نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسنده

پژوهشگر پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه قم

چکیده

چکیده
روش‌شناسی علوم وابستگی تام دارد به نوع معرفت‌شناسی آن، زیرا معرفت‌شناسی تعیین‌‎کنندۀ ظرفیت و صورت‌بندی نظام دانایی و حیات اجتماعی در هر تمدن و فرهنگی است‌. تحصیل معرفت نسبت به دین، وابسته به بهره‌گیریِ هم‌زمان از تمام منابع معرفتی معتبر است؛ بنابراین عقل و نقل فقط با هم‌‌دیگر می‌توانند معرف گزاره‌ها و آموزه‎های اسلام و نیز حجت شرعی دین حنیف باشند. هیچ‌یک از این دو نمی‌تواند به‌‎‌تنهایی به تمام آنچه هست و آنچه باید احاطه بیابد، زیرا معرفت دینی محصول سنجش و تعامل توأمان دانش نقلی و دانش عقلی است. اسلام، هم‌زمان، هم توانایی بهره‌گیری از قابلیت‌های بی‌پایان عقل و نقل ‌را داراست، هم قادر است مبانی جامع و خطوط کلی بسیاری از علوم را فراهم آورد. این پژوهش در پی آن است که به پرسش بنیادین زیر با روش تحلیل عقلانی و با تمرکز بر دیدگاه عالم فرزانه، حضرت آیت‎الله العظمی جوادی آملی، پاسخ گوید:
در فرآیند استنباط در قلمروهای گوناگون دین اسلام، چه نسبتی بین عقل و نقل برقرار است؟
یافته‌های این پژوهش عبارت‌اند از: تعیین مراد از دین و علم؛ روش به‌کارگیری هر یک از عقل و نقل در فرآیند استنباط؛ وجود هماهنگی بین عقل و نقل؛ روش رفع ناهماهنگی‌های ظاهری بین عقل و نقل؛ در خصوص علوم انسانی، ضرورت همراهی عقل و نقل با یکدیگر در تمام فرآیند استنباط.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Wisdom and Tradition from Ayatollah Javadi Amoli’s Viewpoint

نویسنده [English]

  • Muhammad Ali Savadi

چکیده [English]

Methodology of humanities is thoroughly dependant on the epistemology involved, for it determines the capacity and formation of the knowledge and social life system in all civilizations and cultures. Recognition of religion, also, is dependent on simultaneous exploitation of all epistemological sources. Therefore, wisdom and tradition only together are able to introduce Islamic law. Neither of them, by itself, is able to master what is present and what is to come since religious knowledge is the output of deliberation and interaction of joint rational knowledge and traditional knowledge. Islam is capable to use the endless capacity of wisdom and tradition and provide the general lines and the comprehensive bases of many of sciences.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Keywords: methodology
  • Humanities
  • Islamic humanities
  • wisdom
  • tradition
  • the relation between wisdom and tradition
منابع
قرآن کریم
نهج‌البلاغه
ابن‎میثم (میثم البحرانی)، علی ( 1427ق). شرح ابن میثم علی المأﺋﮥ ﻛﻠﻤﮥ، قم: مؤﺳﺴﮥ النشرالإسلامی.
جوادی آملی، عبدالله (1364). تفسیر موضوعی قرآن، ج2، قم: مرکز نشر فرهنگی رجاء.
جوادی آملی، عبدالله (1374). شناخت‌شناسی در قرآن، چ 2، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
جوادی آملی، عبدالله (1378). تسنیم، ج 1، قم: اسراء.
جوادی آملی، عبدالله (1379). ولایت فقیه، چ 2، قم: اسراء.
جوادی آملی، عبدالله (1381الف). دین‌شناسی، قم: اسراء.
جوادی آملی، عبدالله (1381ب). شریعت در آینۀ معرفت، چ 3، قم: اسراء.
جوادی آملی، عبدالله (1383). سرچشمۀ اندیشه، ج 4، قم: اسراء.
جوادی آملی، عبدالله (1386الف). سرچشمۀ اندیشه، ج 5، چ 2، قم: اسراء.
جوادی آملی، عبدالله (1386ب). شمس‌الوحی تبریزی (سیرۀ علمی علامه طباطبایی)، قم: اسراء.
جوادی آملی، عبدالله (1387الف). تفسیر موضوعی قرآن، ج 1و 2، قم: اسراء.
جوادی آملی، عبدالله (1387ب). رحیق مختوم، ج 1و 2، قم: اسراء.
جوادی آملی، عبدالله (1387ج). منزلت عقل در هندسۀ معرفت دینی، چ 3، قم: اسراء.
صدوق، محمد (1357). التوحید، قم: مؤﺳﺴﮥ النشرالإسلامی.
عاملی، حر (1413ق). وسائلاﻟﺸﻴﻌه، ج 27، بیروت: مؤﺳﺴﮥ آل البیت لإحیاء التراث.
کلینی، محمدبن‎یعقوب (1365). الاصول من الکافی، تصحیح علی‎اکبر غفاری، ج 1، چ 4، تهران: دارالکتب‎الإسلاﻣﻴﮥ.
مجلسی، محمدباقر (1362). بحارالانوار، ج2، چ 4، تهران: دارالکتب‎الإسلاﻣﻴﮥ.
مجلسی، محمدباقر (1388ق). بحارالانوار، ج26، چ 4، تهران: دارالکتب‎الإسلاﻣﻴﮥ