«قانون کارما» و فرضیۀ «بازپیدایی» در آیین هندو (با تأکید بر دیدگاه اوروبیندو)

علی نقی باقرشاهی

دوره 2، شماره 3 ، خرداد 1390، ، صفحه 1-15

چکیده
  «قانون کارما» (karma) و فرضیۀ «بازپیدایی» (rebirth) از موضوعات مهمی است که با مسئلۀ حیات پس از مرگ، جبر و اختیار، و تقدیر و سرنوشت انسان ارتباط دارد. از‌این‌رو، در ادیان و مکاتب فلسفی هند مطرح و تقریباً مورد قبول کلیۀ آن‌ها بوده است و شالودۀ عقاید فلسفی آن‌ها را تشکیل می‌دهد. کارما به‌معنای عمل و عکس‌العمل است؛ یعنی ...  بیشتر

مدل‌سازی روابط هستی‌شناختی و معرفت‌شناختی علم و دین

سید‌مهدی بیابانکی

دوره 2، شماره 4 ، آذر 1390، ، صفحه 1-22

چکیده
  چکیده کاوش در چیستی و چگونگی رابطة علم و دین و مدل‌سازی این رابطه هدف اصلی این مقاله است. دیدگاه‌هایی که درصدد تبیین رابطة علم و دین برآمده‌اند (دیدگاه‌های تمایز، تعارض، تلاقی و تأیید، و دیدگاه مکملیت) هریک فقط به یک جنبه از این ارتباط پرداخته‌اند و همگی در این نقص سهیم‌اند که عمدتاً بر جنبه‌های عملی و کاربردی تعامل ...  بیشتر

راهکاری برای تحقق «حماسۀ اقتصادی»:

شیرزاد پیک‌حرفه

دوره 3، شماره 5 ، خرداد 1391، ، صفحه 1-14

چکیده
  چکیده نظریۀ اقتصادی کلاسیک بیشتر تمایل داشت ادم اسمیت را اقتصاددانی بداند که نیم‌نگاهی به فلسفۀ اخلاق داشت، نه یک فیلسوف اخلاق جدی با دغدغه‌های سترگ اخلاقی. به همین دلیل، ثروت ملل ادم اسمیت غالباً اثری کاملاً جدا از اثر اخلاقی‌ او ـ‎نظریه‌ای دربارۀ عواطف اخلاقی‎ـ دانسته شد و بیش از آن قدر دید. این در حالی است که اسمیت اقتصاد ...  بیشتر

عیسی در تاریخ: نگاهی به دو روایت اولیه از مسیح‎شناسی

جواد آیار؛ مجید ملایوسفی

دوره 3، شماره 6 ، آذر 1391، ، صفحه 1-23

چکیده
  چکیده مسیح‎شناسی در غرب و تحقیق و تتبع در خصوص سیمای حقیقی حضرت عیسی (ع) قدمتی به طول تاریخ مسیحیت دارد. عیسی‎مسیح (ع) پرابهام‎ترین فرد در مسیحیت است که این ابهام نه به دلیل نظرها یا تفاسیر مختلف از وی در قرون بعدی، که برخاسته از تعارضات موجود در کتاب عهد جدید است. از یک‎سو، برخی اناجیل با تبعیت از سنت عبرانی ـ یهودی، در جهت ...  بیشتر

حقیقت نهایی در دین هندو با تأکید بر دیدگاه شانکارا و رامانوجا

علی نقی باقرشاهی

دوره 4، شماره 7 ، خرداد 1392، ، صفحه 1-18

چکیده
  چکیده آیین هندو دین اکثر مردم هندوستان بوده، ولی دربارۀ ماهیت و پیدایش این دین و واژۀ هندو برای این آیین، میان مستشرقان و محققان هندی اختلاف‎ نظر وجود دارد. دین هندو از منابعی چون اوپانیشادها برخوردار است که سرچشمۀ اصلی مکتب‎های فلسفی و عرفانی هندی است. در اوپانیشادها نجات انسان از طریق معرفت است؛ معرفت به حقیقت نهایی که همان آتمان ...  بیشتر

