(1415ق). الصافی، چاپ دوم، تهران: انتشارات الصدر.
41
فیومى، احمد بن محمد(1414ق). المصباح المنیر فى غریب الشرح الکبیر للرافعى، قم: موسسه دار الهجرة.
42
قرشى سید على اکبر(1377ش). تفسیر احسن الحدیث، تهران: بنیاد بعثت.
43
قرطبی، شمس الدین(1405ق). تفسیر قرطبی، بیروت، دار إحیاء التراث العربی.
44
گراهام، رابرت.بی(1387ش). روان شناسی فیزیولوژیک، ترجمه علی رضا رجایی و علی اکبرصارمی، مشهد: موسسه چاپ و انتشار آستان قدس رضوی.
45
مت، جیمز آلن(1384ش). فیزیولوؤی روانی- قانونی با استفاده از پلی گراف-ترجمه، تهران: انتشارات موسسه فرعنگی هنری پردازش هوشمند علائم.
46
مجلسى، محمد باقر بن محمد تقى(1403ق). بحار الأنوار، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
47
محمد خلیفه(بی­تا). الاستشراق و القرآن العظیم، ترجمه عربی: مروان عبدالصبور شاهین، دارالاعتصام.
48
محمود عبد اللهى(1385ش). وحى در قرآن، قم: بوستان کتاب.
49
مکارم شیرازى، ناصر(1374ش). تفسیر نمونه، تهران: دار الکتب الإسلامیة.
50
مکارم شیرازى، ناصر(1386ش). سوگندهاى پربار قرآن، قم: مدرسه الامام علی بن ابی طالب ( ع).
51
مونتگمری وات، ویلیام(1344ش). محمد پیامبر و سیاستمدار، ترجمه اسماعیل ولی زاده، تهران: انتشارات کتابفروشی اسلامی.
52
نولن، سوزان - باربارا ال، هوکسما، - جف لافتس، فردریکسون، ویلم و گنار (1390ش). زمینه روان شناسی اتکینسون و هیلگارد، ترجمه مهدی گنجی، تهران: نشر ساوالان.
53
و وی، اچ. سل، وامی، ناگاس(1387ش). کتاب راهنمای توانبخشی در مراقبت های اولیه بهداشتی، ترجمه فرانک تفرشی، نوشین مرادی، احمد نظری، تهران: اداره کل روابط عمومی سازمان بهزیستی کشور.
54
واکر، ماتیو- شورون، سیمون(1389ش). راهنمای پزشکی خانواده صرع (صرع-علائم نشانه ها و آزمایشها و...)، ترجمه اعظم چاوشی، قم: سپهر اندیشه،
55
واکر، ماتیو، شورون، سایمون(بیتا)، راهنمای پزشکی خانواده صرع ،ترجمه فرهاد همت خواه، ، تهران: عصر کتاب.
56
Danniel, Norman, )1975). The Arabs and Mediaeval Europe, London .
57
Goldziher, Ignac.(1920). Le dogme et la loi de l'Islam: histoire du developpement dogmatique et juridique de la religion musulmane. Paris.
58
Gustave Le Bon, (1884). La civilisation des Arabes , à Chicoutimi, Québec.
59
Richard Bell , (1953). Introdution to the Quran, EDINBURGH UNIVERSITY PUBLICATIONS .
60
Theoder Noldke,(1971). geschichte des Qorans, friedrich schwaihy, Germany.
61
William Montgomary Watt,(1970). Bell’s introduction to the Quran, Edinburgh, Edinburgh University Press.
62
ORIGINAL_ARTICLE
آموزش علم دینی یا آموزش دینی علم: ازآرمان تا تناقض نمایی
عمده نظریههای علم دینی در ایران نه تنها در تلاش برای تحقق عملی سازگاری علم و دین، بلکه فراتر از آن در پی بکارگیری آموزههای دینی در علم و آموزش علوم(طبیعی و انسانی) و برقراری نسبتی میان آنها هستند. هدف از این مقاله تحلیلی بر مساله کاربست علم دینی در آموزش علوم(طبیعی) است که در ذیل مسئله گستردهتر "تحققپذیری علم دینی" قرار دارد و در راستای تحلیل و بررسی دقیقتر مسئله، در آغاز سه تز(پیشنهاد) طرح میشوند: نخست، آموزش علم دینی یک آرمان بیمعنی و امکانناپذیر است؛ دوم، به جای آموزش علم دینی باید از آموزش دینی علم سخن راند؛ و سوم، آموزش دینی علم هم خود یک متناقضنما(پارادوکس)است. این پیشنهادها با روشی تحلیلی و با اتکا به نظریههای علم دینی و نیز شناختی که درباره ماهیت، ساختار و اهداف آموزش علوم وجود دارد بررسی میشوند. این پژوهش نشان میدهد که آموزش علم دینی در وضعیت کنونی و با توجه به فقدان مدل دینی برای علوم، اگرچه علیالاصول بیمعنا و امکانناپذیر نیست، اما یک آرمان(نه به مفهوم دستنیافتنی) است.در عوض، آموزش دینی علم در وضعیت کنونی ممکن و تحققپذیر است؛ با این وصف، باتوجه به اهداف کنونی آموزش علوم در صورت جانبداری جزمگرایانه از دین، آموزش دینی علم میتواند واقعیتی متناقضنما(پاردوکسیکال) باشد. با توجه به این شرایط، مسئله کاربست علمدینی در آموزشعلوم نه تنها با چندین مسئله دیگر گره خورده است، بلکه میتواند به آنها هم تقلیلپذیر باشد و پاسخ دقیقتر مسئله هم مبتنی بر پاسخ آن مسائل وابسته است.
https://elmodin.ihcs.ac.ir/article_6673_ef7164b8eabb5928c84d21dafa888e79.pdf
2021-07-23
187
213
10.30465/srs.2021.36587.1864
علم"
دین"
آموزش"
علم دینی"
آموزش علم دینی"
"
آموزش دینی علم"
سید هدایت
سجادی
hedayatsajadi@gmail.com
1
استادیار فلسفه علم و فناوری، گروه آموزش فیزیک، دانشگاه فرهنگیان، تهران، ایران.
LEAD_AUTHOR
باربور، ایان(1394)، علم و دین، ترجمه بهاء الدین خرمشاهی، چاپ نهم تهران: انتشارات مرکز نشر دانشگاهی.
