نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه فلسفه دانشگاه اصفهان

2 دانش آموخته کارشناسی ارشد فلسفه علم دانشگاه اصفهان

چکیده

جوهر­فرد متکلمان اسلامی و  ذرات بنیادین در فیزیک نوین، دو دیدگاه بظاهر متفاوت در تبیین ماهیت ماده در جهان قابل مشاهده است، این دو دیدگاه که هر یک با خاستگاه ها  و روشها و پرسشهای خاص خود به نظاره عالم ماده نشسته اند ، در فرجام کار در موارد متعددی به هم اقتران یافته اند و گزاره های مشابهی را در تبیین ماده محسوس عرضه نموده اند.
گفتار حاضر بر آن است که در ابتدا با بیان هر یک از این دو نظریه،  به پیامدهای مشترک آنها  اشاره کند، که در این میان توجه به غیر قابل  انقسام بودن اجزای اولیه عالم ماده ، شکلمند بودن خاص این اجزاء و حرکتمند بودن داپمی آنها  و چگونگی تبیین مفهوم خلأ بایسته ذکر است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

مقایسه‌ بین جوهرفرد از نظر متکلمان اسلامی و ذرات بنیادین در فیزیک نوین

نویسندگان [English]

  • Hamed Naji 1
  • Naser Ghasemi 2

چکیده [English]

چکیده
جوهر­فرد متکلمان اسلامی و  ذرات بنیادین در فیزیک نوین، دو دیدگاه بظاهر متفاوت در تبیین ماهیت ماده در جهان قابل مشاهده است، این دو دیدگاه که هر یک با خاستگاه ها  و روشها و پرسشهای خاص خود به نظاره عالم ماده نشسته اند ، در فرجام کار در موارد متعددی به هم اقتران یافته اند و گزاره های مشابهی را در تبیین ماده محسوس عرضه نموده اند.
گفتار حاضر بر آن است که در ابتدا با بیان هر یک از این دو نظریه،  به پیامدهای مشترک آنها  اشاره کند، که در این میان توجه به غیر قابل  انقسام بودن اجزای اولیه عالم ماده ، شکلمند بودن خاص این اجزاء و حرکتمند بودن داپمی آنها  و چگونگی تبیین مفهوم خلأ بایسته ذکر است.

کلیدواژه‌ها [English]

  • واژگان کلیدی:ذرات بنیادین
  • فیزیک نوین
  • متکلمان
  • جوهر فرد
الأشعری ، ابی الحسن علی بن إسماعیل ( 1950). مقالات الاسلامیّین و اختلاف­المسلین، الجزء الثانی، قاهره: مکتبه النهضه المصریه.
ابن سینا (1361). طبیعیات شفا،(سماع طبیعی)، ﻣﺤﻤﺪﻋﻠﻲ ﻓﺮﻭﻏﻲ، ﺗﻬﺮﺍﻥ: موسسه­ی انتشارات امیر کبیر.
الفاخوری ، حنا؛ الجر، خلیل ( 1358). تاریخ فلسفه در جهان اسلامی، عبدالمحمد آیتی ، تهران: کتاب زمان .
پاپکین ، ریچارد ؛ استرول، آوروم (1360). کلیات فلسفه، دکتر سید جلال الدین مجتبوی ، تهران:  انتشارات حکمت .
پانوماریف ، ل.(1359). در آنسوی کوانت، هوشنگ طغرائی ، مسکو: بنگاه نشریات میر (گوتنبرگ)
جینز، جیمزهاپوود (1381). فیزیک و فلسفه، علیقلی بیانی ، تهران: انتشارات علمی فرهنگی.
حلبی ، علی­اصغر(1381). تاریخ فلاسفه ایرانی، تهران: انتشارات زوّار.
خراسانی ، شرف­الدین(1382). نخستین فیلسوفان یونان، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی. داوری ، رضا ؛ خوانساری ، محمد و ... (1363).  فلسفه در ایران (مجموعه مقالات فلسفی)، تهران: انتشارات حکمت.
سروش ، عبدالکریم(1388). علم­شناسی فلسفی، تهران: انتشارات صراط.
شایگان، داریوش(1346). ادیان و مکتب­های فلسفی هند، تهران: انتشارات دانشگاه.
شهرستانی، محمد بن عبدالکریم (1350). ‌الملل و النحل، افضل‌الدین صدر ترکه اصفهانی ، تهران، چاپ محمدرضا جلالی نائینی ، تهران: انتشارات اقبال.
صانعی، منوچهر (1371). جوهر فرد در نظر متکلمین اسلامی،«شناخت»،ش:8 و 9.
صفا، ذبیح­الله(1371). تاریخ علوم عقلی در تمدن اسلامی تا اواسط قرن پنجم مجلد اول، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
فاضل مقداد (۱۴۰۵). ارشاد الطالبین،  قم: انتشارات کتابخانه آیة الله مرعشی‏
فاینمن ، ریچارد (1387). شش قطعه آسان، محمد رضا بهاری ، تهران: هرمس.
قاضی عبد الجبار (۱۹۷۲). المنیه و الامل، اسکندریه: دار المطبوعات الجامعیة.
قبادیانی، ناصر خسرو(1338). زادالمسافرین، تهران: چاپخانه­ی محمد علی فردین.
کلوز ، فرانک (1387). فیزیک ذرات، فیروز آرش ، تهران: فرهنگ معاصر.
کاپلستون ، فردریک ( 1385). تاریخ فلسفه جلد یکم، دکتر سید جلال الدین مجتبوی ، تهران: اتشارات علمی و فرهنگی .
گاتری ، دبلیو ، کی ، سی (1388). فیلسوفان یونان باستان از طالس تا ارسطو، حسن فتحی، تهران: نشرعلم.
موسسه دائرة المعارف الفقه الاسلامی،  دانشنامه جهان اسلام، جلد10.
وایدنر، ریچارد؛ سلز، رابرت(1365). مبانی فیزیک نوین، علی­اکبر بابایی؛ مهدی صفا، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
واینبرگ ، استیون(1362). انبساط جهان، محمدرضا خواجه­پور ، تهران: انتشارات دنا.
ولفسن، هری اوسترین(1368). فلسفه علم کلام، احمد آرام، تهران: انتشارات الهدی
 ویتگنشتاین، لودویک(1393). رساله­ی منطقی-فلسفی، سروش دباغ ، تهران: انتشارات هرمس.
هاوکینگ ، استیون(1384). جهان در پوست گردو، محمدرضا محجوب ، تهران: انتشارات حریر.
هاوکینگ ، استیون (1369). تاریخچه­ی زمان، محمدرضا محجوب ، تهران: شرکت سهامی انتشار .
هایزنبرگ ، ورنر (1370). فیزیک و فلسفه،  محمود خاتمی ، تهران: انتشارات علمی.
هایزنبرگ ، ورنر (13772). جزء و کل، حسین معصومی همدانی ، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
هرن ، جان پاکینگ (1390). نظریه­ی کوانتومی، حسین معصومی همدانی ، تهران : فرهنگ معاصر.