بررسی و نقد دیدگاه پلنتینگا دربارۀ داروینیسم

حمیدرضا آیت‌اللهی؛ فاطمه احمدی

دوره 4، شماره 8 ، آذر 1392، ، صفحه 1-23

چکیده
  چکیده پلنتینگا در تبیین تعارض تکامل و آموزۀ خلقت، به تجزیه و تحلیل «نظریۀ تکامل» می‌پردازد. او نظریۀ تکامل را، که به «واقعۀ عظیم تکاملی» تعبیر می‌کند، متشکل از چندین نظریه می‌داند و در قبال بخشی از نظریۀ عظیم تکاملی که «نظریۀ تبار مشترک» است، موضع می‌گیرد؛ همچنین، برداشت‌های الحادی را از نظریۀ تکامل ناشی از برداشت ...  بیشتر

معناشناسی واژة «علم» در معلقات سبع و قرآن کریم از منظر روابط معنایی

شهلا بختیاری؛ هدیه تقوی

دوره 5، شماره 9 ، خرداد 1393، ، صفحه 1-20

چکیده
  چکیده واژۀ علم در دوره‌های گوناگون تاریخی متناسب با شرایط فرهنگی و اجتماعی حاکم بر هر دوره تطور معنایی پیدا کرده و در معانی مختلفی به‌کار رفته است. بررسی معناشناختی این واژه، در تاریخ قبل و بعد از اسلام، نشان‌دهندۀ کاربرد آن در معانی متفاوت و حتی متضاد است. بدین معنا که در دورۀ جاهلیت، متناسب با فضای فکری و فرهنگی حاکم بر جامعه، معنایی ...  بیشتر

عقل و عقل‌گرایی در مدرسة کلامی کوفه

رضا برنجکار؛ ام‌البنین خالقیان

دوره 5، شماره 10 ، آذر 1393، ، صفحه 1-25

چکیده
  چکیده از آن‌جا که در مکاتب و مدارس گوناگون، عقل و به‌کارگیری آن مورد اختلاف است، در این جستار، به معرفی دیدگاه مدرسة کوفه دربارة عقل و عقل‌گرایی بزرگان این مکتب پرداخته‌ایم. این تحقیق در دو بخش معرفی عقل و رویکردهای عقل‌گرایانة مکتب کوفه سامان یافته است. در بخش اول، مواردی هم‌چون جای‌گاه، حجیت، آثار، موانع، و قلمرو عقل بررسی شده ...  بیشتر

پیوند علم و دین از نگاه چارلز سندرس پیرس

محمد اصغری

دوره 6، شماره 11 ، خرداد 1394، ، صفحه 1-15

چکیده
  چکیده در این مقاله می‌خواهیم نشان دهیم که هرچند پیرس منطق‌دان، دانش‌مند و فیلسوفی پراگماتیست است، رگه‌های قوی دینی در نظام فکری او (به‌ویژه در اواخر عمرش) با فلسفۀ علمی او پیوند ناگسستنی دارد. بر اساس این دیدگاه، این نوشته با استناد به آثار پیرس در پی نشان دادن این رگه‌های دینی در قالب «پیوند علم و دین» در اندیشۀ این متفکر ...  بیشتر

نقش و جایگاه عقل در تفسیر الجامع لأحکام القرآن قرطبی

مجید خزاعی؛ محمدرضا ستوده‌نیا؛ سیدمهدی لطفی

دوره 6، شماره 12 ، آذر 1394، ، صفحه 1-14

چکیده
  تفسیر قرطبی، در دسته‌بندی تفاسیر، در گروه تفاسیر فقهی جای می‌گیرد و افزون بر مباحث فقهی مباحث گوناگون دیگری را نیز در خود جای داده است. یکی از موضوعات جالب توجه این تفسیر عقل است و جایگاه آن در سه حوزۀ فقهی، کلامی، و تفسیری قابل بررسی است. قرطبی در مقام نظر مجالی برای ورود عقل در حوزه‌های فقهی و کلامی نمی‌بیند، اما در عمل در مواردی ...  بیشتر