1
باقری، خسرو (1379) «تبیین وجه تسمیه علم دینی»، فصلنامه مصباح(علوم انسانی دانشگاه امام حسین)، سال نهم، شماره 35 صص 37-76
2
برنامه درسی ملی جمهوری اسلامی ایران، اسفندماه 1392
3
پایا، علی(1386)، «ملاحظاتی نقادانه دربارة دو مفهوم علم دینی و علم بومی»، فصلنامة حکمت و فلسفه، سال سوم، شمارة دوم و سوم،صص 39-76
4
جوادی آملی، عبدالله(1388)، «تبیین برخی از مطالب منزلت عقل در هندسه معرفت دینی»،فصلنامه اسراء، سال اول، شماره 2، زمستان
5
سجادی، سید هدایت (1398)،«علم دینی با رویکرد متافیزیک گرایانه: بررسی امکان و معناداری آن»، فصلنامه علمی-پژوهشی حکمت و فلسفه، سال پانزدهم، شماره 60 صص 69-98.
6
سروش، عبدالکریم(1390)،«اسلام و علوم اجتماعی:نقدی بر دینی کردن علم»، در علم دینی:دیدگاهها و ملاحظات(حسنی و همکاران)، ویراست دوم، چاپ پنجم، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
7
سروش، عبدالکریم( 1388). تفرج صنع:گفتارهایی در اخلاق و صنعت و علم انسانی، چاپ هشتم، تهران: انتشارات صراط.
8
سوزنچی،حسین (1389)، معنا، امکان و راهکارهای تحقق علم دینی،تهران: پژوهشکده­­ مطالعات فرهنگی و اجتماعی
9
فتحعلی­خانی، محمد(1377)، «علم دینی»، فصلنامه حوزه و دانشگاه(روش شناسی علوم­انسانی)، پاییز و زمستان، شماره 16 و 17
10
گلشنی، مهدی(1380)، از علم سکولار تا علم دینی،چاپ دوم، تهران: انتشارات پژوهشگاه علوم انسانی.
11
موحد ابطحی، سیدمحمد تقی(1400) درآمدی بر علوم انسانی اسلامی، قم، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
12
موحدابطحی، سیدمحمدتقی(1388)«تحلیلی جامعه شناختی از علت تداوم رویکرد پوزیتویستی به علوم انسانی در ایران و عدم شکل گیری علم دینی و بومی با بهره گیری از رویکرد ترکیبی ساخت و عامل»، دوفصلنامه اسلام و علوم اجتماعی، سال اول، شماره 2، صص 199-222
13
ملکیان مصطفی (1379) «تأملاتی چند در باب امکان و ضرورت اسلامی شدن دانشگاه»، بازتاب اندیشه، شماره 3صص 23-32
14
Al-Attas,S. Mohammad Naghib(1993). Islam and Secularism, Kula Lumpur: international institute of Islamic thought and civilization (ISTAC), second impression.
15
American Association for the Advancement of Science(AAAS,1990), Science for All Americans.
16
http://www.project2061.org/publications/sfaa/online/chap1.htm
17
Barbour, I.(1998). Religion and science: Historical and contemporary issues. London: SCM Press.
18
Billingsley and et.al.,(2019) ,Science and Religion in Education, Berry Billingsley, Keith Chappell, Michael J. Reiss(eds.), Springer.
19
Chalmers, A.(1999). What is this thing called Science? third edition, Inc. Indianapolis / Cambridge: Hackett Publishing Company.
20
Long, David E.(2011), Evolution and Religion in American Education: An Ethnography, Springer.
21
Mansour, Nasser(2019), Science, Religion, and Pedagogy: Teachers’ Perspectives, In: Science and Religion in Education, Berry Billingsley, Keith Chappell, Michael J. Reiss(eds.), Springer.
22
Matthews, M.R.(2009). Science, Worldviews, and Education, ed. By M.R. Matthews. Springer.
23
Nola & Irzik(2005).Philosophy, Science, Education and Culture, Dordrecht, The Netherlands: Springer.
24
Popper, Karl(2002a).The Logic of Scientific Discovery, London and New York:Routledge.
25
Popper,Karl(2002b). Conjectures and Refutations: The Growth of Scientific Knowledge, 2nd Edition, published by Routledge.
26
Prastowo,A.I & Pambudi,S.(2021),The Integration of Islam and Science Concept of Mehdi Golshaani's Perspective and Its Relevance to Islamic Education in The 4.0 Era, Proceedings of the 2nd International Conference on Islamic Studies, ICIS 2020, 27-28 October 2020, Ponorogo, Indonesia; Published by EAI. http://dx.doi.org/10.4108/eai.27-10-2020.2304175
27
Sæther,Jostein (2019), Three Perspectives on the Science-Religion Issue in Science Education:Interdisciplinarity, Value or Ideology,Orientation and Responsible, Personalization, IN:Science and Religion in Education, Berry Billingsley, Keith Chappell, Michael J. Reiss(eds.), Springer.
28
ORIGINAL_ARTICLE
دگردیسی گنوسی از اندیشه تا آیین
خاستگاه اندیشه گنوسی و سیر تحول آن از موضوعات مورد اختلاف است. در این تحقیق، با بررسی انتقادی فرقههای گنوسی و تحلیل آراء صاحب نظران، به این سوال ها پاسخ داده خواهد شد: الف: مولفه های اندیشۀ گنوسی چیست؟ ب: سرچشمههای اندیشه گنوسی کدامند؟ ج: آیا پیش از میلاد فرقه ای به گنوسی موسوم بوده اند؟ این تحقیق نشان می دهد که غالب شناخت ما از گنوسی بر آثار جدلیِ مسیحی و بر اسناد قُمران و بحرالمیّت استوار است. براساس اسناد مذکور هیچ گروه و فرقه ای، پیش از میلاد، گنوسی نامیده نشدهاند. هرچند سابقۀ پاره ای از مولفه های اندیشۀ گنوسی مانند اصالت معرفت و غربت روح به پیش از میلاد و زمان افلاطون می رسد اما برخی دیگر از مؤلفه ها مانند ثنویت و تمایز میان خدای مسیحی و یهودی(خدای متعال و خدای خالق)، اعتقاد به کثرت مسیح ازلی، تقدم معرفت بر ایمان و... محصول دورۀ شکل گیری آیین های گنوسی و مجادلۀ آنها با آبای کلیسا در سده های نخستین میلادی است.
https://elmodin.ihcs.ac.ir/article_6608_3821eb691bfd233d0612c8d1797b67cb.pdf
2021-07-23
215
240
10.30465/srs.2021.34833.1825
گنوس
اندیشه
آیین
مکتب
معرفت
مسیحیت
حسین
شهبازی
hossein.shahbazi64@yahoo.com
1
دکتری زبان وادبیات فارسی، دانشکده ادبیات و زبانهای خارجی، دانشگاه تبریز، ایران
LEAD_AUTHOR
اسماعیلپور مطلق، ابوالقاسم (1396) اسطورة آفرینش در کیش مانی، ویراست سوم، تهران، نشر چشمه.
