حامد صفاییپور؛ ابراهیم آزادگان
دوره 9، شماره 2 ، بهمن 1397، ، صفحه 1-24
چکیده
از جنجالیترین و کانونیترین بحثهای بینرشتهای در حوزههای علم و دین، و الاهیات طبیعی (/ عقلی) معاصر، برهان غایتانگارانه یا «برهان مبتنی بر غایتمندی» بر وجود خداوند است. در این مقاله ضمن تحلیل، نمونه شاخصی از این برهان، با عنوان: «برهان غایتانگارانه تنظیم ظریف کیهانی (برهان)» (با تقریر ویلیام لین کریگ)، به ...
بیشتر
از جنجالیترین و کانونیترین بحثهای بینرشتهای در حوزههای علم و دین، و الاهیات طبیعی (/ عقلی) معاصر، برهان غایتانگارانه یا «برهان مبتنی بر غایتمندی» بر وجود خداوند است. در این مقاله ضمن تحلیل، نمونه شاخصی از این برهان، با عنوان: «برهان غایتانگارانه تنظیم ظریف کیهانی (برهان)» (با تقریر ویلیام لین کریگ)، به نقد تبیینهای رقیب میپردازیم و از ارجحیت «برهان» در برابر تبیینهای طبیعی رقیب- تبیینهای (الف) دیگر انواع حیات؛ (ب) جهانهای بسیار(/چندگانه)؛ (ج) شکستِ تقارنی خودبهخودی- دفاع میکنیم. اگر استدلالهای ارائه شده درست و قانعکننده باشد، «غایتانگاری خداباورانه» از «طبیعتگرایی خداناباورانه» در بهدست دادن برترین تبیین بر «وضعیت ریزتنظیمِ جهان» ارجح است و راه «خداناباوری» در دفاع از معقولیتاش در چارچوبۀ روششناسی طبیعتگرا هموار نیست.
حامد صفاییپور؛ سیدمحمدعلی حجتی؛ ابراهیم آزادگان؛ لطفاله نبوی
دوره 4، شماره 8 ، آذر 1392، ، صفحه 77-109
چکیده
چکیده موضوع پژوهش حاضر بررسی نقادانۀ چالش استاندارد دربارۀ صورتبندی نوینی از برهان نظم است؛ چالشی معرفتشناسانه که با تلقّی فلسفی خاصی از اصل آنتروپیک (/ اصل)، به برهان تنظیمِ ظریفِ کیهانی (/ برهان) وارد شده است. بر مبنای این چالش، ابراز شگفتی ما از مشاهدۀ جهانی پذیرای حیات، که احتمال پیشینی آن بیاندازه ناچیز است، بیمورد ...
بیشتر
چکیده موضوع پژوهش حاضر بررسی نقادانۀ چالش استاندارد دربارۀ صورتبندی نوینی از برهان نظم است؛ چالشی معرفتشناسانه که با تلقّی فلسفی خاصی از اصل آنتروپیک (/ اصل)، به برهان تنظیمِ ظریفِ کیهانی (/ برهان) وارد شده است. بر مبنای این چالش، ابراز شگفتی ما از مشاهدۀ جهانی پذیرای حیات، که احتمال پیشینی آن بیاندازه ناچیز است، بیمورد است، چراکه انسان نمیتواند خود را در جهانی که با شرایط حضورش وفق ندارد، ببیند. بنابراین، برهان متهم به استنتاج نتایجی است که صرفاً «معلول مشاهدۀ گزینشی» است و ارزش دیگری ندارد (چالش آنتروپیک). در مقام دفاع از برهان، دو خطا را مدعی میشویم: 1. خطای معرفتشناختی: نخست، نشان میدهیم این چالش در بُنمایههای انتقادهای هیوم به برهان تمثیلی نظم وجود دارد و آن این است که منشأ انتزاع نظم، وهمی (و نه واقعی) است. آنگاه، از برهان در برابر این چالش دفاع میکنیم. نشانمیدهیم اصل امری نه صرفاً نظری، بدیهی و همانگویانه، بلکه تحقیقپذیر، ناظر بهواقع، وابسته به استش (/ وضعیت) جهان است. استدلال به سود نظم را بر اساس این مقدمات شکل میدهیم؛ 2. خطای روششناختی: جستزدن از استدلال بر مبنای نظم به استدلال به سود نظم را خطای روششناختی مینامیم و آن را دربارۀ ردیۀ معرفتشناختی سوبر (Sober) در چالش آنتروپیک وارد میدانیم. درنهایت، از معقولیت برهان در برابر چالش استاندارد دفاع میکنیم.