نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسنده

استادیار دانشگاه خوارزمی

چکیده

علم جدید از مجازی بودن طلوع و غروب خورشید و حرکت ظاهری آن در پهنای آسمان پرده برداشته و مسجّل نموده که رؤیت مزبور صرفاً معلول حرکت زمین است نه آن‌که خورشید را به‌واقع حرکتی بر گرد زمین باشد. از دیگر سو، قرآن مبین در فضایی که از بیان حرکت خورشید چیزی جز همین حرکت ظاهری آن به ذهن‌ها تبادر نمی‌یافت، به حرکت و سیر آن در مسیری دورانی تصریح ورزیده است.
هرچند علم کنونی هم از حرکت خورشید به دور مرکز کهکشان خودی سخن می‌گوید، امّا حمل بیان قرآن بر این مصداق تازه‌مکشوف روا جلوه نمی‌کند. چون متکلّم بلیغ از الفاظ خود، معانی یا مصادیقی را اراده نمی‌کند که امکان ظهور یافتن آن‌ها در ذهن مخاطبان مستقیمش منتفی است. افزون بر این، اگر مراد قرآن، همان حرکت ظاهری معهود نبود، علی‌القاعده با قرینه‌ای شفّاف ذهن مخاطبان را از آن عهد ذهنی منصرف می‌نمود. بدین‌سان حمل بیان قرآن بر همان حرکت ظاهری خورشید متعیّن جلوه می‌کند، ولی در این میان تصادمی میان قرآن و علم رخ نمی‌دهد. چون متن متین وحی اساساً در مقام تبیین واقعیت فیزیکی امر خورشید نیست و از حرکت خورشید به عنوان موضوعی علمی سخن نمی‌گوید، بلکه بر آن است تا با استشهاد به آن‌چه مخاطبان می‌بینند، تصویری ایمان‌آفرین و خالق‌نما خلق کند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Sun’s Motion in the Viewpoint of the Qur’an

نویسنده [English]

  • Roohollah Najafi

چکیده [English]

Modern science has established that the sun’s rise and set are only apparel and that the sun’s apparel motion is the effect of the earth’s rotation around the sun and not the sun’s motion round the earth. Yet in an atmosphere where people could not imagine anything except the sun’s motion around the earth, the Qur’an stated that the sun is moving on a circular path.
Today’s science has proved that the sun moves around the center of the milky way, but it will be wrong to claim that what the Qur’an says about the sun’s motion refers to this moving around the center of galaxy. The reason why such an assumption is wrong is that a wise and eloquent speaker would not say something which is improbable to be grasped by the immediate audience.  Furthermore, if the Qur’an was referring to a motion other than the sun’s apparel motion, it would then make clear cases in order to clarify the point for the audience. Therefore it is plausible to argue that when the Qur’an speaks of the sun’s motion it is referring to its apparel motion, yet this point will raise no controversy between science and the Qur’an. The reason is that the Qur’an is not trying to explain a physical reality about the sun and is not referring to the sun’s motion as if explaining a scientific issue. But rather it aims to create an image which will increase faith and will draw their attentions to the creator.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Keywords: sun in the Holy Qur’an
  • scientific interpretation
  • the link between the Qur’an and science
  • language of the Qur’an
  • doubts of the Qur’an
  • infallibility of the Qur’an
منابع
آلوسی، شهاب‌الدین محمود (1417 ق). روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم، بیروت: دار الفکر.
ابن عاشور، محمد الطاهر (1420 ق). التحریر و التنویر، بیروت: مؤسسه التاریخ العربی.
ابن قتیبه، عبدالله بن مسلم (1378 ق). تفسیر غریب القرآن، بیروت: دار احیاء الکتب العربیه.
ابن منظور، محمّد بن مکرم (بی‌تا). لسان العرب، بیروت: دار صادر.
ابوالفتوح رازی، حسین بن علی (1366 ش). روض الجنان و روح الجنان، مشهد: بنیاد پژوهش‌های اسلامی.
باربور، ایان (1374 ش). علم و دین، ترجمۀ بهاءالدین خرمشاهی، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
جسترو، رابرت و مالکم اچ. تامسون (1363 ش). مبانی و مرزهای ستاره‌شناسی، ترجمۀ تقی عدالتی و جمشید قنبری، مشهد: دانشگاه آزاد اسلامی (واحد مشهد).
الخطیب، عبداللطیف (1422 ق). معجم القراءات، دمشق: دار سعدالدین.
راغب اصفهانی، حسین بن محمد (1426 ق). المفردات فی غریب القرآن، بیروت: دارالمعرفه.
رضایی اصفهانی، محمدعلی (1380 ش). پژوهشی در اعجاز علمی قرآن، رشت: کتاب مبین.
ریوز، اوبر (1381 ش). اتم‌های سکوت؛ شگفتی‌های تکامل کیهان، ترجمۀ عباس مخبر، تهران: مرکز.
سورآبادی، عتیق بن محمد (1381 ش). تفسیر سورآبادی، تهران: فرهنگ نشر نو.
شوکانی، محمد بن علی (بی‌تا). فتح القدیر، بیروت: دارالمعرفة.
صفوی، کورش (1383 ش)، درآمدی بر معناشناسی، تهران: سورة مهر.
طباطبایی، محمدحسین (1392 ق). المیزان فی تفسیر القرآن، بیروت: مؤسسة الاعلمی للمطبوعات.
طبری، محمد بن جریر (1415 ق). جامع البیان، بیروت: دارالفکر.
فخر رازی، محمد بن عمر (بی‌تا). التفسیر الکبیر، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
فراهیدی، خلیل بن احمد (1414 ق). کتاب العین، تحقیق مهدی مخزومی و ابراهیم سامرائی، قم: اسوه.
قرطبی، محمد بن احمد (1966 م). الجامع لاحکام القرآن، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
الکتاب المقدس، أی کتب العهد القدیم و العهد الجدید (1887 م). بیروت: بی‌نا.
مقاتل بن سلیمان (1424 ق). تفسیر مقاتل، بیروت: دار الکتب العلمیه.
مکارم شیرازی، ناصر و دیگران (1382 ش). تفسیر نمونه، تهران: دار الکتب الإسلامیه.
میتون، ژاکلین، و سیمون میتون (1365 ش). کاوشی در ستاره‌شناسی، ترجمۀ محسن مدیرشانه‌چی، مشهد: آستان قدس رضوی.
میدوز، آ. ج. (1363 ش). تحوّل ستارگان، ترجمۀ یوسف ثبوتی، تهران: دانش امروز (دنا).
نلینو، کرلو (1911 م). علم الفلک تاریخه عندالعرب فی قرون الوسطی، روما: بی‌نا.
هارویت، مارتین (1379 ش). مفاهیم اخترفیزیک، ترجمۀ سعید عطارد و بهرام خالصه، مشهد: دانشگاه فردوسی مشهد.
یغمایی، حبیب (1343 ش). ترجمۀ تفسیر طبری، تهران: توس.