1
فلاطون ( 1380). دوره آثار افلاطون (4 جلدی)، مترجم: محمدحسن لطفی؛ رضا کاویانی، تهران: خوارزمی
2
اِلیاده، میرچا (1373). آیین گنوسی و مانوی، ترجمة ابوالقاسم اسماعیل پور، چاپ اول، تهران: فکر روز.
3
پورجوادی، نصرالله (1364) «کشفی که تاریخ مسیحیت را دگرگون کرد»، نشر دانش خرداد و تیر 1364 شماره 28.
4
پیگلز، الین (1395). انجیلهای گنوسی، ترجمة ماشاءالله کوچکی میبدی، چاپ دوم، تهران: انتشارات علمی فرهنگی.
5
تقی زاده، سید حسن (1335). مانی و دین او، تهران: چاپخانة مجلس
6
جعفری، ابوالقاسم؛ محمد پور، محمد حسین؛ شهبازی، علی (1384). «دانشنامة دین»، فصلنامة هفت آسمان، دانشگاه ادیان و مذاهب، زمستان، شمارة 28، ازص 273تا ص286.
7
دانیلو، ژان (1393). ریشههای مسیحیت در اسناد بحرالمیّت، ترجمة علی مهدی زاده، چاپ دوم، قم: نشر ادیان.
8
زرین کوب، عبدالحسین (1387). ارزش میراث صوفیه، چاپ سیزدهم، تهران، امیر کبیر.
9
زرین کوب، عبدالحسین (1390 الف). جستجو در تصوّف ایران، تهران، انتشارات امیرکبیر، چاپ یازدهم.
10
زرین کوب، عبدالحسین (1390ب). تصوف ایرانی در منظر تاریخی آن، ترجمة مجدالدین کیوانی، چاپ سوم، تهران، انتشارات سخن.
11
ژیلسون، اتین (1389). تاریخ فلسفة مسیحی در قرون وسطا، ترجمة رضا گندمی نصرآبادی، تهران: سمت
12
شکری فومشی، محمد (1382) «مبانی عقایدگنوسی در مانویت»، نامة ایران باستان، سال سوم، شمارة اول، بهاروتابستان، صص 35-66.
13
شکری فومشی، محمد (1383) «درخلوت مانستان­های ایرانی؛ با اسطورة آفرینش مانی»، نامة ایران باستان، شماره 8، صص 65-84.
14
کُربن، هانری (1392). انسان نورانی در تصوف ایرانی، ترجمة فرامرز جواهری نیا، چاپ سوم، شیراز، انتشارات گلبان و آموزگار خرد.
15
کریستینسن، آرتور (1385). ایران در زمان ساسانیان، ترجمة رشید یاسمی، چاپ پنجم، تهران: انتشارات صدای معاصر.
16
لین، تونی (1396).تاریخ تفکر مسیحی، ترجمة روبرت آسریان، چاپ پنجم، تهران، نشر فرزان روز.
17
ناس، جان بایر، (1392)، تاریخ جامع ادیان، ترجمۀ علی­اصغر حکمت، چاپ بیست­ویکم، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
18
نفیسی، سعید (1343) سرچشمة تصوّف در ایران، تهران، کتابفروشی فروغی.
19
نیکلسن، رینولد(1372). عرفان عارفان مسلمان، ترجمة اسدالله آزاد، مشهد: انتشارات دانشگاه فردوسی مشهد
20
ولفسن، هری اوسترین (1389) فلسفة آبای کلیسا، ترجمة علی شهبازی، قم: انتشارات دانشگاه ادیان و مذاهب
21
هادینا، محبوبه (1390). ریشههای الهیات مسیحی در مکاتب گنوسی و افلاطونی میانه، قم، انتشارات دانشگاه ادیان ومذاهب
22
هالروید، استوارت (1395). ادبیات گنوسی، ترجمة ابوالقاسم اسماعیل پور، تهران، نشر هیرمند
23
Clemence of Alexandria (1986) Stromateis, the Fathers of the Second Century, Alexander Roberts& James Donalson, Grand Rapids, MI: Christian Classics Ethereal Library, http://www.newadvent.org/fathers/02102.htm
24
Gilson, Etienne (1955). History of Christian Philosophy in the middle Ages, New York: Random House Publishing.
25
Ignatius (1891) Letter to the Magnesians, from: _Apostolic Fathers_ Lightfoot & Harmer, 1891 translation, Adress: http://www.earlychristianwritings.com/text/ignatius-magnesians-lightfoot.html
26
Irenaeus of Lyons, Against Heresies, Five-volume course, http://www.earlychristianwritings.com/irenaeus.html
27
Jonas, Hans (1991). The Gnostic Religion: The Message of the Alien God and the Beginnings of Christianity, Third edition, Boston: Beacon Press.
28
Noss, John B. (1949) Man's Religions, USA, New York, the Macmillan Company.
29
Pagels, Elaine (1979). The Gnostic Gospels, Vintage Books, New York: Vintage books, a division of Random House.
30
Robinson, James M. (1988). The Nag Hammadi Library in English, USA, New York: Harper Collins publishers.
31
Rudolph, Kurt (1987). Gnosis; The Nature and History of Gnosticism, Translation edited by Robert Mclachlan Wilson, San Francisco: A division of Harper Collins, Harper& Row publishing.
32
Schaff, Philip (2004), the Fathers of the Second Century: Clement of Alexandria, Alexander Roberts& James Donalson, Grand Rapids, MI: Christian Classics Ethereal Library
33
Segal, Alan.F (1977). Two Powers in Heaven: Early Rabbinic Reports About Christianity and Gnosticism, Leiden: Brill
34
Smith, Wilfred Cantwell, (1979). Faith and Belief, Princeton: Princeton University Press.