عقلانیت و علم معیار تمایز معنویت در اسلام از معنویت در سایر مکاتب

محمدرسول آهنگران

دوره 7، شماره 13 ، خرداد 1395، ، صفحه 1-23

چکیده
  چکیده در مکاتب بشری و ادیان تحریف‌شده تصور این است که آنچه نیاز بشری را تشکیل می‌دهد، اصل داشتن اعتقاد به معنویت است. از این منظر، اصل چنین نیازی را نمی‌توان مورد انکار قرار داد و بر این اساس، صاحب‌نظران به‌ویژه روانشناسان، بر ضرورت پذیرش معنویت به عنوان عاملی تسکین‌بخش و آرامش زا تأکید نموده‌اند لیک این که معنویت مورد باور حتما ...  بیشتر

نظام‌سازی اسلامی در حوزه اجتماعی از منظر علم مدیریت و فقه اسلامی

محمد تابان؛ اردشیر شیری؛ مهدی اکبرنژاد؛ صفورا یوسفیان

دوره 7، شماره 14 ، آذر 1395، ، صفحه 1-24

چکیده
  هدف از این پژوهش بررسی و تبیین ابعاد نظام سازی اسلامی در حوزه اجتماعی می‌باشد. روش این پژوهش به لحاظ هدف کاربردی از نظر ماهیت کیفی است که به‌طور خاص از تحلیل مضموم و گروه کانونی استفاده‌شده است. ابزار گردآوری داده‌ها بررسی متن آیات و تفاسیر از قرآن کریم بوده و در بخش گروه کانونی از نظر 8 نفر از اساتید صاحب‌نظر در رشته‌های مدیریت و ...  بیشتر

بازتاب عشق افلاطونی در جهان مسیحیت

علی‌نقی باقرشاهی

دوره 8، شماره 1 ، مرداد 1396، ، صفحه 1-17

چکیده
  عشق یکی از موضوعاتی است که افلاطون در سه محاوره خود به آنها پرداخته و متفکران در شرق و غرب  واکنشهای گوناگونی به آن نشان داده اند که در این مقاله فقط به بازتاب آن در جهان مسیحیت پرداخته می شود. بطورکلی در جهان مسیحیت دو جریان فکری در خصوص عشق وجود دارد که یکی متاثر از افلاطون بوده و متفکران آن معتقدند از آنجاییکه اندیشه های افلاطون ...  بیشتر

بررسی دلایل تغییر گرایش‌های نقد رتوریکی کتاب مقدس از سبک‌شناسی تا مطالعات میان‌رشته‌ای

تقی پورنامداریان؛ محمد احمدی

دوره 8، شماره 2 ، بهمن 1396، ، صفحه 1-21

چکیده
  نامه‌های مسیحی مانند نامه به عبرانیان (Letter to the Hebrews) و نامه به غلاطیان (Epistle to the Galatians) از جمله متونی هستند که برای تحلیل و بررسی آنها روش‌های مختلفی به کار گرفته شده است. در نقد رتوریکی کتاب مقدس نیز پژوهشندگان برای تحلیل چنین نامه‌هایی روش‌های مختلفی به کار گرفته‌اند. در نتیجه نقد رتوریکی در چند دهة اخیر به عنوان شیوه‌ای برای ارزیابی ...  بیشتر

مؤلفه‌های حکمرانی شایسته در سیرۀ حکومتی پیامبر اسلام(ص)

جلال درخشه؛ سیدمهدی موسوی‌نیا

دوره 9، شماره 1 ، شهریور 1397، ، صفحه 1-28

چکیده
  تعیین مؤلفه‌های حکمرانی شایسته یکی از دغدغه‌های ذهنی بشر کنونی در حوزه‌های اجتماعی می‌باشد که لازم است با رویکردی اندیشه‌ای به این موضوع پرداخته شود. در این مقاله سعی شده است با جمع‌بندی از نظریه‌های مربوط به این حوزه و  با رجوع به اندیشه اسلامی و سیره حکومتی پیامبر اسلام(ص)، مؤلفه‌های اساسی حکمرانی شایسته در دوره 10ساله حکومت ...  بیشتر

