نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسنده

• محمدرسول آهنگران

دانشیار دانشکده الهیات دانشگاه تهران پردیس فارابی

چکیده

چکیده
در مکاتب بشری و ادیان تحریف‌شده تصور این است که آنچه نیاز بشری را تشکیل می‌دهد، اصل داشتن اعتقاد به معنویت است. از این منظر، اصل چنین نیازی را نمی‌توان مورد انکار قرار داد و بر این اساس، صاحب‌نظران به‌ویژه روانشناسان، بر ضرورت پذیرش معنویت به عنوان عاملی تسکین‌بخش و آرامش زا تأکید نموده‌اند لیک این که معنویت مورد باور حتما درست است یا خیر ؟ حتما بر پایۀ عقلانی صحیح استوار است یا خیر،اهمیتی ندارد .
در اسلام ضمن تأکید فراوان براصل این نیاز، تصریح‌شده که ایمان و باور به معنویت می‌بایست بر پایۀ علمی و معقول شکل بگیرد و اصلا ارزشگذاری رفتار انسان­ها بر معیار علم و عقل است و همین‌طور ایمان و باور تنها در صورتی نجات‌بخش و باعث سعادت و در عین حال موجب آرامش خواهد بود که شالودۀ آن را اصول مسلم عقلی و علمی تشکیل دهد.
این مقاله درصدد است تا ضمن تعیین مرز دقیق میان معنویت بر پایۀ علم و عقل از یک‌سو و معنویت بر پایۀ احساسات واهی از سوی دیگر به تبیین معنویت مبتنی بر عقل و علم در اسلام بپردازد و نیز فلسفۀ این بناگذاری را بیان نماید

کلیدواژه‌ها

• کلیدواژه‌ها: معنویت
• علم
• عقلانیت
• ایمان
• خیالات

عنوان مقاله [English]

Rationality and Knowledge, Distinctive Criteria for Spirituality in Islam and That of Other Schools of Thought

نویسنده [English]

• Mohammad Rasool Ahangaran

چکیده [English]

Abstract
The dominant impression among humanistic schools of thought is that the basic belief in spirituality and following the due rites consist man’s requirement. This requirement is determined according to psychical conditions and demands of human being. Such a requirement couldn’t be basically denied or douted; therefore, authorities, particularly psychologists, have accentuated the necessity to accept spirituality as being an element of appeasement and pacification. But no importance has been rendered whether or not the believed spirituality is definitely sound; wether it is rightly based upon a rational, valid ground or not.
In the holy law of Islam, in addition to strongly focusing on and emphasizing this basic requirement, it is mentioned explicitely that faith and belief in spirituality ought to be founded upon knowledge and rationality; and that evaluating man’s behaviour be based on the criteria of knowledge and reason. Moreover, faith and belief will end to salvation and bliss only when they are instituted in indisputabe rational and knowledge bases. The holy Quran and narrations of Ahlulbayt (p.b.u.t.) are the second to none of any other religion in repeating and giving emphasis to learning and reasoning. This invalidates the fallacious readings of the pellucid religion of Islam, in addition to distinguishing between the spirituality recommended by it and that of other schools of thought.
While designating the distinctive border between, in one hand, the rational- and-knowledge-based spiritulity in Islam and, in the other, the illusory, imaginary ones, this article is to explain the rational and knowledge bases of spirituality in Islam as well as briefly expressing the philosophy of this foundation. The research follows a discriptive – analytical approach, analyzing the library data after collecting them

کلیدواژه‌ها [English]

• Key words: spirituality
• Knowledge
• rationality
• faith
• illusions