35
ORIGINAL_ARTICLE
مطالعة تطبیقی و شیوه های بازنمایی مفهوم «ملکوت» در«قرآن کریم» و «جغرافیایِ عرفانیِ اندیشة حافظ»
«ملکوت» از مفاهیم بین الادیانی است که با اشتراکات و افتراقاتی در آیین های یهود، مسیحیت و اسلام مورد توجه بوده و واژه ای است که در قرآن ـ به طور مشخص و نیز در قالب مشتقات آن ـ به کار رفته و در کتب تفسیری ، معادل های معنایی نظیر «مالکیت مطلق خدا و باطن عالم خلقت» برای آن بیان کرده اند .این کلمه در کتب عرفانی نیز که قرآن را به عنوان یکی از مهم ترین منبع معرفتی مورد توجه قرار می دهند، کاربرد داشته و ازجمله اصطلاحات صوفیه به شمار می رود. توجه ،رویکرد و نگرش هر اندیشمندی به چنین کلیدواژه معرفتی می تواند گویای جهت گیری هستی شناسانه او نسبت به خدا و عالم وجود باشد. حافظ شاعری اندیشه ور است که در پس بیان هنرمندانه عواطف خود ، از تدقیق در مبادی اندیشه و حکمت غافل نیست. او خود را وامدار «دولت قرآن» می داند پس بیراه نیست که می توان بین نگاه هستی شناسانه او با معارف قرآنی ارتباط معناداری یافت. پژوهش حاضر به شیوة توصیفی – تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانه ای درصدد پاسخ به این پرسش است که: «ملکوت » در «قرآن» و «جغرافیای عرفانی حافظ»، چگونه بازنمایی شده اند؟ و تاثیرپذیری حافظ از معارف قرآن در باره این واژه چگونه است؟. یافته ها حاکی از آن است که در شعر حافظ ، «ملکوت» را علاوه بر مفهوم «باطن و حقیقت هر چیز و مالکیت و حکمرانی خداوند» به معنای «جغرافیای غیب و عالم فرشتگان» می توان تعبیر کرد. این واژه در ذیل روایت ویژه او از داستان آفرینش به کار رفته است. در این ماجرا که اساس هندسة فکری حافظ در نسبت خدا، انسان و ملکوت را در خود دارد، «عشق» به عنوان اصلی ترین موضوع معرفتی مطرح می شود و حافظ گاه با ضمیر اول شخص مفرد، قهرمان روایت خود از حماسة آفرینش می گردد.واژگان مرتبط با کلمه«ملکوت» نظیر:سروش،هاتف، و ... نیز درچارچوب همین روایت حماسی اسطورهای و قرآنی مطرح می شوند؛ از سوی دیگر، حافظ از طریق دعا، مناجات و تهذیب نفس با جغرافیای ملکوت و معنا،رابطه و تجربه عرفانی می یابد.
https://elmodin.ihcs.ac.ir/article_6680_b3df9e243b55b56569d6f286deb62394.pdf
2021-07-23
276
241
10.30465/srs.2021.34505.1819
قرآن. حافظ
ملکوت (و کلمات متناسب با آن)
جغرافیا.انسان
فرشته
مطلب
غفاری
gh.m608@gmail.com
1
دانشجوی دکتری ادبیات فارسی دانشگاه آزاد ساوه
LEAD_AUTHOR
رضا
حیدری نوری
r.heydarinoori@gmail.com
2
استادیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد ساوه
AUTHOR
منیژه
فلاحی
mahdisfallahi@gmail.com
3
استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد ساوه
LEAD_AUTHOR
قرآن کریم.
1
آشوری،داریوش،۱۳۸۸،عرفان ورندی در شعر حافظ،تهران،غزال،چ۳.
2
ابراهیمی دینانی، غلامحسین. (١٣٨٠ ).دفتر عقل و آیت عشق. جلد دوم. تهران: طرح نو.
3
الیاده، میرچا. (١٣٧٢ ).رساله در تاریخ ادیان. ترجمة جلال ستاری. تهران: سروش.
4
پرچم،اعظم و قاسم نژاد ، زهرا.(۱۳۹۴).مفهوم ملکوت خدا در عهدین و قرآن کریم. فصلنامه علمی-پژوهشی تحقیقات علوم قرآن و حدیث دانشگاه الزهرا.سال۱۲.شماره۲۵.
5
پورجوادی،نصرالله،(۱۳۷۲).درباره حافظ(برگزیده های مقالات نشردانش)،تهران،مرکز نشر دانشگاهی.
6
پورنامداریان،تقی،(۱۳۸۲)،گمشده لب دریا،تهران،سخن،چ۲.
7
ختمی لاهوری ،ابوالحسن عبدالرحمن .(۱۳۷۴).شرح عرفانی غزل های حافظ،تصحیح وتعلیقات بهاء الدین خرمشاهی وکورش منصوری و
8
حسین مطیعی امین ، تهران ، قطره .4 ج .
9
جوادی آملی،عبدالله،(۱۳۷۸).قرآن در قرآن.اسرا.قم.
10
حافظ، شمس الدین محمد. (١٣٧٩ ).دیوان حافظ. تصحیح محمد قزوینی و قاسم غنی. تهران: انتشارات زوار.
11
خرمشاهی، بهاءالدین. (١٣٨٤ ).حافظ نامه. چ ١٥ .تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی. ٢ ج.
12
خرمشاهی، بهاءالدین. (۱۳۸۲). حافظ حافظه ماست ، چاپ اول ، تهران، قطره.
13
دهخدا، علی اکبر. (١٣٧٧ ).لغت نامه. چ٢ از دورة جدید. تهران: مؤسسة انتشارات و چاپ دانشگاه تهران.
14
رازی، نجم الدین. (١٣٧٧ ).گزیدة مرصاد العباد. شرح و تخلیص رضا انزابی نژاد. تهران: انتشارات پیام نور.
15
زرین کوب ، عبد الحسین.(۱۳۷۵).از کوچه رندان ، چ10 ، تهران ، انتشارات سخن .
16
سعیدی،گل بابا.(۱۳۹۲).فرهنگ جامع اصطلاحات عرفانی با تکیه بر آثار ابن عربی،تهران.زوار.
17
سیاوشی، کرم و محمدی، جواد. (١٣٩٢ ).بررسی تطبیقی مفهوم واژة ملکوت درقرآن کریم و دیوان حافظ.فصلنامة پژوهش های ادبی - قرآنی، سال اول. شمارة سوم.
18
سیدان، الهام. (١٣٩٦ ).بررسی و تحلیل مؤلفة مکان در تجربیات و پدیدارهای عرفانی. پژوهشنامة نقد ادبی و بلاغت. سال ٦ . شمارة ١ . صص: ٧١ – ٨٨ .
19
شفیعی کدکنی، محمدرضا. (١٣٩٦ ).این کیمیای هستی. تهران: سخن.پ
20
شمیسا،سیروس،1395،یادداشت های حافظ،تهران ،نشرمیترا.
21
صدر،احمد و همکاران،(۱۳۹۴).دایره المعارف تشیع.حکمت.تهران.
22
صفا،ذبیح الله.(۱۳۷۳).تاریخ ادبیات ایران.تهران.امیرکبیر.۴ج.
23
طباطبایی،سیدمحمدحسین.(۱۳۷۰).تفسیر المیزان. ج۱و۵و۷و۸و۱۵.بنیاد علمی و فکری علامه طباطبایی. قم.