در دفاع از برهان غایت‌انگارانۀ تنظیمِ ظریفِ کیهانی تبیین غایت‌انگارانة جهان و تبیین‌های رقیب آن

حامد صفایی‎پور؛ ابراهیم آزادگان

دوره 9، شماره 2 ، بهمن 1397، ، صفحه 1-24

چکیده
  از جنجالی‎ترین و کانونی‎ترین بحث‌های بین­رشته‎ای در حوزه‎های علم و دین، و الاهیات طبیعی (/ عقلی) معاصر، برهان غایت­انگارانه یا «برهان مبتنی بر غایتمندی» بر وجود خداوند است. در این مقاله ضمن تحلیل، نمونه شاخصی از این برهان، با عنوان: «برهان غایت­انگارانه تنظیم ظریف کیهانی (برهان)» (با تقریر ویلیام لین کریگ)، به ...  بیشتر

مطالعه و تحلیل اصل تفاوت های فردی در تربیت از دیدگاه مفسران قرآن

بتول ابدال؛ کاوس روحی برندق؛ سید مهدی سجادی؛ نهله غروی نائینی

دوره 10، شماره 2 ، بهمن 1398، ، صفحه 1-24

https://doi.org/10.30465/srs.2020.5478

چکیده
  هر انسانی نسخه ای منحصر به فرد است و در عالم وجود هیچ دو انسانی با ویژگی های کاملا یکسان یافت نمی شوند. اندیشمندان حوزه تربیت، تفاوت های فردی را با عنوان "اصل تفرد" بیان داشته اند و این اصل از جمله اصولی است که اکثرا به آن توجه داشته اند. در قرآن کریم آیاتی که به این موضوع اشاره داشته اند، گاهی جز مبانی تربیت و گاهی جز اصول تربیت است. این ...  بیشتر

تحلیلی بر اصل سنخیت در جریان وحی زبانی

حسام امامی دانالو؛ علی شریفی

دوره 11، شماره 2 ، آذر 1399، ، صفحه 1-18

https://doi.org/10.30465/srs.2020.5514

چکیده
  تحلیل فلسفی وحی و تکلّم الهی، یکی از ضرورت‌های دینی است. بشری بودن الفاظ قرآن کریم، انگاره‌ای است که حداقل از اوایل قرن چهارم هجری، برای تبیین نحوة تکلّم الهی به‌وجود آمده است و برخی در این میان برآنند که با توجه به اصل «سنخیت» ممکن نیست قرآن مخلوق بی‌واسطة خداوند باشد و بنابراین در جریان وحی، تنها معانی بدون شکل بر پیامبر اکرم ...  بیشتر

نظریه اسلامی؛ از چیستی تا چگونگی(فرآیند و متدولوژی نظریه‌سازی)

فرشته ابوالحسنی نیارکی

دوره 11، شماره 1 ، شهریور 1399، ، صفحه 1-29

https://doi.org/10.30465/srs.2020.5572

چکیده
  نظریه‌سازی و واکاوی فرآیند آن، از مسائل حوزه علم‌شناسی است. در این جستار با تحلیل نظریه، به چیستی‌گوئی نظریه‌سازی اسلامی پرداخته می‌شود. بازشناسانش نظریه اسلامی و تبیین آن، اساس پژوهش است. برپایه این تحلیل، نظریه اسلامی در دو سطح: نظریه‌های مستخرج از آیات و روایات و نظریه‌های اندیشمندان مسلمان مطرح می‌شود. گونه نخست که اساس نظریه ...  بیشتر