24
عباسی،مهناز و بهرامی،فریده.(۱۳۹۵).چیستی حقیقت ملکوت در قرآن کریم.فصلنامه علمی-پژوهشی مطالعات تفسیری،سال هفتم. شماره۲۸.صص۶۳-۶۸.
25
عین القضات همدانی. (١٣٧٣).تمهیدات، تصحیح عفیف عسیران، چاپ چهارم، تهران.
26
قرشی،سیدعلی اکبر.(۱۳۷۲).قاموس قرآن. ج۵. دارالکتب الاسلامیه.قم.
27
میبدی،رشیدالدین.(۱۳۷۱).کشف الاسرار و عده الابرار.چاپ۵.ج۳.سپهر.تهران.
28
کاشانی، عزالدین. (١٣٦٩ ).مصباح الهدایه و مفتاح الکفایه. تصحیح جلال الدین همایی. چ٤ .تهران: نشر دریا.
29
کیانمهر و همکاران. (١٣٩٦).«ملکوت» در تفاسیر عرفانی قرآن کریم و عرفان مسیحیت شرقی. معرفت ادیان. سال هشتم. ش سوم. پیاپی ٣١ .صص : ٧ – ٢٨.
30
گودرزی، کوروش و همکاران. (١٣٩٥ ).بررسی و تحلیل تجلی زمان و مکان مقدس اساطیری در عرفان (با توجه به متون برگزیدة نثرفارسی تاقرن هفتم هجری)،فصلنامة ادبیات عرفانی و اسطوره شناختی،٢٤٨ – ٢١٧ صص: ٤٥ ش، ١٢
31
مالمی،تیمورواحمدی، شادی.(١٣٩٦).تحلیل ساختارهای روایی غزلیات حافظ،ادب فارسی،سال ٧،شمارة ٢ ،شمارة پیاپی ٢.صص ٢١ – ٣٩ .
32
محمد بن منوّر (١٣٧٧).اسرارالتوحید فی مقامات شیخ ابوسعید ابوالخیر. به اهتمام حسین بدرالدّین، تهران: سنایی.
33
مطهری ،مرتضی.(۱۳۶۴). تماشاگه راز ، چاپ اول ،تهران، دفتر انتشارات اسلامی.
34
نصر،حسن،(۱۳۷۱)،تاریخ فلسفه اسلامی.تهران.حکمت.پ۳.
35
هجویری، علی بن عثمان. (١٣٧٨).کشف المحجوب، تصحیح ژوکوفسکی، تهران: طهوری.
36
یوسفی،محمدرضا وحیدری، الهه.(١٣٩٣).جغرافیای عرفانی.دو فصلنامة پژوهش های هستی شناختی. سال سوم، شماره ٦.صص: ١٠٩-١٣٨
37
ORIGINAL_ARTICLE
واکاوی در انگاره رویارویی دین و علم درمساله کرونا بر اساس آموزه های قرآن وحدیث
رابطه الهیات وعلوم تجربی موضوعی است که تاریخی به درازنای پیدایش هردوحوزه دارد. درین روند عدهای با جانبداری ازدین، ارزندگی دانش بشری را تنها در هماهنگی آن بادین می پندارند. ازسوی دیگر برخی با انحصار روشهای شناخت در علوم تجربی آزمون پذیر،آموزههای دینی را فاقد اعتبار خردپذیر میدانند. نوشتار حاضر با روش توصیفی- تحلیلی و با بهره از منابع کتابخانهای، برآن است تا در گام اول، رابطه میان علم ودین را براساس تعریف برگزیده از گستره آنها بازشناسد. و پس از آن به دیدگاه الهیات شیعی پیرامون بیماریهای همه گیر و راهکارهای برون رفت ومحدودیت آن بپردازد. بر اساس یافته این نوشتار، تنگاره تعارض تنها میان معرفت دینی و معرفت علمی متصور خواهد بود نه ذات دین و علم. هم چنین بر اساس الهیات شیعی، نظام وقوع رخدادهای هستی بر قوانین ثابتی بنا نهاده شده که توسط اسباب مادی و معنوی به ثمر می نشینند. ازینرو روشهای مواجهه با پدیدهها از منظر آموزههای شیعی، به دو رده توصیههای خرد محور و راهکارهای معنوی افراز می گردد. نتیجه اینکه، مجموعه این روشها، بر نقش هم افزایی معرفت دینی با شناخت تجربی در بهبود زیست آدمی رهنمون هستند.
https://elmodin.ihcs.ac.ir/article_6702_fdca4130ab7549fb54097edc62492139.pdf
2021-07-23
277
305
10.30465/srs.2021.35483.1841
: الهیات شیعی
علوم تجربی
بیماریهای همه گیر
قوانین طبیعی
راهکارهای عقلانی و معنوی
البرز
محقق گرفمی
mohaghegh.gr@gmail.com
1
کارشناس ارشد دانشگاه علوم اسلامی رضوی رشته علوم قرآن و حدیث
LEAD_AUTHOR
جواد
ایروانی
irvani_javad@yahoo.com
2
دانشیار دانشگاه رضوی- رشته علوم قرآن و حدیث
AUTHOR
قرآن کریم،کتاب وحیانی مسلمین،ترجمه حسین انصاریان.
1
ابراهیمی پور، قاسم،( 1393)، «علوم انسانی اسلامی، تیپ بندی رویکردها و بررسی راه حلها»، پژوهش نامه علم انسانی اسلامی، شماره 2، پاییز و زمستان،صص53-74.
2
ابن بابویه، محمدبن علی، (بی تا)، التوحید، قم: جماعه المدرسین.
3
ابن بابویه، محمدبن علی، (1362)، الخصال: قم، جامعه مدرسین.
4
ابن بابویه، محمدبن علی، (1404)، من لایحضره الفقیه، ج1 و4، دوم، قم: جامعه مدرسین .
5
ابن بابویه، محمدبن علی، (1361)، معانی الاخبار، قم: دفترانتشارات اسلامی.
6
ابن سیده، علی بن اسماعیل، (1421)، المحکم والمحیط الاعظم، ج5، بیروت: دارالکتب العلمیه.
7
ابن فارس، احمد، (1404)، معجم مقاییس اللغه، ج2 و6، قم: مکتب الإعلام الاسلامی.
8
ابن منظور، محمدبن مکرم، (1414)، لسان العرب، ج11 و 13، بیروت: دارصادر.
9
احمدی، محمدامین، (1384)، انتظار بشر ازدین، قم: پژوهشگاه علوم وفرهنگ اسلامی.
10
ازهرى، محمد بن احمد، (1421)، تهذیب اللغة، ج14، اول، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
11
امینی،عبدالحسین، (1416)، الغدیر فی الکتاب و السنه و الادب، ج6، قم: مرکزالغدیر.
12
آقا علی، محمد و همکاران،( 1398)، «تازههای علمی کرونا ویروس در سازمان بهداشت جهانی»، مجله طب اورژانس ایران، دوره 6، شماره 1،صص1-9.
13
آمدی، عبدالواحد بن محمد، (1410)، تصنیف غررالحکم و درر الکلم، قم: دارالکتاب الاسلامی.
14
باربور، ایان، (1362)، علم ودین، ترجمه بهاء الدین خرمشاهی، تهران: مرکزنشردانشگاهی.
15
بخاری، محمدبن اسماعیل، (1401)، صحیح بخاری، بیروت: دارالفکر.
16
بکار، عثمان،(1389)، طبقه بندی علوم از نظر حکمای مسلمان، ترجمه جواد قاسمی، مشهد: بنیاد پژوهشهای اسلامی.
17
پارسا نیا، حمید،(1389)، روش شناسی انتقادی حکمت صدرایی، قم: کتاب فردا.
18
پترسون، مایکل ودیگران، (1376)، عقل و اعتقاد دینی، ترجمه احمدنراقی وابراهیم سلطانی، تهران : طرح نو.
19
پوپر،کارل، (بی تا)، حدسها و ابطالها، احمدآرام، تهران: شرکت سهامی انتشار.
20
پیروزمند،علیرضا، (1376)، رابطه منطقی دین وعلوم کاربردی، تهران: امیرکبیر.
21
تمدن جهرمی، محمد حسین،(1378)، «ابعاد رابطه دین و علم و چگونگی علم دینی»، نشریه روش شناسی علوم انسانی، شماره 20، پاییز.
22
توکلی، احمد و همکاران، (1398)، «کرونا ویروس جدید 2019: بیماری عفونی نوظهور در قرن21»، دو ماهنامه طب جنوب، سال بیست و دوم، شماره 6، بهمن و اسفند ، صص 432-450.
23
حدادعادل، غلامعلی، (1384)، دانشنامه جهان اسلام، ج8 و 13، تهران: بنیاد دایره المعارف اسلامی.
24
حرانی، حسن بن علی،( 1404)، تحف العقول، قم: جامعه مدرسین.
25
حرعاملی،محمدبن حسن، (1424)، وسایل الشیعه الی تحصیل مسایل الشریعه، تحقیق عبدالرحیم ربانی شیرازی، ج3، 9 و 17، تهران: اسلامیه.
26
حویزی، عبدعلی بن جمعه، (1415)، تفسیرنورالثقلین، ج3، چهارم، قم: اسماعیلیان.
27
خدایی قشلاقی، زهرا،(1396)، «بازتعریف علم نزد متفکران نوگرای مصری در قرن نوزدهم»، پژوهشهای علم و دین، سال هشتم، شماره دوم، پاییز و زمستان،صص 113-133.
28
خوانساری، موسی بن محمد، (1373)، رساله فی قاعده نفی الضرر، تهران: المکتبه المحمدیه .
29
خویی، ابوالقاسم، (1417)، مصباح الاصول، مقرر: محمد سرور واعظ حسینی، ج3، پنجم،قم: مکتبه الداوری.
30
دباغ، سروش، «کرونا، تقدیر الهی و پزشکی»، (تاریخ دسترسی: 13 مارس2020)، شبکه تلگرامی مدرسه آزاد فکری،http://t.me/azadfekrischool./1717 .
31
راغب اصفهانی، حسین، (1412)، مفردات فی الفاظ القرآن، لبنان: دارالقلم.
32
رضا،محمد رشید، (1414)، تفسیرالقرآن الحکیم الشهیر بتفسیر المنار، ج4، لبنان: دار المعرفه.
33
روحانی، سید محمد، (1413)، منتقی الاصول، ج6، قم: دفتر آیه الله سید محمد حسینی روحانی.
34
زبیدى، محمد بن محمدمرتضی، (1414)، تاج العروس، محقق علی شیرى، ج13 و 15، بیروت: دارالفکر.
35
سروش، عبد الکریم،(1370)، تفرج صنع، تهران: صراط.
36
سیوطی، عبدالرحمن بن ابی بکر، (1429)، الجامع الصغیر فی احادیث البشیر النذیر، ج1،بیروت: دارالفکر.
37
شریف، میرسید، (1412)، التعریفات، چهارم، تهران: ناصرخسرو.
38
طباطبایی، محمدحسین، (1390)، المیزان فی تفسیر القرآن، ترجمه سید محمد باقرموسوی، ج2، 4، 10، 12و 20، قم: دفتر انتشارات اسلامی .
39
طباطبایی،محمدحسین، (1379)، آموزش دین، تهران: جهان آرا.
40
طبرسی، حسن بن فضل(1377)، مکارم الاخلاق، قم، شریف رضی.
41
طبرسی، فضل بن حسن، (1406)، مجمع البیان فی تفسیرالقرآن، ج5،اول، بیروت: دارالمعرفه.
42
طوسی، محمدبن حسن، (1414)، الامالی، قم، اول، دارالثقافه.
43
طوسی، محمدبن حسن، (بی تا)، التبیان فی تفسیر القرآن، ج3 و 6، اول، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
44
فارابی،( 1949)، احصاء العلوم، تصحیح ع. امین، قاهره: دارالفکر العربی.
45
فراهیدى، خلیل بن احمد، (1409)، کتاب العین، ج8، دوم،قم: هجرت.
46
قطب، سید، (1408)، فی ظلال القرآن، ج4، پانزدهم، بیروت: دارالشروق.
47
کلینى، محمد بن یعقوب، (1429)، کافی،ج1 و 2، اول، قم: دار الحدیث.
48
لیثى واسطى، على بن محمد، (1376)، عیون الحکم و المواعظ، اول،قم: دار الحدیث.
49
مجلسی، محمدباقر، (1403)، بحار الانوار الجامعه لدرر لخبار الائمه الاطهار، ج6، 59، 65، 75و 98، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
50
محدثی، حسن، «اسلام محمدی ما را به عقلانیّت فرا میخواند»،(13 اسفند 1398)، روزنامه ابتکار، سال شانزدهم، شماره4494.
51
مصباح یزدی، محمدتقی، (1382)، آموزش عقاید، سیزدهم،تهران: امیرکبیر.
52
مصطفوى، حسن،(1430)، التحقیق فى کلمات القرآن الکریم، ج3، سوم، بیروت: دار الکتب العلمیه.
53
مکارم شیرازی، ناصر، (1380)، تفسیر نمونه، ج9، سی و دوم،قم: دارالکتب الاسلامیه.