بررسی اصل تربیتی تدریج در قرآن، مبتنی بر تحلیل و نقد دیدگاه مفسران قرآن

بتول ابدال؛ کاوس روحی برندق؛ سید مهدی سجادی؛ نهله غروی نائینی

دوره 12، شماره 2 ، بهمن 1400، ، صفحه 1-25

https://doi.org/10.30465/srs.2022.5604

چکیده
  چکیدهاصول تربیت بواسطه حلقه واسط بودن بین مبانی و اهداف تربیتی یکی از مباحث مهم و کاربردی در تعلیم و تربیت می باشد. یکی از اصول تربیت، اصل تدریج می باشد که مورد توجه بسیاری از اندیشمندان متقدم و متأخر تربیت قرار گرفته است. در قرآن کریم مسئله تدریج در آیات متعدد در دو حوزه تکوین و تشریع مطرح شده است. با بررسی های انجام شده، از آیاتی که ...  بیشتر

علم خدا از دیدگاه ابن سینا و دانس اسکوتس

زینب امین؛ رسول رسولی پور

دوره 12، شماره 1 ، مرداد 1400، ، صفحه 1-25

https://doi.org/10.30465/srs.2020.30285.1757

چکیده
  بحث از صفات الهی از جمله مباحث مهم در فلسفه و الهیات است در میان صفات الهی صفت «علم» همواره از توجه بیشتری برخوردار بوده‌‌است، چراکه در تبیین بسیاری از مسائل کلامی تأثیر ویژه‌‌ای داشته است. شیخ الرئیس ابن سینا و دانس اسکوتس نماینده ی دو دیدگاه اساسی درباره علمِ حق تعالی در دو سنت فلسفی اسلامی و مسیحی اند که در این تحقیق مورد ...  بیشتر

خطای استدلال از راه بهترین تبیین و استفاده از آن در رقابت میان تبیین‌ علمی و الهیاتی

حسین اجتهادیان

دوره 13، شماره 1 ، مرداد 1401، ، صفحه 1-26

https://doi.org/10.30465/srs.2022.36357.1860

چکیده
  بسیاری از تعارض‌های علم و دین، مبتنی بر تعارض میان تبیین علمی از یک سو و تبیین دینی یا متافیزیکی از سوی دیگر هستند. اغلب دانشمندان علوم طبیعی مدعی هستند که وقتی ما تبیین چیزی را در علم یافتیم همه تبیین‌های دیگر بی‌فایده می‌شوند و تبیین‌های متافیزیکی و دینی را متعلق به دورة پیش از علم مدرن می‌دانند. بعضی از فیلسوفان علم، منطق تبیین ...  بیشتر

نقد رویکرد بروس رایشنباخ به سرنوشت انسان و معنویت در آرمان شهر هوش مصنوعی

سید مهدی سجادی

دوره 13، شماره 2 ، مهر 1401، ، صفحه 1-24

https://doi.org/10.30465/srs.2022.41434.1994

چکیده
  پیشرفت‌های تکنولوژی در عرصه هوش مصنوعی و ورود به عصر پیوند دستاوردهای بیولوژیکی و دیجیتالی، دورنمایی از آرمان شهر هوش مصنوعی را به تصویر می‌کشد که در پی انتقال ساختار مغز بیولوژیکی به ماشین‌های مصنوعی است، تا جایی که عملکرد آن‌ها بتواند از عملکرد انسان کنونی پیش افتد. اما تحقق چنین آرمانی، از منظر بروس رایشنباخ با چالش‌های الهیاتی ...  بیشتر

تطبیق رویکرد شرور از دیدگاه شهید مطهری و آگوستین

سمانه شاهرودی؛ روح اله آدینه

دوره 10، شماره 1 ، مرداد 1398، ، صفحه 1-18

https://doi.org/10.30465/srs.2024.23230.1593

چکیده
  حقیقت جویی و کمال طلبی ذاتی هر انسان است، طبق مقتضیات جامعه امروز سلسله ای از تردیدها و پرسش ها در زمینه عدل الهی و مساله شر برای مردم به ویژه نسل جوان به وجود آمده است که این پرسش ها معبر لازمی است که به وسیله آن به سر منزل اطمینان و یقیین برسند. وجود کژی ها و شرور در برگ های زرین کتاب بی کران عالم ناسوت هر متفکری را می آزارد که اگر آفریننده ...  بیشتر