54
موسوی خمینی، روح الله، (1410)، الرسائل، ج2، اول،قم: اسماعیلیان.
55
نوری، حسین، (1408)، مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، ج11، قم: آل البیت.
56
هاره، روم، (بی تا)، علم شناسی فلسفی،ترجمه عبدالکریم سروش، تهران: مرکز مطالعات وتحقیقات.
57
هندی،علی بن حسام الدین، (1405)، کنزالعمّال فی سنن الاقوال والافعال، ج3، بیروت: موسسه الرساله.
58
هیک، جان، (1372)، فلسفه دین، ترجمه بهرام راد، تهران: الهدی.
59
هیوم، رابرت، (1377)، ادیان زنده جهان، عبدالرحیم گواهی، هفتم، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
60
ORIGINAL_ARTICLE
غایت شناسی و علم طبیعی دینی معنا، امکان، تحقق
در دهه های اخیر برخی اندیشمندان از علم دینی سخن گفتند.و هر چند در امکان آن اتفاق نظر بود اما در معنا، مصداق و نقطه تمایز آن با علم سکولار نظری واحد نداشتند. همگان پذیرفتند که علم متأثر از پیش فرض ها است اما در چگونگی و محدوده تأثیر آنها اختلاف نظر جدی وجود داشت. این سخن در علم طبیعی بیش از علوم انسانی محل بحث و نطر شد. اگر علم طبیعی قوانین طبیعت را کشف می کند چگونه پیش فرض و جهان بینی در کشف قانون تأثیر می گذارد؟ و اگر کارکرد دین تفسیر و تبیین طبیعت نیست، چگونه می تواند در تفسیر و شناخت طبیعت دخالت کند و در نتیجه علم متصف به دینی شود؟ مقاله حاضر با روش توصیفی-تحلیلی تلاش می کند تا معنای علم طبیعی دینی را بیان کرده، و تحقق آنرا اثبات نماید. از نظر این مقاله یکی از مهمترین ویژگی های دین "غایت شناسی طبیعت" است است و همین ویژگی علوم طبیعی را وابسته به دین می کند.
https://elmodin.ihcs.ac.ir/article_6646_fef9ba248a7aa958060dc3ae95d69f42.pdf
2021-07-23
307
333
10.30465/srs.2021.36910.1872
دین
علم دینی
علم سکولار
علم طبیعی
غایت شناسی
مهدی
مشکی
meshki.qom@gmail.com
1
عضو هییت علمی گروه فلسفه موسسه امام خمینی(ره)
LEAD_AUTHOR
امام زین العابدین (1376)، الصحیفه السجادیه، قم: دفتر نشر الهادی.
1
ابن سینا، حسین بن عبدالله (1405ق)، الهیات شفا، قم: مرعشی نجفی.
2
ابن سینا، حسین بن عبدالله 1404ق)، طبیعیات شفا، ج1، قم: مرعشی نجفی.
3
ارسطو (1367)، متافیزیک، ، کتاب پنجم، فصل دوم ترجمه شرف الدین خراسانی، تهران: نشر گفتار.
4
آخوند زاده، فتحعلی (1357)، الفبای جدید و مکتوبات، به کوشش حمید محمد زاده و حمید آراسلی، تبریز: احیاء.
5
آرمسترانگ، دیوید (1392)، چیستی قانون طبیعت، ترجمه امیر دیوانی، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
6
اسدآبادی، جمال الدین (1358)، مقالات جمالیه، جمعآوری لطفالله اسدآبادی، استنساخ صفاتالله جمالی اسدآبادی[بکوشش] ابوالحسن جمالی، تهران : اسلامی.
7
الیاده، میرچا (ویراسته) (1372)، دین پژوهی، ترجمه بهاء الدین خرمشاهی، تهران: پژوهشگاه مطالعات فرهنگی و علوم انسانی.
8
آیتو، جان (1368)، فرهنگ ریشه شناسی، ترجمه حمید کاشانیان، تهران: فرهنگ نشر نو.
9
باربور، ایان (1362)، علم و دین، ترجمه بهاء الدین خرمشاهی، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
10
بهمنیار (1340)، التحصیل، تهران: دانشکده الهیات و معارف اسلامی.
11
البعلبکی، روحی و منیر (2005م)، المورد مزدوج، بیروت: دار العلم للملایین.
12
بازرگان، مهدی (1377)، مباحث بنیادین: راه طی شده عشق و پرستش ذره بی انتها (مجموعه آثار ج۱)، تهران: قلم.
13
بازرگان، مهدی (1377)، خدا و آخرت هدف بعثت انبیاء، تهران: موسسه خدمات فرهنگی رسا.
14
باقری، خسرو (1368)، امکان، ماهیت و ضرورت، در مجموعه مقالات کنفرانس توسعه ی دانش و فناوری در ایران، ج1، تهران: پژوهشگاه مطالعات فرهنگی و علوم انسانی.
15
برت، ادوین آرتور(1369)، مبادی مابعد الطبیعی علوم نوین، ترجمه عبدالکریم سروش، تهران: وزارت فرهنگ و آموزش عالی، شرکت انتشارات علمی فرهنگی، موسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
16
بیگدلی، عبدالله (ویراسته علمی) (1391)، گفتارهایی در علم دینی، تهران: دانشگاه امام صادق علیه السلام.
17
تیلیش، پل (1376)، الهیات فرهنگ، ترجمه مراد فرهاد پور و فضل الله پاکزاد، تهران: طرح نو.
18
جوادی آملی، عبدالله (1378)، شریعت در آئینه معرفت، ، قم: نشر اسراء، چاپ دوم.
19
جوادی آملی، عبدالله (1386)، منزلت عقل در هندسه معرفتی، تنظیم و تحقیق احمد واعظی، قم : مرکز نشر اسراء.
20
جهانگیری، محسن (1369)، فرانسیس بیکن: احوال و آثار، عقاید و افکار و ارزشیابی، تهران: علمی و فرهنگی.
21
چارلمز، آلن اف (1379)، چیستی علم، ترجمه سعید زیبا کلام، تهران: سمت، چاپ دوم.
22
حسنی، حمید رضا و دیگران (1386)، علم دینی، چاپ پنجم، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
23
خسروپناه، عبدالحسین (1396)، مناظره درباب علم طبیعی دینی، تهران: مجله فرهیختگان، شماره 2636.
24
دکارت (1385)، گفتار در روش درست راه بردن عقل، ترجمه محمد علی فروغی، تهران، مهردامون.
25
دریک، استیلمن (1382)، گالیله، ترجمه محمد رضا بهاری، تهران: طرح نو.
26
دمپی یر، ویلیام سی(1386)، تاریخ علم، ترجمه عبدالحسین آذرنگ، چاپ پنجم، تهران: سمت.
27
دهخدا، اکبر (1337)، لغتنامه دهخدا، ج35، تهران: دانشگاه تهران.
28
الذهبی، محمد حسین (1396ق)، التفسیر والمفسرون، ج2، [بی جا]، دار الکتب الحدیثه.
29
رندال، رندال (1376)، سیر تکانل عقل نوین، ترجمه ابوالقاسم پاینده، تهران: علمی فرهنگی.
30
الزرکشی، بدرالدین محمد بن عبدالله (1408ق)، البرهان فی علوم القرآن، ج2، خرج حدیثه و قدم له و علق علیه مصطفی عبدالقادر عطا، بیروت : دارالکتب العلمیه.
31
الزمخشری، محمود بن عمر (بی تا)، الکشاف، ج2، تهران: آفتاب.
32
سروش، عبدالکریم (1371)، علم چیست فلسفه چیست، تهران: صراط،چاپ یازدهم.
33
سروش، عبدالکریم (1376)، مدارا و مدیریت، تهران: موسسه فرهنگی صراط.
34
سروش، عبدالکریم (1371)، قبض و بسط تئوریک شریعت، تهران: موسسه فرهنگی صراط
35
سروش، عبدالکریم (1373)، «معرفت مؤلفه ممتاز مدرنیسم»، کیان، دوره ۲۰.
36
سروش، عبدالکریم (1369)، مقدمه کتاب مبادی ما بعدالطبیعه علوم نوین، تهران: وزارت فرهنگ و آموزش عالی، شرکت انتشارات علمی فرهنگی، موسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
37
السیوطی، جلال الدین عبدالرحمن (1416ق)، الاتقان فی علوم القرآن، ج2، تقدیم و تعلیق الدکتور مصطفی دیب البغا، بیروت: دار ابن کثیر.
38
سهروردی، شهاب الدین (1396ق)، مجموعه مصنفات شیخ اشراق، ج1، التلویحات، تصحیح و مقدمه هانری کربن، تهران: انجمن حکمت و فلسفه ایران.
39
سهروردی، شهاب الدین (1372)، مجموعه مصنفات شیخ اشراق، ج1، کتاب المشارع و المطارحات، تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
40
شریعتی، علی (1380)، ویژگی های قرون جدید (مجموعه آثار ج۳۱)، تهران: چاپخش.
41
شیرازی، محمد بن ابراهیم(1990م)، الحکمه المتعالیه، ج2، بیروت: داراحیاءالتراث العربی، چاپ چهارم.
42
شهریار زرشناس (1395)، کاوشی در چیستی علوم انسانی مدرن، چاپ دوم، تهران: کتاب اندیشه.
43
طریحی، فخرالدین(1367)، مجمع البحرین، الطبعه الثاتیه، تحقیق السید احمد الحسینی، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
44
طباره، عفیف عبدالفتاح (1384ق)، روح الدین الاسلامی، بیروت: دارالعلم للملایین.
45
طباطبایی،محمد حسین (1393ق)، المیزان فی تفسیر القرآن، ج2، بیروت، منشورات موسسه الاعلمی للمطبوعات.
46
طوسی، نصیرالدین (1361)، اساس الاقتباس، تصحیح مدرس رضوی، تهران: دانشگاه تهران.
47
عمید، حسن(1380)، فرهنگ عمید، تهران: امیر کبیر.
48
کاپلستون، فردریک (1375)، تاریخ فلسفه، ج3، ترجمه سید جلال الدین مجتبوی، تهران: علمی و فرهنگی.
49
کلباسی اشتری، حسین (1378)، "غایت انگاری و ضرورت طبیعی در فلسفه ارسطو"، نامه علوم انسانی، تهران: فصلنامه علوم انسانی پژوهشگاه علوم انسانی، تابستان و پائیز 1378، شماره 18.
50
گلشنی، مهدی (1388)، از علم سکولار تا علم دینی، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
51
مصباح یزدی، محمد تقی (1392)، رابطه علم و دین، تحقیق و نگارش علی مصباح یزدی، قم: موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی ره.
52
طهری، مرتضی (1378)، مجموعه آثار، ج4، تهران: صدرا.
53
معین، محمد (1387)، فرهنگ معین، تهران، کتاب آراد.
54
مکارم شیرازی، ناصر (1362)، تفسیر نمونه، ج11، قم: دارالکتب الاسلامیه.
55
نصر، حسین (1386)، دین و نظام طبیعت، ترجمه محمد حسن فغفوری، تهران: حکمت.
56
نصیری، منصور(1388)، "تبیین در علم و الهیات"، رساله دکتری، قم: موسسه امام خمینی ره.
57
وال، ژان (1375)، ما بعدالطبیعه، ترجمه یحیی مهدوی و دیگران، تهران: انتشارات خوارزمی.
58
وبر، ماکس (1372)، اقتصاد و جامعه، ترجمه عباس منوچهری، مهرداد ترابی و مصطفی عمار زاده، تهران: انتشارات مولی.
59
الهوازی، صلاح الدین (2007م)، المعجم الوسیط المدرسی، بیروت: دارالبحار و المکتبة الهلال.
60
همیلتون، ملکم (1392)، جامعه شناسی دین، ترجمه محسن ثلاثی، تهران: کتابت.
61
هیک، جان (1372)، فلسفه دین، ترجمه بهرام راد، تهران: انتشارات بین المللی الهدی.
62
یوسفی اشکوری، حسن (1377)، نوگرایی دینی، به کوشش حسن یوسفی اشکوری، تهران: قصیده.
63
Barbour, Ian (1990) Religion in an Age of Science, New York، Harper.
64
Edward, L. Schoen (1985), Religious explanation: A Model from the sciences, USA: Duke University press.
65
Bakker, Gerald; Clark, Len(1988), Explanation: An Introduction to Philosophy of Science, California: Mayfield Publishing Company.
66
Murphy, Nancy C (1997), Reconciling Theology and Science, Pandora press, 1997.
67
Murray, James, A.H (1933), The Oxford English Dictionary, vo. XI, Oxford, Clarendom.
68
Summers, Della, (1998), Longman Dictionary of English Language and Culture, Essex, England, Longman/Addison Wesley.
69
Runes, Dagobert, D (editor),(1942), Dictionary of philosophy, Philosophical Library, New York.
70
Annemarie Schimmel (1993), The Mystery of Numbers New York, Oxford University Press, 1993.
71
Stein, Jess M. and Urdang, Laurence, (ed),(2007), Random House Webster’s Unabridged Dictionary, New York, Random House, second edition.
72
David West (1996), An Introduction to Continental Philosophy, Oxford, polity press.
73